PERAKENDECİLİĞE GİRİŞ

Bölgeselleşme (1989-2000); 1990’ların başındaki durgunluk dönemini takip eden dönem, hem Avrupalı hem de Amerikalı perakendecilerin bölgesel genişlemeye gittiği (Avrupa Tek Pazarı, NAFTA ya da Doğu Avrupa ve Asya’da yeni açılan pazarlar) dönemdir.

Uluslararasılaşma girişimlerinin ivme kazanmasının bazı neden- leri şöyle sıralanabilir:

Dünya Ticaret Örgütü’nün Gümrük Tarifeleri ve Ticarete ilişkin GATT ve sonrası düzenlemeleri

Avrupa Birliği’nin bütünleşme ve genişleme çabaları

Serbest pazar ekonomilerinin gelişimi (Özellikle, Merkezi ve Doğu Avrupa ve Bazı Latin Amerika Ülkelerinde)

Gelişmiş ülkelerde (ABD, Avrupa, Japonya vb.) pazarların doyuma ulaşması, maliyetlerdeki artış ya da satışlardaki düşme nedeniyle büyüme fırsatlarının azalması, buülkelerdeki perakendecilerin satış ve kârlarını artırmak için yeni pazarlar araması

Yeni ortaya çıkan, yeni gelişen ülke pazarlarındaki çekici kâr ve büyüme fırsatları

Perakendecilerin kendi ülkelerinde karşı karşıya oldukları yabancı firmaların yoğun rekabeti nedeniyle yabancı pazarlara açılarak çözüm aramaları ve elde ettikleri deneyimlerle rekabette daha etkin olma eğilimleri.

Şekil 6.2'yi inceleyiniz.

Türkiye’den iki perakendeci dünyanın 250 büyük perakendecisi arasında yer almaktadır. BIM 4.371 milyon dolarlık satış hacmi ile 194. sıradadır ve 5 yıllık dönemde %31.2’lik büyüme göstermiştir.

Gül Berna Özcan, “Perakendecilikte Evrenselleşme” konulu çalışmasında ülkemizdeki perakendeciliğin dönüşümünü ve perakendecilik girişiminin başarısını beş faktöre bağlamaktadır. Bunlar:

Türk perakendeciliğinde uzmanlaşma evrimidir. Bu evrim her şeyin satıldığı dükkanlardan ihtisas mağazacılığına uzanan sürecin bir parçasıdır.

1980’lerdeki ekonomik büyüme ve liberalleşme politikalarının, iç pazarı yabancıürünlere, hizmetlere ve yatırımcılara açmasıdır.

Yeni teknoloji ve işletme tekniklerine ulaşılabilirliğin artması ve dolayısıyla büyükölçekli perakendeciliğin fizibilitesini olumlu yönde etkilemesidir.

Çokuluslu, Avrupa kökenli perakendecilerin Güney Avrupa pazarına duydukları ilginin artmasıyla beraber, gelişmiş çalışma yöntemlerinin Türk pazarına da girmesini sağlamasıdır.

Harcanabilir gelirin artması ve çağdaşlığı, Batılılığa özenme ile birlikte, kentli orta ve üst sını arda yeni tüketim biçimlerinin ortaya çıkması.

1990’lı yıllara gelindiğinde Migros (Koç) ve Enka Grubu’nun Rusya’da anahtar teslim süpermarketler (Ramstore) ve alışveriş merkezleri kurmaları, Migros’un daha sonra Azerbeycan, Kazakistan, Bulgaristan ve Kırgızistan’da yeni Ramstore mağazaları açmaları nedeniyle, organize bir şekilde uluslararasılaşan ilk Türk perakendecilik örneği olduğuna dikkati çekmektedir.

İster üretici isterse perakendeci olsun, işletmeleri yabancı pazarlara yönelten bazı temel yönlendiricilerden bahsedilebilir:

Büyüme ve gelişme fırsatını değerlendirmek: Bir işletme sadece iç pazara bağlıkalmadan, yabancı pazarlara girerek büyüyebilir ve pazar kapsamını genişletebilir. Başka bir deyişle yabancı ülkeler yeni pazar potansiyeli anlamına gelebilir.

İç pazarın dezavantajlarından kurtulmak: İç pazarda gelişme hızı çok düşük olabilir. Pazar doygunluğa ulaşmış olabilir. Aynı ürünler gibi perakendeciler de bir yaşam sürecine sahiptirler. “Giriş, büyüme, olgunluk (doygunluk) ve düşüş (gerileme)” bu sürecin aşamalarıdır. Doygunluk aşamasına gelmiş perakendecilik biçimlerinde satışlarda büyüme yavaşlar. Oysa bu perakendecilik biçimleri dış pazarlar için yeni ve farklı, dolayısıyla denenebilir olmaktadır. Yeni pazarlar yeni fırsatlar anlamına gelebilir.

Bağımlılıktan kurtulmak: Sadece iç pazara bağımlı olmak riskleri de beraberinde getirebilir. “Yumurtaları aynı sepete koymak” deyimi perakendeci yatırımları içingeçerlidir. Dış pazarlara açılmak ise işletmelere bir pazara bağlı olmanın riskini dağıtma olanağı sunar. Kriz dönemlerini hatırlayalım. Kriz dönemleri belki de en az uluslararası pazarlama faaliyetleri olan firmaları etkilemiştir. İç pazarda perakendeci kurumlara ilişkin yasal düzenlemelerle getirilen sınırlamalar da perakendeciyi dış pazarlara yönlendirebilir.

İç pazarda denenmiş, test edilmiş ürün, hizmet, mağaza formatı vb. ile bu deneyimleri en azından yakın, benzer özellikler gösteren pazarlarda değerlendirmek ve ek olarak yeni deneyimler, bilgiler edinmek: Her yeni pazarda kullanılan teknolojiler, pazarlama stratejileri, mağaza düzenlemeleri vb. perakendeci kurumun ufkunu genişletmesine yardımcı olabilir.

Özgün bir perakendecilik uygulamasına sahip olmak: Perakendecilikle ilgili yenilikleri patent vb. uygulamalarla koruma altına almak zordur. Yeni bir perakendecilik uygulaması hemen taklit edilebilir. Bu durumda benzersizliğin avantajlarını sürdürmek isteyen firma aktif bir şekilde dış pazarlara açılabilir.

Yurtiçi pazardaki yoğun rekabet: Bazı pazarlarda rekabetçi baskılar daha yoğun hissedilir. Yoğun rekabetin hissedildiği ABD, Japonya gibi pazarlarda perakendeciler daha fazla büyüme potansiyeli olan rekabetin çok yoğun olmadığı dış pazarlara yönelebilir. Örneğin; Amerika perakendecisi Kmart, indirimli perakendecilik alanında üstünlüğünü koruyan Wal-Mart karşısında, Wal-Mart’la doğrudan rekabet etmeyeceği pazarlara girerek başarılı olmaya çalışmıştır.

Üreticilik ve perakendecilik uygulamalarını bir arada yürüten firmalara yani kendi ürünlerinin üretim ve perakende satışını gerçekleştiren firmalara, eğer iç pazarda kapasitenin tamamı kullanılmıyorsa bu atıl kısmı kullanma, stokları eritme, ürün yaşam eğrisinin sonuna gelen ürünleri başka pazarlarda değerlendirme olanağı sunabilir.

Lütfen ders kitabından Tablo 6.3'ü inceleyiniz.

Lütfen ders kitabından tablo 6.4!ü inceleyiniz.

Dünyanın en büyük perakende satış yapan ülkesi %32.4 ile ABD'dir. Doğru cevap D'dir

Dünyanın en büyük ilk 15 perakendecileri listesinde Türkiye yoktur. Doğru cevap C'dir.

Ülkemizde 1955 yılında İsviçre’den Migros’un pazara girdiğini ve modern perakendeciliğin gelişim sürecinde bir milat teşkil ettiğini görüyoruz. Doğru cevap D'dir.

1980’lere kadar olan dönemdeki dışa kapalı, ithal ikameci endüstri politikaları nedeniyle, gerek ulusal gerekse yabancı sermaye perakendecilik konusunda radikal adımlar atamamıştır. 1980’lerden itibaren dışa açık, küresel rekabet koşullarını tanıyan, ülkenin ihracat potansiyelini geliştirmeyi amaçlayan gelişme stratejilerinin uygulanmaya başlanması, ülkemiz ekonomisi ve Türk firmaların uluslararasılaşması için ciddi bir dönüm noktası olmuştur. Doğru cevap C'dir.

1990’lı yıllara gelindiğinde Migros (Koç) ve Enka Grubu’nun Rusya’da anahtar teslim süpermarketler (Ramstore) ve alışveriş merkezleri kurmaları, Migros’un daha sonra Azerbeycan, Kazakistan, Bulgaristan ve Kırgızistan’da yeni Ramstore mağazaları açmaları nedeniyle, organize bir şekilde uluslararasılaşan ilk Türk perakendecilik örneği olduğuna dikkati çekmektedir. Doğru cevap E'dir.

Bir perakendecinin uluslararasılaşması için gereken itici faktörler:

Yerel pazarın doyuma ulaşması
Riski Yayma
Satın alma gücünün-kaynaklarının birleştirilmesi
Ekonomik koşullar
Olgunluk Aşamasına Gelmiş Mağaza Formatı
Kamu politikası sınırlamaları
Güçlü rekabet
Demografik çevredeki değişmelerdir

Doğru cevap A'dır.

Bir perakendecinin uluslararasılaşması için gereken kolaylaştırıcı faktörler şunlardır:

Uluslararası imaj ve itibar
Uluslararası işbirlikleri
Satın alma/kaynakoluşturma girişimleriyle öğrenilenler
Girişimci bir vizyon
Tedarikçilerin yenipazarlara girmekonusundaki teşvikleri ve cesaretlendirmeleri
Üretim/ürün fazlasınıdeğerlendirme olanağı
Bilgi ve iletişim teknolojilerindeki gelişmeler
Pazara giriş engellerinin ortadankalkmasıdır.

Doğru cevap B'dir.

Bir perakendecinin uluslararasılaşması için gereken çekiciı faktörler şunlardır:

Pazarın büyüme fırsatları
Doymamış, henüz keşfedilmemiş pazarlar
Yüksek kâr potansiyeli
Başka firmaları elegeçirme, birleşmeolanakları dolayısıylauygun hedefler
Ekonomik, politik vb.engellerin fazla olmamasıdır.

Doğru cevap C'dir.

Bir perakendecinin uluslararasılaşması için gereken sınırlayıcı/engelleyici faktörler şunlardır:

Başlangıç maliyetleri (mağaza alma vb.)
Deneyim eksiklikleri
Fiziksel uzaklık
Hissedarların olumsuz tepkileri
Kültür ve dil faktörü
Tarifeler, kotalar, yasal düzenlemeler
Lojistik ve iletişim ileilgili maliyetler
Yerel rakiplerin tepkileri
Yabancı düşmanlığıdır.

Doğru cevap E'dir.

Uluslararasılaşma sürecinin başlatılmasında etkili olan içsel tetikleyiciler şunlardır:

Güçlü yönetim
Firmaya özgü içsel olaylar
İthalat faaliyetleri (Firmaya yönelik uluslararasılaşma)

Doğru cevap 'dir.

Uluslararası perakendecilik ise; perakendecilik yönetim ve uygulamalarının dış pazarlara transferi ya da bir perakendecinin uluslararası alanda faaliyet göstermesine ve böylece sosyal, kültürel, yasal, ekonomik yapısal sınırları aşmasına olanak tanıyan ticari etkinliklere girişmesi olarak tanımlanabilir.