PERAKENDECİLİĞE GİRİŞ

Business Monitor International'ın yayınladığı raporda Türkiye’nin, ekonomisi
ile ekonomik krizin vurduğu Avrupa'nın en güçlü ülkesi olacağı ve özellikle yatırımcılara sağlanan uygun koşullar ve artan nüfusu ile birlikte Türkiye'nin perakende sektöründe gelecek 10 yılda en yüksek büyüme potansiyeli olan ülke konumuna geleceği belirtilmiştir.

Bu kuşak, 1946-1964 yılları arasında doğan kuşaktır ve 2012 yılında 48-66 yaş aralığındadır. Bu kuşağın bir kısmı emekli olurken, diğer grup aktif olarak çalışmaya devam etmektedir. II. Dünya savaşı sonrası artan doğum oranları sonucunda ortaya çıkan bu kuşak, yüksek refah düzeyine sahip bir ortamda büyüyen, bireyselliği ön planda tutan bir kuşaktır.

X kuşağı, 1965-1976 yılları arasında doğan kuşaktır ve 2012’de 35-47 yaş aralığındadırlar. Bu kuşak için aileleri en çok değer verdikleri konudur. Patlama kuşağının çocukları olarak büyüyen X kuşağı için de ailesi ve özellikle çocukları çok önemlidir. X Kuşağının özelliklerine bakıldığında; daha kanaatkâr, marka
sadakati yüksek, nispeten daha çabuk tatmin olan ve teknoloji ile ileri yaşlarda tanışmış olan bu kuşaktır.
Bu kuşağın döneminde, çeşitli ekonomik krizler ve sosyal sancılar yaşandığı için “kayıp kuşak” olarak da adlandırılmaktadırlar.

Z Kuşağı (1995-....)
“İnternet kuşağı” da denen bu kuşak, tam bir teknoloji çağı neslidir. Teknoloji oyuncakları, taşınabilen, hep yanlarında olan küçük aygıtları, bilgisayar, MP3 çalar, i-Pod’ları, cep telefonları, DVD oynatıcıları, İPad’leri ayrılmaz parçalarıdır. Yeni teknolojik olanaklarla iletişim ve ulaşım kolaylıkları ile iç içedirler.
Uzakta olsalar bile ufak cihazlarıyla her an sözel, hatta görsel iletişim kurarak, birbirlerine bağlanabilmektedirler. Onlar, önceki kuşaklardan farklı olarak, ‘network’ gençleri; çeşitli ağların üyeleridir.

Z Kuşağı (1995-....)
“İnternet kuşağı” da denen bu kuşak, tam bir teknoloji çağı neslidir. Teknoloji oyuncakları, taşınabilen, hep yanlarında olan küçük aygıtları, bilgisayar, MP3 çalar, i-Pod’ları, cep
telefonları, DVD oynatıcıları, İPad’leri ayrılmaz parçalarıdır. Yeni teknolojik olanaklara iletişim ve ulaşım kolaylıkları ile iç içedirler. Uzakta olsalar bile ufak cihazlarıyla her an sözel, hatta görsel iletişim kurarak, birbirlerine bağlanabilmektedirler. Onlar, önceki kuşaklardan farklı olarak, ‘network’ gençleri; çeşitli ağların üyeleridir. Uzaktan da ilişki kurabildikleri için, fiziksel olarak tek başlarına, yalnız yaşamakta ve/veya yaşayacaklardır.
Aynı anda birden fazla konuyla ilgilenebilme becerileri gelişmiş, insanlık tarihinin, el, göz, kulak vb. gibi motor beceri senkronizasyonu en yüksek neslidir. Ancak bu avantajlar, dikkat ve konsantrasyon zorluklarıyla zaman zaman dezavantaja da dönüşebilmektedir. Olanak fazlalığı, eğlenceyi erteleme güçlüğü yaşamalarına neden olmaktadır.

Bu da onların başarıya giderken önlerine çıkan en önemli engel haline gelmektedir. Geleneksel eğitim yöntemleri, bu yeni kuşağa uygun görünmemektedir. Yaratıcılığa izin veren etkinliklerden hoşlanmaktadırlar. Edilgenliği kabul etmeyerek, uzun dönemli hafızaları, ezberden çok
oyun, hikayeleştirme ve hayallerle etkin hale gelebilmektedirler. Bu kuşak, sonuç odaklı, tatminsiz, kararsız ve doğuştan tüketicidir

Gençleri hedefleyen perakendecilerin, bu kitleye ulaşabilmek için sosyal medya ortamlarından yararlanması gerekmektedir. Bukuşak, Sıfır kuşağı veya Net kuşağı olarak da tanımlanmaktadır.

Bu kuşağın özellikleri şunlardır

• Teknoloji ile son derece içiçe olmaları,
• Coğrafi sınırlamaları olmaması. Batılı akranlarıyla daha entegre olmaları ve kompleksli olmamaları, 

• Daha yüksek gelir düzeyine sahip olmaları,
• Çok fazla bireysel ve bağımsız olmalarından yalnız yaşamın artması. Bunun da konut, beyaz
eşya, otomotiv gibi pek çok pazarın büyümesine yol açması,
• Pek çok işi bir arada yapan bir kuşak olması. Yani kahvaltıda walkmenle müzik dinleyip, hem gıda, hem eğlence tüketmesi,
• Marka sadakatlerinin çok az olması ve tatminsiz olmaları. Kendilerine özel genç markaları tercih
etmeleri,
• Referans grubu olarak kabul edilmeleri. Büyükleri X kuşağını referans grubu olarak almamıştır.
Oysa teknoloji kurdu Z'ler bu konuda büyükleri tarafından referans grubu olarak dikkate alınmaktadırlar.

Bireyler, yasam tarzlarının farklı aşamalarında farklı ihtiyaç ve değerlere sahip olabilmekte, farklı yaşam tarzları dolayısıyla da farklı pazar bölümlerine dahil olabilmektedir. Bu konuda yapılan bir çalışmaya göre, aile yaşam eğrisindeki aşamalar şu şekilde sıralanabilir: 
1. Genç bekar
2. Çocuksuz genç evli
3. Altı yasından küçük çocuklu genç evli
4. Altı yasından büyükçocuklu genç evli
5. Çocukları olan yaşlı evli
6. Çocuksuz yaşlı evli
7. Bekar (dul) yaşlı

Ekonomik büyüme, tüketici gelirlerinin artmasına yol açacaktır. Diğer yandan ekonomik krizler, tüketicinin gelirinin azalmasına yol açmaktadır. Ekonomik krizler ulusal olabileceği gibi küresel krizlerde olabilir. ABD'de başlayan "Mortage Kredileri" kaynaklı kriz, 2008 yılı sonlarına doğru "Küresel Finansal Krize" dönüşmüş ve tüm ülkeleri etkisi altına almıştır.

Enflasyon :Tüketicilerin enflasyon, durgunluk ve refah dönemlerinde farklı satın alma davranışları gösterdiklerini söyleyebiliriz. Fiyatlar genel seviyesindeki artış olarak tanımlayabileceğimiz enflasyon oranı ülkemizde tüketici fiyatları endeksine (TÜFE) ve üretici fiyatları endeksine (ÜFE) göre hesaplanmaktadır.

Yaşam tarzı; bir kişinin zamanını ne şekilde geçirdiği, aktiviteleri,bulunduğu çevredeki ilgi alanları, kendisi ve çevresindeki dünya ile ilgili görüşleri olarak tanımlanan, o kişiye ait özel yaşam biçimidir. 

Gıda sektöründe yapılan bir yaşam tarzı analizi ise dört farklı yaşam tarzı tipi ortaya
çıkarmıştır. Bunlar:
1. Hedonistler: İyi yaşamayı, pahalı olmayan lezzetli gıdaları sevenler.
2. İstemeyenler: Suni maddelerden kaçınmak için lezzetli gıdalardan ödün verenler.
3. Kilolarına Dikkat Edenler: Şeker, kolesterol ve tuzdan kaçınanlar
4. Ilımlılar: Tüm gıda kategorileri arasında dengeli tüketim gerçekleştirenler.

ABD, Fransa gibi bazı ülkelerde nüfus artış hızı oldukça yavaşlamıştır. Böyle bir durum da pazarın doyma noktasına gelmesine yol açarak perakendecileri dış pazarlara açılmaya yöneltmiştir. Bu yüzden, ülkemizde perakende pazarında önemli bir potansiyel olduğunun farkına varan uluslararası perakendeciler, 1990’lı yıllardan itibaren yoğun bir şekilde bu sektöre yatırım yapmaya başlamışlardır.Doğru cevap A’dır.

Genç tüketicilerin modaya bağlı ürünlere talepleri yoğun iken, yaşlı nüfus daha çok sağlıkla ilgili ürünleri talep etmesi,nüfusun yaş grubuna göre dağılımına girer. Genç tüketiciler ile yaşlı tüketicilerin satın alma alışkanlıkları farklıdır. Doğru cevap B’dir.

Y kuşağı 1977–1994 arası doğan kuşaktır. Y kuşağının en büyük özelliği, Patlama kuşağının veya X kuşağının çocukları olarak dünyaya gelmeleridir. Bu kuşak döneminin popüler ürünleri; televizyon, müzik seti, video, kamera, çamaşır, bulaşık makinesi vb. ürünlerdir.

Y kuşağının temel özellikleri;hızla adapte olmaya, değişime ve kendilerini gösterme fırsatlarına, yaratıcılığa istekli olmalarıdır. Evrensel bakışa yatkındır. Aktif katılım, sorumluluk almak, yüksek esnek iş ortamı ve giyim-kuşam-prestij unsurlarına düşkünlük, ekip çalışması, her şeyi geçici görmek, sürekli öğrenmek, işte eğlence ve tutku arayışı, beklentilerini anında ve şimdi gerçekleştirmek eğilimi, iş ve özel yaşam arasında denge kurmak belirgin özellikleridir. Beklentileri yüksek ancak diğer yandan, eleştiriye tahammülü en az olan kuşaktır. Eski kuşaklara göre daha hırslı, daha girişimci, rahatlarına düşkün, çalışmayı ve sosyalleşmeyi pek sevmeyen bir yapıları vardır. Ayrıca, uzun süreli sadakat göstermeyen ve kolay kolay tatmin olmayan bir yapıya sahiptirler.

Y kuşağının özelliklerine bakıldığında özgürlük ve teknoloji tutkuları göze çarpar. Bu kuşak için teknoloji hayatlarındaki pek çok şeyin simgesi durumundadır. Teknoloji, Y kuşağının X kuşağına göre en üstün oldukları alandır.Örneğin Y kuşağı internet gibi doğrudan pazarlama araçları yoluyla alışverişi tercih etmektedir. Hızlı tüketmeyi seven bu grup kitlesel olanı değil, kişiye özel olanı sevmektedir ve girişimcilik bu grubun en önemli özellikleri arasında yer almaktadır. Doğru cevap C’dir.

Perakendecilerin çabaları her iki kitleye yönelik olmakla birlikte asıl ağırlık verdikleri kitle kadın tüketicilerdir. Perakendecilerin kadın tüketicilere yönelmesinin gerisinde yatan en önemli faktör, kadın tüketicilere yönelik pazarlama faaliyetlerinin kârlılığının erkek tüketiciler ile karşılaştırıldığında daha yüksek olmasıdır. Doğru cevap E’dir.

Tüketici davranışlarını açıklamakta bir sosyal etkiye sahip olduğu düşünülen ve düzenli olarak ölçülen “Sosyal Ekonomik Statü (SES) Ölçeği” hane halkını baz almaktadır. Doğru cevap B’dir.

Aile yaşam eğrisindeki aşamalar şu şekilde sıralanabilir: Genç bekar, çocuksuz genç evli, Altı yasından küçük çocuklu genç evli,Altı yasından büyük çocuklu genç evli, Çocukları olan yaşlı evli,Çocuksuz yaşlı evli,Bekar (dul) yaşlı. Doğru cevap E’dir.

Tüketicilerin tüketim harcamaları içinde birinci sırada konut ve kira harcamaları yer almaktadır.2002 yılında 27,3 , 2005 yılında  25,9 ve 2010 yılında 27,1’dir. Doğru cevap C’dir.

Tüketicilerin enflasyon, durgunluk ve refah dönemlerinde farklı satın alma davranışları gösterdiklerini söyleyebiliriz. Fiyatlar genel seviyesindeki artış olarak tanımlayabileceğimiz enflasyon oranı ülkemizde tüketici fiyatları endeksine (TÜFE) ve üretici fiyatları endeksine (ÜFE) göre hesaplanmaktadır. Doğru cevap C’dir.

Yerleşim birimlerinin şehir dışına kayması, tüketicinin bilinçlenmesi ve alışverişe ayrılan zamanın kısalması, perakendecileri yeni arayışlara yöneltmektedir. Bu arayışlar, 80’li yılların ortasında tüm ihtiyaçların tek bir yerden karşılanabileceği süpermarketlerin ortaya çıkmasına ve yaygınlaşmasına yol açmıştır. Doğru cevap D’dir.

Tüketici trendlerindeki değişim yaşam tarzını etkilemektedir. Bu konu ile ilgili yapılan araştırmada, Türkiye’deki alışveriş davranış ve tutumlarına göre Türk tüketicisini beş grupta toplamak mümkündür. Fiyat avcısı, Promosyon avcısı, Marka odaklı,Prestij arayan, Yenilikçi tüketicilerdir. Hedonistler ise İyi yaşamayı, pahalı olmayan lezzetli gıdaları sevenler olarak tanımlanır. Doğru cevap B’dir.

Tüketicilerin eğitim tercihleri perakendeciliği etkileyen demografik faktörler arasında yer almaz. Doğru cevap C seçeneğidir.