PERAKENDECİLİĞİ ETKİLEYEN ÇEVRESEL FAKTÖRLER

Perakendeciler demografik, ekonomik, rekabet, teknolojik, sosyal ve kültürel, yasal düzenlemeler ve
uluslararasılaşma gibi çok çeşitli çevresel faktörlerin etkisiyle faaliyetlerini yürütmektedirler.

Nüfusun demografik yapısı ve bu yapıda ortaya çıkan değişmeler, perakendecilerin faaliyetlerini önemli
ölçüde etkileyecektir. Bu yüzden, perakendecilerin demografik faktörlerdeki değişimleri yakından takip
etmeleri gerekmektedir. Bu faktörler; nüfusun artış hızı, nüfusun yaş gruplarına göre dağılımı, nüfusun
cinsiyete göre dağılımı, kentleşme oranı, hane halkı sayısı ve büyüklüğü, nüfusun aile yaşam dönemine
göre dağılımı ve eğitim düzeyidir.

Bu kuşağın pazarlama açısından en belirgin özellikleri, marka
sadakatinin yüksek ve çalışma isteğinin fazla olmasıdır. Toplumsal bilinci en yüksek ve en üretken olan
bu kuşak; konut, pahalı arabalar, tatil, yaşlanmayı önleyici veya sağlıklı yaşam ürünlerinin en önemli
hedef kitleleridir.

X kuşağı alışveriş etmekten hoşlanırken, kozmetik, elektronik eşya, bilgisayar, araba, hızlı gıda (fast-food) gibi ürünlere talepleri oldukça fazladır. Ucuz ve işlevsel ürünleri tercih ederler ve çevreye karşı duyarlıdırlar.

2025'te Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerdeki işgücünün yüzde 60'a yakınının Y kuşağından olması
öngörülmektedir. Tüm işlerini internet veya mobil platformlar üzerinden yapan Y kuşağına ulaşmanın
önemli yollarından biri de doğal olarak interneti ve sosyal medyayı aktif kullanmaktan geçmektedir.

• Teknoloji ile son derece içiçe olmaları,
• Coğrafi sınırlamaları olmaması. Batılı akranlarıyla daha entegre olmaları ve kompleksli
olmamaları,
• Daha yüksek gelir düzeyine sahip olmaları,
• Çok fazla bireysel ve bağımsız olmalarından yalnız yaşamın artması. Bunun da konut, beyaz eşya, otomotiv gibi pekçok pazarın büyümesine yol açması,
• Pek çok işi birarada yapan bir kuşak olması.Yani kahvaltıda walkmenle müzik dinleyip, hem gıda, hem eğlence tüketmesi,
• Marka sadakatlerinin çok az olması ve tatminsiz olmaları. Kendilerine özel genç markaları tercih etmeleri,
• Referans grubu olarak kabul edilmeleri. Büyükleri X kuşağını referans grubu olarak almamıştır. Oysa teknoloji kurdu Z'ler bukonu da büyükleri tarafından referans grubu olarak dikkate alınmaktadırlar.

Türkiye'de nüfusun ciddi bir kısmı Y ve Z kuşağı içinde yer alsa da ekonomik güç açısından X kuşağı olarak adlandırılan orta ve üst yaş grubu ön plana çıkmaktadır.

Perakendecilerin kadın tüketicilere yönelmesinin gerisinde yatan en önemli faktör, kadın
tüketicilere yönelik pazarlama faaliyetlerinin kârlılığının erkek tüketiciler ile karşılaştırıldığında daha
yüksek olmasıdır. Bunun nedenleri üç ana başlık altında toplanabilir;

• Daha kârlı müşteriler olarak kadın tüketiciler
• Erkek müşterilere göre daha yüksek müşteri memnuniyeti
• Pazarlama yatırımlarının geri dönüşünün daha iyi olması

Her şeyden önce kırsal kesimde yaşayan tüketiciler et ve et ürünleri, süt ve
süt ürünleri, kuru bakliyat gibi gıda tüketim ihtiyaçlarını kendilerini karşılarken, kentlerde yaşayan
tüketiciler tüm diğer ihtiyaçlarında olduğu gibi bunları da satın alma durumdadırlar. Yine kırsal kesimde
yaşayan tüketicilerin giyecek, dayanıklı tüketim malları gibi ürünleri satın alımları hasat mevsiminin
sonunda yoğunlaşırken, kentlerde yaşayan tüketicilerde maaş sonrasında alımlarımda yoğunlaşma olduğu
söylenilebilir.

1. Genç bekar
2. Çocuksuz genç evli
3. Altı yasından küçük çocuklu genç evli
4. Altı yasından büyükçocuklu genç evli
5. Çocukları olan yaşlı evli
6. Çocuksuz yaşlı evli
7. Bekar (dul) yaşlı

Türkiye’deki tüketiciler, en çok eğlence harcamalarını kısarken, en az kıyafet ve ayakkabı alışverişlerinde düşüş olduğunu belirtmişlerdir

Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğünün “Türkiye’de Ailelerin Eğitim
İhtiyaçları Raporu”na göre; ailelerin ekonomi alanındaki en büyük sorunu “aşırı tüketim”, “lüks talepler”
ve “kredi kartı kullanımı” olarak sıralanmıştır.

Hane halklarının perakende harcamaları; gıda ve gıda dışı perakende harcamaları olarak da kendi
içinde ayrılmaktadır.

Sosyo ekonomik gelir gruplarını en yüksek %20'lik grubu A, Dördüncü %20'lik grup B, Üçüncü
%20'lik grubu C1, İkinci %20'lik grubu C2 ve En düşük %20'lik grubu DE olarak adlandırılmaktadır.
Sosyo-ekonomik gelir gruplarına göre Türkiye'de yüksek gelire sahip iki grup A ve B (tabloda En yüksek
%20 ve Dördüncü %20'lik grup) en fazla harcama yapan iki gruptur. Bunu C1 grubu takip etmektedir.
Yüksek gelir grubundaki tüketiciler, alışveriş merkezlerini tercih ederken, orta altı ve alt gelir grubundaki
tüketiciler bağımsız geleneksel perakendecileri tercih etmektedir

Tüketicilerin enflasyon, durgunluk ve refah dönemlerinde farklı satın alma davranışları gösterdiklerini
söyleyebiliriz. Fiyatlar genel seviyesindeki artış olarak tanımlayabileceğimiz enflasyon oranı ülkemizde
tüketici fiyatları endeksine (TÜFE) ve üretici fiyatları endeksine (ÜFE) göre hesaplanmaktadır

Refah dönemlerinde ise
tüketicilerin gelirlerinin artması ile birlikte, perakendecilerin satışlarının ve mağazalarında tüketicilere
sundukları ürün çeşitlerinin de artığını söyleyebilir.

İşsizlik oranı 2003 yılından itibaren %10’lar civarında iken, 2009 yılındaki ekonomik kriz ile birlikte
%14’lere çıkmıştır. 2010 yılında ise %12 olmuştur. İşsizlik oranı, kentsel ve kırsal kesime ve ayrıca,
erkek ve kadın işgücü durumuna göre farklılık göstermektedir. Kentsel kesimde 2004 yılında %13.6 olan
işsizlik oranı, kırsal kesimde 5.9’dur. Özellikle kentsel kesimdeki işsizlik oranının yüksek olması, bu
kesimlerdeki perakendecileri etkilemektedir. İşsizlik oranındaki düşüşün ise ekonomik büyüme ile
gerçekleşebileceği bilinen bir gerçektir.

Tüketicilerin böyle farklı davranışlar göstermesi, alışverişe çıkarken içinde bulunduğu
psikolojik durumdan, yeterli zamana sahip olup olmamasından, maddi gücünden, tavsiye ve şikayet gibi
çok çeşitli çevresel faktörlerden kaynaklanabilir.

1. Hedonistler: İyi yaşamayı, pahalı olmayan lezzetli gıdaları sevenler.
2. İstemeyenler: Suni maddelerden kaçınmak için lezzetli gıdalardan ödün verenler.
3. Kilolarına Dikkat Edenler: Şeker, kolesterol ve tuzdan kaçınanlar
4. Ilımlılar: Tüm gıda kategorileri arasında dengeli tüketim gerçekleştirenler.

• Geliştirilmiş veri işleme ile promosyonlar, satış tahminleri ve stok kayıtlarının etkisi
• Daha hızlı bir dağıtım çevirim sistemi
• Geliştirilmiş ticari ortaklık ilişkileri
• Pazar koşullarındaki değişime daha hızlı ayak uydurma
• Faaliyetsel etkinliklerde tüketici çıkarlarını öne alma, örneğin, kuyruklarda daha az bekletme
• Sadakat programları ve veritabanları oluşturmaya imkan tanıma
• Stokta tutmayı azaltarak ek satış olanakları yaratma
• Zaman/işlem etkinliği ile daha fazla hız kazanma
• Kuyrukta bekleme sürelerinin azalması
• Faaliyete dönük maliyetlerde azalma, örneğin, daha az etiketleme.
• Satış işleminin tüm yönlerinde artan doğruluk
• Ürün teslim süresinde kısalma
• Stok tükenmesi ve stokta tutmada azalma
• Fiyatlarda kolay ve doğru değişiklik yapabilmedir.