PERAKENDE YÖNETİMİ

Ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu; işyerinde çalışan işçi sayısına göre;

• 20 ile 100 arasında ise, en az 10

• 101 ile 300 işçi arasında ise, en az %10 oranında

• 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin işine işveren tarafından bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır. Doğru cevap C şıkkıdır.

İşverenler elli veya fazla işçi çalıştırdıkları işyerlerinde özel sektörde %3 oranında özürlü, kamu sektöründe %4 oranında özürlü, %2 oranında eski hükümlü çalıştırmalıdır. Doğru cevap C şıkkıdır.

Sadakat borcu, işçinin iş sözleşmesinden doğan borçlarındandır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresi 11 saati aşmamak koşuluyla günde 3 saatten fazla olamaz. Doğru cevap A şıkkıdır.

İK’ya göre işçinin hizmet süresine göre değişen yıllık normal ücretli izin süresinin aşağıda belirtilen günlerden az olması mümkün değildir.

• Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara on dört günden, • Beş yıldan fazla on beş yıldan az olanlara yirmi günden, • On beş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmi altı günden az olamaz. Doğru cevap D şıkkıdır.

İş sözleşmesi yapıldığı sırada bu sözleşmenin esaslı noktalarından biri hakkında yanlış vasıflar veya şartlar göstermek yahut gerçeğe uygun olmayan bilgiler vermek veya sözler söylemek suretiyle işverenin işçiyi yanıltması durumunda, iş sözleşmesi ahlâk ve iyi niyet kurallarına uymayan haller nedeniyle bildirimsiz sona erdirilebilir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Genel anlamda iş ilişkisi; '' bireysel iş ilişkisi '' ve '' toplu iş ilişkisi '' şeklinde ikiye ayrılır. İşçi ile işveren arasında kurulan iş ilişkisine bireysel iş ilişkisi, işçi ve işverenlerin sendikaları ile olan ilişkileri söz konusu sendikaların karşılıklı ilişkilerine ise toplu iş ilişkisi denir. İş hukukunun kapsamına hem bireysel iş ilişkileri hem de toplu iş ilişkileri girmektedir. İş hukuku kapsamına giren konular bakımından bireysel iş hukuku ve toplu iş hukuku  şeklinde ikiye ayrılır. Doğru cevap B'dir.

Çalışma hayatına baktığımızda iş hukukuna yön veren temel ilkeleri 3 ana başlık altında toplayabiliriz:

1. İşçinin korunması: İş hukuku çoğu zaman emeğinden başka geçim kaynağı olmayan ve bu bağlamda başkasının yanında çalışması zorunlu olan işçiyi korumayı ön planda tutan bir hukuk dalıdır. Güçlü işverene karşı daha zayıf durumda işçinin korunması sosyal devletin görevidir. 

2. İşçi yararına yorum: İş hukukuna ait düzenlemelerde bir boşluk ya da eksiklik bulunan durumlarda yorumun işçi yararına yapılması, iş hukukunun yapısı ve amacı gereğidir.

3. İşçinin kişiliğinin tanınması: Bu hukuk dalının doğası gereğidir. İşçiyi koruyan, işçi lehine yorumu öngören bir hukuk dalının, öznesini korumaması düşünülemez.

Doğru cevap D'dir.

İş hukukunun kaynakları ulusal ve uluslararası kaynaklar şeklinde iki grupta incelenebilir. Ulusal kaynaklar; yasama, yürütme ve yargı kaynakları olarak gruplanabilir. Özel kaynaklar ise; toplu iş sözleşmeleri, iş sözleşmeleri, iş yeri iç yönetmelikleri, iş koşulu haline gelen iş yeri uygulamaları ve iş verenin yönetim hakkına dayanan talimatlar şeklindedir. Uluslararası kaynaklar ise; iki taraflı anlaşmalar, açık anlaşmalar ve uluslararası çalışma sözleşmeleridir. Doğru cevap E'dir.

Çalışma hayatında 4857 sayılı iş kanununa göre işçi; '' bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye '' denir. Yapılan bu tanıma göre, gerçek kişinin işçi sayılabilmesinin koşulları şunlardır: Gerçek kişi olması gerekir. İşçi ile işveren arasında kurulan iş ilişkisinin iş sözleşmesine dayanması gerekir. İş ile işveren arasında kurulmuş bulunan iş sözleşmesinin tarafların serbest iradesi beyanıyla kurulmuş olması, işin işverene ait organizasyon çerçevesinde, onun emir ve direktiflerine uygun bir biçimde ne onun denetimi altında görülmesi ve yapılan işin ücret karşılığında yapılması gerekir. Gerçek kişinin bir işte çalışıyor olması gerekir. Doğru cevap A'dır.

İş kanununa göre; işveren adına hareket eden ve işin; iş yerinin ve işletmenin yönetiminde görev alan kimselere '' işveren vekili '' denir. İşveren vekilinin işveren adına hareket etme yetkisi, işin, iş yerinin ve işletmenin yönetimiyle sınırlıdır. Bu bakımdan iş yeri dışında işveren vekilliğinden söz edilemez. İşin, iş yerinin ve işletmenin yönetimine katılan işveren vekilleri de, işverenle  olan ilişkilerin de  işçi gibi, iş kanununda işçilere tanınan her türlü hak ve vecibelerden faydalanabilmektedirler. Doğru cevap C'dir.

İş sözleşmesinin belli başlı 3 unsuru bulunmaktadır. Bunlar:

1. İş ( hizmet ) unsuru: İşçinin iş sözleşmesi ile yerine getirmeyi taahhüt ettiği en önemli borçlarındandır.

2. Bağımlılık unsuru: Bir iş sözleşmesine iş kanunu hükümlerinin uygulanabilmesi için; o iş sözlemesine dayanarak aralarında iş ilişkisi kurulan işçi ve işveren arasında bağımlılık ilişkisi bulunmalıdır.

3. Ücret unsuru: Ücret ödeme borcu, işverenin iş sözleşmesinden doğan en önemli borcudur. Ücret bir iş sözleşmesinin geçerli olarak meydana gelebilmesi için esaslı noktalardan birisidir. Dolayısıyla ücret konusunu içermeyen bir sözleşme, iş sözleşmesi niteliğini taşımaz. Ücretin sözleşmede açıkça kararlaştırılmış olması da şart değildir. Haline icabına göre belirlenebilir olması yeterlidir. Doğru cevap B'dir.

Çalışma hayatında niteliği itibariyle en çok 30 iş günü süren işlere '' süreksiz iş '', niteliği itibariyle 30 iş gününden daha fazla süren işlere '' sürekli iş '' denir. Süreksiz iş için yapılan iş sözleşmelerine '' süreksiz iş sözleşmesi '', sürekli iş için yapılan iş sözleşmelerine de '' sürekli iş sözleşmesi '' denilmektedir. Doğru cevap E'dir.

İş hayatında işçiye bir iş karşılığı olmaksızın tatil sürelerinde ücret ödenmesi öngörülmüştür. İş karşılığı olmaksızın ücret ödenmesinin öngörüldüğü tatil ve izinler; hafta tatili, ulusla bayram ve genel tatiller, yıllık izin ve mazeret izinleridir. 6 ayı geçen doğum sonrası izinler, ücretsiz izin olarak kabul edilmektedir.

İlke olarak 15 yaşını doldurmamış çocukların çalışması yasaktır. Ancak 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimini tamamlamış olan çocuklar bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitimlerine engel olmayacak ve okullarına devam edecek şekilde hafif işlerde çalışabilirler. Çocuk ve genç işçilerin istihdam yönetmeliğine göre esnaf ve sanatkarların yanında satış işleri ve fırın, pastane, manav, büfe ve içkisiz lokantalarda komilik yapması. Günde en çok 2 saat ve haftada 10 saat çalışabilirler. Doğru cevap A'dır.

İş kanununa göre 25. maddede işverene iş sözleşmesini haklı nedenle sona erdirme olanağı veren haller bulunmaktadır. Bunlar, sağlık sebepleri, ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri, işçinin göz altına alınması ve tutuklanması halidir. İşçinin işverenden izin almadan ve haklı bir sebebe dayanmaksızın ardı ardına 2 iş günü veya bir ay içinde 2 defa herhangi bir tatil gününden sonraki iş günü yahut bir ayda 3 iş günü işin devam etmemesi iyi niyet kurallarına uymayan hallerdir. Doğru cevap A'dır.