PARA VE BANKA

Yani kullanılan fonların kaynağı temelde mevduatlardan gelmektedir. Mevduat bankaları Türkiye’de bankacılık sektörünün %90’ından fazlasını oluşturmaktadır.

Türkiye’deki bankacılık sektörünün bilançosuna baktığımızda 2011 yılında kredilerin bankaların toplam varlıklarının olduğunu görebiliriz.

Döviz Tevdiat Hesapları: Bankalarda yabancı para cinsinden tutulan vadeli veya vadesiz mevduatlardır.

Repo bir bankanın karşı tarafa sattığı sabit getirili bir menkul kıymeti önceden belirlenen bir fiyattan ileri bir tarihte geri satın almak üzere yaptığı anlaşmadır. Aynı işlemin tersine ters repo adı verilir.

Bu anlamda özkaynaklar bankanın tüm yükümlülüklerini yerine getirdikten sonra (borçlarını ödedikten sonra) kalan değerini yansıtan, banka sahiplerinin (hissedarlarının) bankaya yatırdıkları sermaye ile dağıtılmayarak biriktirilmiş kârlardan oluşur

Bankanın dövizde açık pozisyon vermesi bilançosundaki döviz cinsinden varlıklarının döviz cinsinden borçlarını karşılamayacak seviyede olmasıdır.

Bankaların özkaynakları varlık değerinin düşüşüne karşı bir sigorta olmanın yanında bankanın iflas riskine karşılık bir güvencedir.

Bankaların taşıdıkları döviz pozisyonu nedeniyle döviz kurundaki değişikliklerin sonucunda kârlarının düşme riskine kur riski denir.

Banka kârının bir faiz değişikliği sonucunda ne kadar değişeceğini hesaplama yöntemidir.

İlk önce bu bankanın giderlerini hesaplayalım. Bu banka yılbaşında topladığı 1000 liralık mevduatı, yıl sonunda %9 yıllık mevduat oranı ile 1000 x %9 = 90 lira faiz ödemesi yapacaktır. Yani mevduat sahibine 90 liralık faiz ödemesi yapacaktır. Bir de 15 liralık işletim masrafını eklediğimizde bu banka 90 + 15= 105 liralık bir toplam gideri olacaktır. Şimdi de faizden elde edeceği geliri hesaplayalım. Yılbaşında topladığı mevduatın % 10’unu Merkez bankasına yatırmak zorundadır. Dolayısı ile 1000 x %10 = 100 lirasını Merkez bankasına yatıracak ve ancak 900 lirasını kredi olarak verebilecektir. Krediden elde ettiği gelir ise 900 x %14 = 126 liradır. Gelirinden, giderini çıkardığımızda kârına ulaşabiliriz. Bu da 126 – 105 = 21 liradır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Bankalar kâr amacı güden kuruluşlardır. Bu nedenler varlıklarını yönetirken düşük riskli, yüksek getirili ve yüksek likiditeye sahip varlıkları tercih ederler. Eğer serbest rezervleri olabildiğince yüksek tutarlarsa likidite sorunu yaşamayacaklardır. Fakat rezerv gelir getirmeyen bir kalemdir ve ne kadar yüksek olursa bankanın kârı da o oranda azalacaktır. O nedenle bir banka varlık yönetimi sürecinde II. madde dışındaki tüm ilkeleri yerine getirmesi gerekmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Varlık Getiri Oranı (ROA), bankanın kârını hesaplamakta kullanılan oranlamalardan bir tanesidir ve bankanın vergi sonrası net kârının toplam varlıklara bölünmesiyle hesaplanır. Bu durumda ROA = Vergi sonrası net kârı / Toplam varlıklar şeklinde formülize edebiliriz. Sorumuzdaki bankaya uygularsak bu formülü ROA = 6 / 150 = 0,04 (ya da % 4) olur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Özkaynak Getiri Oranı (ROE), banka sahiplerinin hangi oranda kâr ettiğini gösteren bir orandır ve bankanın vergi sonrası net kârının özkaynaklara bölünmesiyle hesaplanır. Formülize etmek gerekirse, ROE = Vergi sonrası net kâr / Özkaynaklar’dır. Dolayısı ile Özkaynaklar’a ulaşmak için şu formülü kullanmamız gerekir: Özkaynaklar = Vergi sonrası net kâr / ROE. O halde sorumuzdaki banka için formül, Özkaynaklar = 6 / %15 yada Özkaynaklar = 6 / 0,15 olur. Bu işlem de bize 40 milyon lira sonucunu verir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bankalar kredi riskini azaltmak için; yüksek riskli müşterileri elemek için istihbarat toplayabilirler, kredi alan şirketlerin faaliyetlerini yakından izleyebilirler, uzun dönemden beri müşterileri olan kişilere öncelik verebilirler, belirli sektörlerde uzmanlaşıp bu alanda faaliyet gösteren şirketlere kredi sağlayabilirler, ya da bir teminat karşılığında borç verebilirler. Bu durumda kişiye ait gayrimenkul bir teminat niteliğindedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

Varlıklar ve yükümlülükler arasındaki fark bankaların özkaynaklarını yani bankaların sermayesini göstermektedir.

Kullanılan krediler, bankaların fon kaynaklarını gösterdiği için bilançonun pasif kısmında yer almaktadır.

Banka bilançosunun pasif kısmı, bankanın fon kaynaklarını göstermektedir. Serbest rezervler, bankanın fonlarını nasıl kullandığını gösterdiği için bilançonun aktifinde yer almaktadır.

Bankalar likidite yönetiminde uygun miktarda serbest rezerv tutarak likidite ihtiyaçlarını karşılamaya çalışırlar.

Bankadan beklenmedik ve yüksek oranlarda mevduatın çıkma olasılığı bankanın likidite ihtiyaçlarını karşılamakta zorlanmasıdır. Bu durum likidite riski olarak tanımlanır.

Bankaların taşıdıkları açık döviz pozisyonu nedeniyle döviz kurundaki değişikliklerin sonucunda karların düşme riskidir.