PARA VE BANKA

Farklı zamanlarda yapılan ödemelerin bugünkü değerini bulmak ve dolasıyla onları karşılaştırabilmek için yapılan indirme işlemine indirme faktörü denilmektedir. Bu indirim faktörü ne kadar yüksekse ileri dönemlerde elde edilecek değerlerin bugünkü değerleri de o kadar düşük olur.

Soru 230/(1+0,15)=200 TL şeklinde çözüme kavuşturulabilir.

‘Vadeye kadar verim’ çok önemli bir kavramdır. Vadeye kadar verim öyle bir sabit indirim oranıdır ki bir mali varlığın satın alma fiyatını, vadesi boyunca mali varlığın sahibine yapılacak tüm ödemelerin bugünkü değerine eşitliyor.

Üzerindeki değer 120 lira olan bir yıl vadeli bir iskontolu tahvili bugün 100 liraya satın aldığınızı düşünelim. Bu durumda tahvilin vadeye (n =1 yıl) kadar verimi [(120/100)-1]=0,20=%20  (yüzde yirmi) olacaktır.

Bekleyişler kuramına göre; uzun vadeli bir tahvilin yıllık verimi yaklaşık olarak mevcut dönemdeki kısa vadeli faiz haddi ile o tahvilin vadesi boyunca gerçekleşmesi beklenen kısa vadeli faizlerin aritmetik ortalamasına eşit olmalıdır.

Tasarruflarımızın birikimi sonucunda zamanın belli bir noktasında belli bir düzeyde servetimiz oluşuyor. Servet ne kadar yüksekse diğer unsurlar aynı kaldığı sürece tahvil talebi de o kadar yüksek olacaktır. Kısaca servet arttıkça talep edilen tahvil de artacaktır.

Herhangi bir malın arzı ile fiyatı arasındaki iliflki tahvil arzı ile fiyatı arasında da geçerlidir. Tahvilin fiyatı arttıkça tahvil arzı da artar.

Nominal döviz kuru, bir birim yabancı paranın yerli para cinsinden değeri (fiyatı) olarak tanımlanıyor. Yabancı paraya dolar, yerli paraya da lira diyelim. Dolayısıyla, nominal döviz kurundaki artış bir dolar satın almak için daha fazla lira vermek gerektiğini gösteriyor.

Reel döviz kuru artıyorken yerli para reel olarak değer yitiriyor, (diğer unsurlar aynı kalmak üzere) ihracat artıyor, ithalat azalıyor.

Enflasyon, bir ekonomideki mal ve hizmetlerin tüm fiyatlarını yansıttığı düşünülen fiyatlar genel düzeyindeki sürekli artıştır.

216/(1+0,08) =200

Herhangi bir malın arzı ile fiyatı arasındaki ilişki tahvil arzı ile fiyatı arasında da geçerlidir. Tahvilin fiyatı arttıkça tahvil arzı da artar. Tahvil fiyatı ile faizi arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Tahvilin fiyatının artması faizinin düşmesi demektir. Bu durumda borçlunun borçlanma maliyeti düştüğü için sattığı tahvil miktarını artırmak isteyecektir. Dolayısıyla, tahvil arz eğrisi yukarıya doğru (pozitif) eğimli olacaktır.

Nominal faiz oranından beklenen enflasyon oranı'nı çıkardığımızda basit bir şekilde reel faiz oranını elde ederiz. Dolayısıyla reel faiz oranına beklenen enflasyon eklediğimizde nominal faiz oranının olması gereken en düşük düzeyi elde ederiz. Bu şu anlama gelir : Gerçek anlamda bir getiri elde edip satın alma gücünü kaybetmemek için nominal faizler her zaman beklenen enflasyondan belirli bir düzeyde yüksek olmalıdır. Bu düzey ekonomi için geçerli reel faiz oranıdır.

Gelir düzeyinin veya servetin artması tasarruf etme ve dolayısıyla yatırım yapma isteğini artırır. Bu durumda tahvil talebi de artacaktır. Diğer seçeneklerde yer alan durumlarda ise tahvil talebi azalacaktır.

Yatırım ortamının iyileşmesi durumunda büyümek isteyen şirketler yeni yatırımları için finansmana ihtiyaç duyacaklar ve tahvil ihraç edeceklerdir. Bu durumda tahvil arzı artacaktır.

Elde tahvil tutmanın iflas riski veya kredi riski nedeniyle arttığı durumlarda tahvile yatırım yapma isteği azalacağı için tahvil talebi azalacak ve bu nedenle tahvilin fiyatı yükselecektir.

Tahvil arzının tahvil talebinden fazla artması tahvilin fiyatının düşmesine neden olacaktır. Tahvilin fiyatının düşmesi demek bununla ters orantılı olan faizin yükselmesi demektir.

Ekonomide risklerin ortaya çıkmasıyla beraber yatırımcıların kararları bundan olumsuz etkilenecek ve yatırım yapma isteği azalacaktır. Bu nedenle de tahvil talebi azalacaktır. Bu da tahvil fiyatının düşmesine ve faiz oranının yükselmesine neden olacaktır.

Getiri eğrisinin ılımlı bir pozitif eğime sahip olması bize faiz oranlarıyla ilgili olarak şunu söyler : Kısa vadeli faiz oranlarının belirgin bir biçimde yükseleceği beklenmektedir.

Bir ülke için reel döviz kurunu hesaplayabilmek için ihtiyaç duyulan değişkenler : Nominal döviz kuru - Yurtiçi fiyat endeksi - Yurtdışı fiyat endeksi Nominal döviz kurunu yurtdışı fiyat endeksi ile çarparak elde ettiğimiz değeri, yurtiçi fiyat endeksine böldüğümüzde reel döviz kurunu elde ederiz.