PARA VE BANKA - Deneme Sınavı - 18

Türkiye’nin 1990’lardan itibaren dört önemlifinansal krizden etkilendiğini görüyoruz.  Bunlardan ikisi 1994 ve 2001 krizleri Türkiye’den kaynaklanan ve bulaşma etkisinin görülmediği finansal krizlerdir. Diğer ikisi ise 1998 Rusya krizinin ve
2008 küresel krizin Türkiye ekonomisine bulaşması sonucu ortaya çıkan dış kaynaklı krizlerdir.

Ekonomiyi  risklerden korumak amacıyla kamu kesimi finansal kurumlar üzerinde çeşitli düzenlemeler uygulamaktadır. Bunları şöyle sıralayabiliriz:
Girişin Kısıtlanması,
Şeffaflık,
Banka Bilançolarının Denetlenmesi,

Mevduat Sigortası.

e şıkkında yer alan "Kredi tayınlanması" bu kapsam dışındadır.

Reel faizlerin yüksek olduğu 1990’larda yurtdışından düşük faizle borç alıp Türkiye’de Türk Lirası cinsinden yüksek faiz getirisi elde etmek bankaların yaygın olarak baş vurdukları bir yöntemdi. Uluslararası piyasalardan kaynak kullanımı bankaları kur riskine açık bırakıyor. Kur riski döviz kurundaki oynaklık sonucunda bankaların zarar etme olasılığıdır.

Özellikle gelişmiş ülke piyasalarında yaygın olan türev varlıkların değerlerindeki oynamaların banka bilançoların verdiği zarar 2008 sonunda patlak veren küresel krizin en belirgin özellikleri arasında yer alıyor. Bu gelişmeler piyasa riskinin yönetiminin giderek artan önemini vurguluyor.

Piyasa riski: Bankaların finansal piyasalarda yaptıkları menkul değerler işlemleri sonucunda zarar etme riskidir.

Rezervlerin zorunlu olmayan bu kısmına serbest rezervler adını veriyoruz. Bu çerçevede banka rezervleri zorunlu karşılıklar ve serbest rezervlerin toplam› olarak düşünülebilir.

Bilançonun yükümlülükler tarafı bankaların topladıkları fonların kaynağını gösterirken varlıklar tarafı ise bu fonların kullanımını gösterir. Varlıklar ve yükümlülükler arasındaki fark ise bankaların özkaynaklarını yani banka sermayesini gösterir. Bankalar kaynaklarını ticari işletmelerin ve kişilerin mevduatları yanı sıra diğer finansal kuruluşlardan ve finansal piyasalardan sağlarlar. Ülkemizde ve dünyada bankaraın yükümlülükleri arasında en büyük yere sahip olan bilanço kalemi, yani en büyük fon kaynağı, mevduatlardır.

Parasal aktarım mekanizması, faiz kanalı, kur kanalı, kredi kanalı ve bilanço kanalını içermektedir. Temettü kararları işletmelerin kâr etmesine bağlı ve dağıtımı şirketin kurul kararlarına bağlı bir finansal aktarım mekanizmasıdır. Merkez bankasının kontrolünde olmayıp, parasal gevşeme veya sıkılıaşmada kullanılmamaktadır.

Soruda veirlen koşulda , merkez bankası politika faizini artıracaktır. Bunun sonucunda (enflasyon hemen değişmeyeceği için) reel faiz oranları artacaktır. Bu durumda kredi maliyetleri yükselecek, yatırım ve tüketim harcamalarının özellikle dayanıklı tüketim harcamaları kısmında düşüş olacaktır. Bu koşullara uygun olan tek seçenek D seçeneğidir.

Faiz oranlarında yaşanan aşağı yönlü bir hareket, hisse senedi fiyatlarını yukarı çekecektir. Hisse senedi fiyatları ile faiz oranları arasındaki bu ilişki parasal aktarımın ‘varlık fiyatları kanalı’ olarak bilinmektedir.

Para politikasının uygulanmasında iç gecikme ve dış gecikme olmak üzere iki tür gecikmenin varlığından bahsedebiliriz. İç gecikme, takip edilmekte olan para politikasında bir değişikliğe ihtiyaç duyulduğu an ile merkez bankasının para politikasındaki değişikliği uygulamaya başladığı an arasında geçen zamandır. İç gecikme aynı zamanda teşhis gecikmesini de içermektedir.

Merkez bankası politika faiz oranı aracılığıyla piyasalardaki faiz oranlarını nispeten hızlı bir şekilde aşağıya çekebilir. Ancak firmalar yeni fabrikalar veya konutlar inşa etmeye hemen ertesi gün başlamayacaktır. Düşük faiz oranları öncelikle firmaların gelecek dönemde hangi yatırımları yapmayı planladıklarına dair projelerini şekillendirecektir. Bu projelerin oluşturulması ve hayata geçirilmesi önemli bir zaman alacaktır. Bu gecikme dış gecikme oalrak tanımlanmaktadır.

Sargent ve Wallace çalışmalarında birincil açıklar üzerinde durmaktadır. Faiz dışı bütçenin sürekli açık verdiği bir ekonomide, merkez bankasının enflasyonu düşürmek amacıyla, para arzının artış
oranını kontrol ederek sıkı bir para politikası uyguladığını düşünelim. Merkez bankası kamu borçlarının parasallaşmasına olanak tanımamış olmaktadır. Bu durumda, kamu elindeki ikinci seçeneğe yönelecek ve borçlanma yöntemini tercih edecektir.  Para ve Banka
Bu ekonomide reel faiz oranı, reel GSYİH büyüme hızından yüksekse açığın borçlanma ile finansmanı borç/GSYİH oranının sürekli artmasına neden olacaktır. Bu durumda, faiz ödemelerinin bütçe içerisindeki payı gittikçe artacaktır. Faiz ödemelerindeki artış bütçe açığının daha da artmasına ve nihayetinde vergiler veya daha fazla borçlanma yoluyla finanse edilemeyecek kadar yüksek bir borç ve faiz yükü ile karşı karşıya kalınmasına sebep olacaktır. Bu olgu faizleri daha da yükseltecek ve kamunun bütçe açığı daha da yükselecektir.

Mali baskınlığı, kısaca yüksek bütçe açığı ve enflasyonu az önemseyen bir ekonomik yapı olarak tasvir edebiliriz. Bu yapıda, kamu gelirlerinin kamu harcamalarının tamamını karşılamaması durumunda, bu fark para basılarak veya borçlanılarak karşılanacaktır. Mali baskınlığın yaşandığı ekonomik ortamlarda, mali otorite cari yılda ve gelecek yıllarda beklenen bütçe açıklarını, para politikası hedeflerini dikkate almadan belirlemektedir. Yani, mali baskınlıkta maliye politikası aktif konumda, para politikası ise pasif konumdadır. Tıpkı yukarıda anlatılan sevimsiz monetarist aritmetikte olduğu gibi.

Dolayısıyla, doğru cevap D seçeneğidir.

Tüketici fiyatları endeksi hanehalklarının tüketim harcamalarında yer alan mal ve hizmetlerin belirli zaman aralıklarında fiyatlarındaki değişmeleri göstermektedir. Tüketici fiyatları endeksinin amacı, hanehalkları tarafından belirli bir ihtiyacı karşılamak amacıyla satın alınan mal ve hizmetlerin genel fiyat düzeyindeki değişimini ölçmektir. Fakat piyasadaki tüm mal ve hizmetlerin fiyatlarının izlenmesi imkânsız olduğu için hanehalklarının yaptıkları tüketim harcamaları içinde en fazla paya sahip mal ve hizmetler kapsama alınmaktadır.

Bu açıklamaya göre, ketici fiyatları hesaplamasında pinpon topunun oransal ağırlığını artmasının sebebi, 

Hane halkının ortalama olarak pinpon topuna olan ihtıyacındaki artmaya karşılık olarak bütçesinden pinpon topuna daha çok pay ayırmaya başlaması

olması gerekir. Doğru ceap E 'dir.

Para yanılgısı kavramının anlamı,

Fiyatlar genel düzeyindeki artışa bağlı olarak paranın satın alma gücünde ortaya çıkan düşüşün ekonomik birimler tarafından anlaşılamamasıdır.

Japonya'da 2000'li yılların başında yaşadğı deflasyonun nedeni;

Varlık fiyatlardında oluşan aşırı artışın keskin düşüşle sonuçlanmasıyla

Açıklanmaktadır.

Türkiye İstatistik Kurumu'nun oluşturduğu enflasyon sepetinde yüzdeler aşağıdaki gibidir.

Ev eşyası %7,4

Giyim ve Ayakkabı %6,8

Ulaştırma %17

Konut %16

Gıda ve Alkolsüz içecekler %26

Doğru cevap E seçeneğidir.

Kredi İtibarı: Kredi kullanacak birey veya firma hakkında yapılan araştırma ve değerlendirme sonucunda, borç ödeme gücünü belirleyen ölçüttür.

Para politikasının aktarımında ‘bilanço kanalı’, merkez bankasının potansiyel kredi kullanıcılarının bilançolarının net değeri üzerinde sahip olduğu doğrudan etkiye bağlı olarak çalışmaktadır.

Disiplinli bir maliye politikası aynı zamanda mali baskınlığın olmaması anlamına gelmektedir. Mali baskınlığı, kısaca yüksek bütçe açığı ve enflasyonu az önemseyen bir ekonomik yapı olarak tasvir edebiliriz. Bu yapıda, kamu gelirlerinin kamu harcamalarının tamamını karşılamaması durumunda, bu fark para basılarak veya borçlanılarak karşılanacaktır. Mali baskınlığın yaşandığı ekonomik ortamlarda, mali otorite cari yılda ve gelecek yıllarda beklenen bütçe açıklarını, para politikası hedeflerini dikkate almadan belirlemektedir. Yani, mali baskınlıkta maliye politikası aktif konumda, para politikası ise pasif konumdadır.