PARA VE BANKA - Deneme Sınavı - 11

Sağlıklı işleyen bir iktisadi sitemin ardında yine sağlıklı işleyen bir finansal sistemin olması gerekmektedir. Çünkü ancak fon trafiğinin sağlıklı yapılabildiği ülkelerin ekonomik yapısının da sağlam olduğunu biliyoruz. Tabi ki sağlıklı işleyen bir politik sistem, bankacılık sistemi de ekonomiye (dolaylı da olsa) katkısı olacaktır. Fakat buradaki en temel faktör finansal sitemdir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Ters seçim, finansal piyasalarda sözleşme imzalanmadan önce ortaya çıkan bir eksik bilgi durumudur. Buradaki eksik bilgi yatırımcının hangi firmanın yatırım aracının verimliliğinin daha yüksek ve riskinin düşük olduğunu ayırt edememesi sorunudur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bir finansal piyasa limon piyasasına dönüştüğünde, alıcılar hangi şirketlerin daha yüksek risk taşıdığını, hangi şirketlerin düşük riskli ve daha yüksek kâr potansiyeli olduğunu bilemez ve böylelikle kendileri açısından ters seçim ortaya çıkar. Yüksek risk taşıyan şirketlerin tahvilleri ederinin üzerinde bir fiyattan; düşük riskli firmaların tahvilleri ise ederinin altında bir fiyattan satılacaktır. Böylelikle piyasada düşük riskli ve yüksek riskli yatırım araçları için ortalama fiyat oluşmuş olur. Bu nedenle de gerçek fiyatının altından satıldığı için düşük riskli firmalar tahvil satarak fon toplamayı tercih etmeyecektir. Fakat bunun tam tersi yüksek riskli tahvilleri olan firmalar ise gerçek ederinin üstünde bir fiyata alıcı buldukları için tahvil satmaya daha hevesli olurlar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ters seçim sorununu çözmenin en temel yolu bilgi eksikliğini ortadan kaldırmaktır. Eğer bilgi eksikliği ortadan kalkarsa – yani alıcılar finansal piyasalarda yüksek risk taşıyan finansal varlıklar ile düşük risk taşıyan finansal varlıkları birbirinden ayırt edilebilir hâle geldiği zaman – alıcılar tam bilgiye sahip olurlar ve böylelikle ters seçim sorunu da ortadan kalkmış olur. Kamu düzenlemeleri ile piyasa aktörlerinin finansal durumları ile ilgili daha çok bilgiyi kamu ile paylaşmalarını yasal olarak sağlandığında bu sorun çözülmüş olur. Bunun yeterli olmadığı durumlarda ise özel şirketler aracılığı ile bilgi toplayan ve uzmanlarınca oluşturulan raporları danışmanlık yoluyla satan özel kuruluşlar devreye girebilir. Dolayısı ile kamusal kurumların ve özel kuruluşların sayesinde bilgi eksikliği giderilebilir. Bunun yanı sıra borç sözleşmelerine maddi teminat koşulunun eklenmesi de faydalı olacaktır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Bankacılık sektörünün tüm dünyada ağırlıklı olarak kullanılmasının sebebi bankaların bilgi eksikliği sorununu çok yaşamamalarından dolayıdır. Bankalar finansal sistemle ilgili bilgi toplamak ve bu bilgiyi değerlendirip yorumlamak konusunda son derece önemli bir role ve beceriye sahiptirler. Bu nedenle borç almak ve borç vermek için daha çok tercih edilirler. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bu örnekte yeteri nakit parası olmadığı için hizmet satın alamayan bir taraf ile hizmet sunmaya hazır olan bir işletme sahibi görülmektedir. Eğer ki finansal sistem olmasaydı tatil yapmak isteyen taraf ihtiyacı olduğu borca kolaylıkla ulaşamayacaktı ve böylelikle finansal piyasa işlemez hale gelecekti. Fakat bankacılık sektörü bu ailenin borçlanabilmesini kolaylaştırarak tatil hizmetinden faydalanabilmelerini ve otel işletmecisinin de hizmetini satabilmesini olanaklı hale getirir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bu krizler diğer ülkelere yayılarak küresel krizlere dönüşmemiştir. Tam tersine küreselleşen sermayeden kaynaklanmıştır. Ana sebep olarak ise önceki yıllarda yükselen pazar ekonomilerinin sermaye hareketlerinin artması ile sermaye küreselleşmesi ve bu ülkelerin kırılgan finansal yapısı nedeniyle hem döviz hem de bankacılık krizlerinin aynı anda ortaya çıkmasına neden olmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Finansal krizler genel olarak baktığımızda üretimin düşmesine, ticaretin azalmasına, işsizliğin artmasına ve yatırımcıların ekonomiye olan güvenlerin azalmasına sebep olmaktadır. Dolayısıyla işler olumsuz yönde ilerlemektedir. Böyle olunca da faiz oranları artar, bilgi edinme maliyetleri artınca ortaya eksik bilgi sorunu ortaya çıkar, hâl böyle olunca da yatırımcılar riske grime konusunda daha muhafazakâr davranırlar ve menkul ve gayrimenkul fiyatları (varlık fiyatları) artar. Doğru cevap D seçeneğidir.

Ancak dengeli bir düzenleme ve denetlemeye tabi olan piyasalar hem gelişmeye ve büyümeye açık olabileceklerdir. Diğer taraftan düzenlenmeyen ve denetlenmeyen ya da aşırı bir şekilde düzenlenen ve denetlenen piyasalar büyüyememe ya da finansal kriz sorunlarıyla karşı karşıya kalacaktır. Farklı yapılara ya da tekil amaçlara sahip olsalar da tüm bu kurum ve kuruluşların ortak amacı Türkiye’deki finansal piyasaların işleyişini düzenlemek ve denetlemektir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Ters seçim, finansal piyasalarda sözleşme imzalanmadan ortaya çıkan eksik bilgi durumudur. Potansiyel olarak daha çok risk almaya eğilimli olan yatırımcıların borç almaya daha hevesli olması ters seçime yol açar.

Kredi derecelendirme kuruluşları, şirketler ve ülkeler ile ilgili finansal bilgileri toplayarak uzmanlar tarafından hazırlanan raporlarla bunları para karşılığı yatırımcılarla paylaşırlar.

"Batmak için çok büyük" politikası büyük finansal kuruluşların batmasına devlet tarafından izin verilmemesi durumudur. Bu politika büyük finansal kuruluşların küçüklerine göre daha yüksek risk taşımalarına yol açabilir. Bu durumda finansal piyasalarda ahlaki tehlike sorunu ortaya çıkabilir.

Şirketler dış finansman kaynağı olarak daha çok banka kredisi kullanırlar.

Mal ve hizmet ticaretini artırmak finansal sistemin işlevleri arasında yer almaz.

İktisadi büyümenin iki kanalı vardır. Sermaye birikimi ve teknolojik yenilik. Her iki kanalda finansal sistemin fonlaması sonucu etkin bir şekilde çalışmakta ve ekonomik büyümeyi desteklemektedir.

Üçüncü kuşak modellerde, 1990'larda döviz krizleri ile banka krizlerinin beraber ortaya çıkıyor oluşu göz önüne alınarak döviz krizlerinde bankacılık sektörünün rolü ön plana çıkartılmaktadır.