PARA TEORİSİ

Bir ekonomide fiyat endeksleri; ekonomik yapının belirlenmesi, ekonomik kararlar alınması, kişilerin satın alma gücünün tespiti, ücret ve maaşların belirlenmesi, konjonktüre ilişkin tespitler ve geleceğe dönük kararlar alınması için de önemlidir. Her ülkede, enflasyonun hesaplanabilmesi için fiyat endeksleri kullanılmaktadır. Fiyat endeksleri, verilen amaçların tümü için kullanılır.

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından hesaplanan Tüketici Fiyatları Endeksi belirli, hane halklarının tüketim harcamalarında yer alan mal ve fiyatlarının zaman içindeki değişimini ölçmektedir.

2019 Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Ana Grup Ağırlıkları (%) verilerine göre, en fazla tüketim yapılan harcama grubu, %23,29 ağırlık ile Gıda ve Alkolsüz İçecekler grubu olmuştur.

2019 Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) Ana Grup Ağırlıkları (%) verilerine göre, en az tüketim yapılan harcama grubu, %2,40 ile Eğitim grubu olmuştur.

2019 Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) verilerine göre, ana sektörler arasında endeks içi ağırlığı en yüksek olan sektör, %89,31 ağırlık ile İmalat sektörü olmuştur.

Bir ekonomide denge fiyatlar genel seviyesi ve denge millî gelir düzeyi, toplam talep toplam arz eşitliğinin sağlanmasıyla yani ekonominin genel dengesinin sağlanmasıyla belirlenmektedir. Toplam talep ve toplam arzın birbirine eşit olması ekonomide genel dengenin sağlandığını gösterir.

İşçiler ve firmalar ücret ve fiyatlarla ilgili kararlarını izlenecek politika konusundaki bekleyişlerine dayandırdıkları için, karar alıcıların genişlemeci para politikası izleme eğiliminde olduklarının farkına varırlar ve enflasyonla ilgili beklentilerini arttırırlar. Sonuçta ise ücretler ve fiyatlar yükselir.

Tarihte bazı ülkelerin yaşadığı hiperenflasyonlarda paranın rolü son derece nettir. Bunun en tipik örneği, Birinci Dünya Savaşı sonunda yaşanan ve fiyatların ortalama olarak ayda %300 civarında arttığı Alman hiper enflasyonudur. Alman hiperenflasyonunun yaşanmasınının altında, yüksek tutardaki savaş tazminatlarının ödenmesi sorunuyla başlayan ve devasa boyutlara ulaşan bütçe açıklarının muazzam ölçüde para basılarak kapatılması yatmaktadır.

Nominal faiz oranları sıfır ya da sıfıra yakın olduğunda para talebi sonsuz ya da sonsuza yakın bir esnekliğe sahip olacağı için para politikası etkinliğini kaybedecektir. Bu durum ekonominin likidite tuzağına düşmesi anlamına gelir.

2003 yılını temel alan TÜFE, TÜİK tarafından takip edilen en güncel tüketici fiyat endeksidir.

2019 yılı itibariyle bu sepette 418 adet madde kapsam altındadır

2019 yılında ana harcama gruplarından TÜFE içindeki payı en yüksek olan gıda ve alkolsüz içeceklerdir.

2019 yılında ana harcama gruplarından TÜFE içindeki payı en düşük olan eğitimdir.

[(150-120)/120] x 100 =%25

Türkiye hiperenflasyon yaşamamıştır.

Bir ekonomide fiyatlar genel düzeyinde yaşanan sürekli azalma deflasyondur.

Nominal faizlerin yüksek olması deflasyona neden olmaz

Hiperenflasyon: Bir ekonomide aylık fiyat artış hızının %50 ve üzerinde olduğu enflasyon türüdür.

[(130-150)/150] x100 =-%20