PARA TEORİSİ

Tahvil talep veya arz eğrisini gösteren şekilde iki dikey eksen bulunmaktadır. İki dikey eksenden soldaki tahvil fiyatını, sağdaki dikey eksen ise faiz oranını göstermektedir. Burada şekle dikkatlice bakarsanız faiz oranını gösteren ekseni yukarıdan aşağıya doğru yükselmekte, tersine tahvil fiyatını gösteren eksen ise aşağıdan yukarıya doğru yükselmektedir. Bu durum ise tahvilin fiyatı ile faiz oranı arasındaki ters yönlü ilişkiden kaynaklanmaktadır.

Likidite tercihi kuramına göre, para talebi eğrisinin yer değiştirmesine ve sonuçta denge faiz oranının değişmesine yol açan gelir ve fiyatlardaki değişimdir.

Tahvil arzını etkileyen ve onun yer değiştirmesine neden olan faktörler; yatırım fırsatlarından beklenen kârlılık, beklenen enflasyon ve devlet bütçesidir.

Bir firma yapacağı yatırımdan ne kadar yüksek düzeyde kar elde edeceğini düşünüyorsa firma yatırımlarını finanse edebilmek için o kadar çok borçlanmak isteyecektir. Örneğin ekonominin hızla büyüdüğü dönemlerde karlı yatırım fırsatları artacaktır ve böylesi dönemlerde borçlanma miktarı dolayısıyla tahvil arzı artacaktır. Bütçe açıkları borçlanma yoluyla finanse edilebildi- ¤i için hazine tahvil ihraç eder. Söz konusu açık ne kadar fazla olursa hazine o kadar çok tahvil satar, bu durum tahvil arzını arttırır. Nominal faiz oranı veri iken beklenen enflasyon artarsa borçlanmanın reel maliyeti azalır. Bu nedenle beklenen enflasyon oranındaki bir artış tahvil arzının artmasına neden olur.

Varlık Talebini Belirleyen Faktörler Bir varlığı almak, elde tutmak ya da bir varlığı değil de başkasını satın almak hususunda karar verirken bir kişinin göz önünde bulundurması gereken dört faktör vardır: Servet, Beklenen Getiri, Likidite, Risk

Hem borç verenler hem de borç alanlar için önemli olan reel faiz kavramı da katlanacağınız faiz maliyeti ya da elde edeceğiniz faiz gelirinin gerçek değerini vermesi açısından önemlidir. Reel faiz oranı; nominal faiz oranı ile beklenen enflasyon oranı arasındaki farka eşittir. Bu bağlamda borçlanan açısından duruma baktığımızda borçlunun bu işten kazançlı çıktığını, görebilirsiniz.

İskontolu bir tahvilde getiri oran, vade sonuna kadar herhangi bir kupon ödemesi yapılmadığı için aşağıdaki şekilde gösterilebilir: RET=(190-180) / 180 = 0.0555

PV= FV/(1+i)n PV=300 / (1+0.10)=272.72

Faiz oranı denge düzeyinin altında olursa bu faiz düzeyinde daha az tahvil talep edilirken daha fazla tahvil arz edilmek istenmektedir. Bu durumda ise, arz fazlası söz konusu olduğu için tahvil fiyatları düşecek ve faiz oranı denge noktasına gelinceye kadar yükselecektir.

Para Arzındaki Kaymalar Likidite tercihi kuramına göre Para arzı ise tam olarak merkez bankası tarafından belirlendiği için merkez bankasının para miktarı ile ilgili kararındaki değişme para arzının yer değiştirmesine neden olacaktır. Para arzı tamamıyla merkez bankası tarafından belirlendiği için Merkez Bankası genişlemeci bir para politikası yürütürse para arzı artacak ve bu durumda para arzı eğrisi sağa doğru kayacaktır.

Yatırım fırsatlarından beklenen karlılıkta bir artışın tahvil arzı üzerindeki etkisi şöyledir; başlangıçta tahvil piyasası dengede iken, yatırım fırsatlarından beklenen karlılıkta artışla birlikte tahvil arzı sağa kayar.

Fiyatlar genel düzeyi değiştiğinde paranın değeri de değişmektedir. Buna göre örneğin ekonomide fiyatlar arttığında, elinizde tuttuğunuz belli miktardaki parayla fiyatlar artmadan önce satın alabildiğiniz mal ve hizmetleri artık satın alamazsınız. Bu yüzden fiyatlar arttığında aynı miktar mal ve hizmeti satın alabilmek için daha fazla nominal para talep etmek zorunda olursunuz. Daha yüksek bir fiyat düzeyi para talebi eğrisinin sağa doğru kaymasına ve denge faiz oranının yükselmesine neden olacaktır.

Örneğin, 1000 TL nominal değerli, yıllık kupon oranı %20 olan 5 yıl vadeli bir kuponlu tahvil, bize 5 yıl boyunca her yıl 200 TL kupon ödemesi ve vade dolduğunda tahvilin nominal değeri olan 1000 TL geri ödemesi sağlayacaktır. 1000 TL nominal değerli, yıllık kupon oranı %13 olan tahvilin yıllık kupon ödeme miktarı 1000X0.13=130

Friedman diğer şartların değişmediği başlangıçta, para arzındaki artışın faiz oranını düşürmesi sonucunu “likidite etkisi” olarak adlandırmıştır.

Alternatif varlıklara göre bir varlıktan gelecek dönemde elde edilmesi beklenen getiridir. Bir varlığı satın almaya karar verirken o varlıktan ne kadar getiri elde edebileceğimize bakarız. Ancak bu kararımızı verirken sadece bir varlığın getirisine değil alternatif varlıkların getirisine de bakarak kararımızı veririz. Diğer koşullar sabitken bir varlığın alternatif varlıklara göre beklenen getirisindeki bir artı bu varlığın talep edilen miktarında bir artışa yol açar.

Faiz oranı, ödünç alanın belirli bir dönem boyunca aldığı borca karşılık ödediği faiz tutarının yada ödünç verenin verdiği borca karşılık aldığı faiz tutarının anaparaya oranına denir.

Bugün elde edilen bir miktar paranın gelecekte elde edilecek aynı miktardaki paradan daha değerli olduğunu ifade eder.

İskontolu bir tahvilin vadeye kadar getirisi ile satış fiyatı arasında ters yönlü bir ilişki vardır.

Fisher eşitliğine göre nominal faiz oranı; reel faiz oranı ile beklenen enflasyon oranının toplamına eşittir.

Getiri Oranı = Tahvilin kupon ödemesi + Tahvilin değer artışı / Tahvilin satın alma fiyatı 1000 x %20 = 200 lira 1300 - !000 = 300 lira 200 + 300 / 1000 = %50 dir