PARA TEORİSİ

Paramızı 1 yıl ödünç verdiğimizde onun dörtte biri kadar bir getiri elde etmekteyiz. Buna göre soruda faiz oranı %25'tir.

Vadeye kadar getiri, bir mali varlığı bugün satın aldığımızda ödediğimiz fiyatı, mali varlığın sahibine yapılacak ödemelerin bugünkü değerlerinin toplamına eşitleyen faiz oranıdır. İktisadi açıdan daha anlamlı olduğu için, vadeye kadar getiri kavramının faiz oranına ilişkin en uygun ölçüt olduğu iktisatçılar tarafından kabul edilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Pek çok kişi bir tahvilden elde edeceği getiriyi görmede bu tahvile ilişkin faiz oranını bilmenin yeterli olacağını düşünebilir. Örneğin elinizde 5 yıl vadeli ve %20 faize sahip uzun vadeli bir tahvil tutuyorken piyasa faiz oranı yükselirse bu yatırımınızdan zarara uğrarsınız. Tersine, piyasa faizleri siz bu tahvili satın aldıktan sonra düşerse bu yatırımınızdan elde edeceğiniz getiri %20’lik faiz getirisinden daha yüksek olacaktır. Bu yüzden bir tahvili elinizde belirli bir dönem tutarak ne kadar kazanç sağlayacağınız getiri veya daha doğru bir ifadeyle getiri oranı ile ölçülür. Bir tahvil veya herhangi bir menkul kıymet açısından getiri oranı, o menkul kıymetin sahibine yapılan ödemeler ile menkul kıymetin alış fiyatındaki değişiklikten elde edilecek kazanç veya yerine göre kaybın toplamının bu menkul kıymetin alış fiyatına oranı ile ölçülür.  Faiz oranlarındaki değişime karşı getiri oranının hassastır. Bu hassasiyet tahvilin vadesi uzadıkça artacaktır. Dolayısıyla faiz oranlarındaki değişmeden kaynaklanan menkul kıymetlerin değer değişikliği, faiz oranı riskinin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Doğru cevap D'dir.

300/(1+0.20)=250

750-600/600=0,25

(200+300)/1000=%50 (yüzde elli)

275/(1+0.10)=250

Para arzı varlık talebini belirleyen faktörlerden biri değildir.

Beklenen enflasyondaki artışın faiz oranını yükseltmesi Fisher etkisidir.

Likidite etkisi, diğer koşullar sabitken para arzındaki artışın faiz oranını düşürmesi olarak bilinen etkidir.

Eğer diğer etkiler likidite etkisinden büyükse ve enflasyon bekleyişleri hızla ayarlanıyorsa para arzının azaltılması gerekir.

Likidite tercihi kuramına göre, fiyatlar genel düzeyi yükselirse, diğer şartlar sabitken para talebi eğrisi sağa doğru kayar.

900(0.10)=90

Gerçek hayatta birden çok faiz oranı olduğu hâlde faiz oranlarından değil de
faiz oranından bahsedilmesinin nedeni, faiz oranlarının birlikte hareket ediyor
olmasıdır. Dolayısıyla tek bir faiz oranı üzerinden yapılan bir analizin sonuçlarının, birden çok faiz oranının olduğu durum için de geçerli olması nedeniyle tek bir faiz oranından bahsedilmesi bir sakınca doğurmayacaktır.

Nominal faiz oranları her gün tartışılan, basında, resmî bildirilerde, ilanlarda kullanılan, kısaca piyasada uygulanan cari faiz oranıdır. Eğer bir ekonomide fiyatlar genel düzeyi sabit değilse fiyat değişmelerinin etkisini içeren nominal faiz oranının, fiyatlardaki beklenen değişmelere göre düzeltilmiş reel faiz oranından ayrılması gerekmektedir. Enflasyon etkisinin nominal faiz oranından arındırılmasıyla reel faiz oranı elde edilir. Doğru cevap B'dir.

Bu ardı ardına gerçekleştirilen işlemleri, mevduatımızın “n” yıl vadeli olması durumu için genel bir formülle şöyle ifade edebiliriz:

Bu eşitlik bize gelecekteki belirli bir miktar paranın bugünkü değerini verecektir. Bu eşitlikte; PV paranızın bugünkü değerini veya iskonto edilmiş bugünkü
değerini, FV paranızın gelecekteki değerini, i faiz oranını, n dönem sayısını ifade
etmektedir.

Formülde yerine koyduğumuzda n=3 yıl vadeli bu işlem sonucunda elde edilen 399,3 olduğuna göre bu paranın bugunkü değeri 300 TL dir.

Varlık, değer saklama özelliği olan bir mülkü ifade etmektedir. Bu anlamda para, tahvil, hisse senedi, sanat eseri, arazi, ev, üretimde kullanılan makineler gibi mülk unsurlarının tamamı varlık kategorisindedir. Bir varlığı almak, elde tutmak ya da bir varlığı değil de başkasını satın almak hususunda karar verirken bir kişinin göz önünde bulundurması gereken dört faktör vardır:
1. Servet: Bir bireyin sahip olduğu tüm varlıkları içeren kaynaklar toplamıdır. Bir birey serveti arttığında varlıkları satın almada kullanacağı daha fazla kaynağa sahip olur. Bu ise doğal olarak talep ettiğimiz varlık miktarında artışa neden olur. Bu bağlamda, diğer koşullar sabitken servetteki bir artış varlığın talep edilen miktarında bir artışa yol açar.
2. Beklenen Getiri: Alternatif varlıklara göre bir varlıktan gelecek dönemde elde edilmesi beklenen getiridir. Bir varlığı satın almaya karar verirken o varlıktan ne kadar getiri elde edebileceğimize bakarız. Ancak bu kararımızı verirken sadece bir varlığın getirisine değil alternatif varlıkların getirisine de bakarak kararımızı veririz. Diğer koşullar sabitken bir varlığın alternatif varlıklara göre beklenen getirisindeki bir artış bu varlığın talep edilen miktarında bir artışa yol açar.
3. Likidite: Bir varlığın nakde dönüştürülme hızı ve kolaylığıdır. Bir varlığın piyasada ne kadar çok alıcısı ve satıcısı varsa yani ne kadar kolay alınıp satılabiliyorsa o varlık o kadar likittir. Tabii burada da alternatif varlıklara göre kıyaslama yapmak gerektiğini belirtmek gerekir. Diğer koşullar sabitken bir varlık alternatif varlıklara göre ne kadar fazla likitse bu varlığın talep edilen miktarı daha fazla olacaktır.
4. Risk: Bir varlığın getirisi ile ilgili belirsizlik derecesidir. Bir varlığın talebini etkileyen diğer bir faktör, bu varlığın risk derecesidir. İnsanların çoğunun riskten kaçınmayı ve daha az riskli varlıkları tutmayı istediklerini kabul edebiliriz. Dolayısıyla diğer koşullar sabitken bir varlığın alternatif varlıklara göre riskinde bir artış olması bu varlığın talep edilen miktarında bir azalışa yol açacaktır. Doğru cevap C'dir.

Keynes tarafından geliştirilen likidite tercihi kuramında, denge faiz oranı para arz ve talebi tarafından belirlenmektedir. Oysa ödünç verilebilir fonlar kuramında denge faiz oranı tahvil arz ve talebi tarafından belirlenmekteydi. Bu açıdan baktığınızda iki yaklaşım birbirinden farklı gibi görünse de, aslında birbiriyle yakından ilişkilidir. Dolayısıyla likidite tercihi kuramı ve ödünç verilebilir fonlar kuramı eş değer analizlerdir. Ancak her iki yaklaşım çoğu durumda aynı sonuçlara ulaşsa da likidite tercihi kuramı, konut, arsa gibi reel varlıkların beklenen getirilerindeki değişmenin, faiz oranları üzerindeki etkilerini göz önüne almadığı için uygulamada bu iki yaklaşım birbirinden farklılaşmaktadır. Faiz oranlarının belirlenmesinde iki yaklaşımı ele almamızın nedeni, ödünç verilebilir fonlar kuramının, beklenen enflasyondaki değişmelerin etkilerini incelemede, likidite tercihi kuramının ise gelir, fiyat düzeyi ve para arzındaki değişikliklerin etkilerini incelemede daha uygun olmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Bir yıl vadeli iskontolu tahviller için elde edilecek getiriyi şu formülle hesaplayabiliriz.

İ=Fb-Pb / Pb

i= Tahvşilin getiri oranı

Fb: İskontolu tahvilin nominal değerini
Pb: İskontolu tahvilin satış fiyatını, göstermektedir. Buna göre 

i=1200-800 / 800

i=400 /800

i= 0,50 yani %50

İskontolu bir tahvilin vadeye kadar getirisi ile satış fiyatı arasında ters yönlü bir ilişki vardır.
Örneğin 1000TL nominal değerli bir tahvilin fiyatı T750’den T800’ye çıkmış olsaydı, tahvilin vadeye kadar getirisi %33’ten %25’e düşerdi.