PARA TEORİSİ

Servet: Kişinin belli bir ana kadar birikmiş varlıklarının o anki toplam değeridir.

Sermaye; bir stok değişkendir ve zamanın belirli bir noktasında geçerli olan tutarı göstermektedir.

Takas Ekonomisi: Malın malla değişimine dayanan, değişim aracı olarak paranın kullanılmadığı ekonomidir.

Mal ve hizmetlerin değiştirilmesi için ticaret ortağı ararken harcanan zaman ve çabaya “işlem maliyeti” denilmektedir. Takasa dayalı bir ekonomide işlem maliyeti oldukça yüksektir.

Paranın bir ekonomide yerine getirdiği üç temel işlev şu şekilde sıralanabilir:

• Değişim aracı olma
• Hesap birimi olma
• Değer muhafaza aracı olma

Bir nesnenin değişim aracı olarak kullanılabilmesi için taşıması gereken belli özellikler vardır:

• Standart olmalıdır
• Genel kabul görüyor olmalıdır

• Bölünebilir olmalıdır
• Taşıması kolay olmalıdır
• Dayanıklı olmalıdır,
• Kolay taklit edilememelidir.

Paranın hesap birimi olma işlevi sayesinde mal ve hizmetlerin değerinin tek bir ölçü birimiyle ifadesi sağlanır.

Likidite: Herhangi bir varlığın değişim aracına dönüşebilme hızı olarak tanımlanır.

Mal para: Değişim aracı olarak kullanılan altın, gümüş, bakır, tuz, biber, büyük taşlar, deniz kabukları gibi mallardır.

Dolarizasyon: Bir ülkede yaşayanların başka bir ülke parasını değişim aracı ve hesap birimi olarak kullanmasıdır.

Servet kişinin belli bir ana kadar birikmiş varlıklarının o anki toplam değeridir.

Para olmayan bir ekonomide bireyler ürettikleri mal ve hizmetleri, başka mal ve hizmetlerle doğrudan değiştireceklerdir. Bu tür bir alışverişe “takas” denilmektedir.

Takas ekonomisinde fiyatların standartlaştırılması mümkün değildir.

Bir nesnenin değişim aracı olarak kullanılabilmesi için taşıması gereken belli özellikler vardır: Standart olmalıdır, genel kabul görüyor olmalıdır, bölünebilir olmalıdır, taşıması kolay olmalıdır, dayanıklı olmalıdır, kolay taklit edilememelidir.

Paranın değer muhafaza aracı olması, geliri elde ettiğimiz an ile harcadığımız zaman arasında paranın satın alma gücünü koruması anlamına gelmektedir. Parayı harcamadığımız sürece, elimizde bulunan para miktarı kadar bir satın alma gücünü elimizde harcamaya hazır bulunduruyoruz demektir.

Günümüzde değişim aracı olarak kullandığımız ve merkez bankası tarafından basılan kâğıt paraların mal olarak bir değeri yoktur. Ancak üzerimizde taşıdığımız bu kâğıtlar, mal ve hizmet satın alımında üzerilerinde yazan miktar kadar değer taşımaktadır. İtibari paranın altın veya gümüş karşılığı bir değeri bulunmamaktadır. Bu kağıt parçalarının değişim aracı olarak kullanılabilmesinin tek sebebi, devletin bu kağıtları yasal ödeme aracı olarak ilan etmesi ve o ülkenin vatandaşlarının bunu kabul etmeleridir

Dolarizasyon uygulamasında başka ülkenin para birimi, o ülkenin resmi para birimi haline gelirken para kurulunda o ülkenin parasının değeri sadece yabancı paraya sabitlenmektedir.

En basit tanımıyla bir ülkenin kendi ulusal para birimi dışında başka bir yabancı para birimini ulusal piyasalarında kullanmasıdır. Genellikle bu yabancı para birimi ABD doları olmuştur. Bu sebeple bu olgu dolarizasyon olarak adlandırılmaktadır. Ancak dolarizasyon sadece ABD doları için geçerli değildir, herhangi bir yabancı para biriminin ulusal para birimi yerine kullanılması dolarizasyon olarak kabul edilir.

Likidite bir varlığın bir değişim aracına dönüştürülmesindeki nispi kolaylık ve sürat olarak tanımlanır. Para likiditesi en yüksek, hazine bonoları ve gayrı menkul likiditesi en düşük unsurlardandır.

Dar tanımlı para arzı olarak bilinen M1 para arzı tanımı dolaşımdaki nakit (C) ve vadesiz mevduatların (D) toplamından oluşmaktadır.