PARA TEORİSİ - Deneme Sınavı - 16

Varlık, değer saklama özelliği olan bir mülkü ifade etmektedir. Bu anlamda para, tahvil, hisse senedi, sanat eseri, arazi, ev, üretimde kullanılan makineler gibi mülk unsurlarının tamamı varlık kategorisindedir. Bir varlığı almak, elde tutmak ya da bir varlığı değil de başkasını satın almak hususunda karar verirken bir kişinin göz önünde bulundurması gereken dört faktör vardır:
1. Servet: Bir bireyin sahip olduğu tüm varlıkları içeren kaynaklar toplamıdır. Bir birey serveti arttığında varlıkları satın almada kullanacağı daha fazla kaynağa sahip olur. Bu ise doğal olarak talep ettiğimiz varlık miktarında artışa neden olur. Bu bağlamda, diğer koşullar sabitken servetteki bir artış varlığın talep edilen miktarında bir artışa yol açar.
2. Beklenen Getiri: Alternatif varlıklara göre bir varlıktan gelecek dönemde elde edilmesi beklenen getiridir. Bir varlığı satın almaya karar verirken o varlıktan ne kadar getiri elde edebileceğimize bakarız. Ancak bu kararımızı verirken sadece bir varlığın getirisine değil alternatif varlıkların getirisine de bakarak kararımızı veririz. Diğer koşullar sabitken bir varlığın alternatif varlıklara göre beklenen getirisindeki bir artış bu varlığın talep edilen miktarında bir artışa yol açar.
3. Likidite: Bir varlığın nakde dönüştürülme hızı ve kolaylığıdır. Bir varlığın piyasada ne kadar çok alıcısı ve satıcısı varsa yani ne kadar kolay alınıp satılabiliyorsa o varlık o kadar likittir. Tabii burada da alternatif varlıklara göre kıyaslama yapmak gerektiğini belirtmek gerekir. Diğer koşullar sabitken bir varlık alternatif varlıklara göre ne kadar fazla likitse bu varlığın talep edilen miktarı daha fazla olacaktır.
4. Risk: Bir varlığın getirisi ile ilgili belirsizlik derecesidir. Bir varlığın talebini etkileyen diğer bir faktör, bu varlığın risk derecesidir. İnsanların çoğunun riskten kaçınmayı ve daha az riskli varlıkları tutmayı istediklerini kabul edebiliriz. Dolayısıyla diğer koşullar sabitken bir varlığın alternatif varlıklara göre riskinde bir artış olması bu varlığın talep edilen miktarında bir azalışa yol açacaktır. Doğru cevap C'dir.

Keynes tarafından geliştirilen likidite tercihi kuramında, denge faiz oranı para arz ve talebi tarafından belirlenmektedir. Oysa ödünç verilebilir fonlar kuramında denge faiz oranı tahvil arz ve talebi tarafından belirlenmekteydi. Bu açıdan baktığınızda iki yaklaşım birbirinden farklı gibi görünse de, aslında birbiriyle yakından ilişkilidir. Dolayısıyla likidite tercihi kuramı ve ödünç verilebilir fonlar kuramı eş değer analizlerdir. Ancak her iki yaklaşım çoğu durumda aynı sonuçlara ulaşsa da likidite tercihi kuramı, konut, arsa gibi reel varlıkların beklenen getirilerindeki değişmenin, faiz oranları üzerindeki etkilerini göz önüne almadığı için uygulamada bu iki yaklaşım birbirinden farklılaşmaktadır. Faiz oranlarının belirlenmesinde iki yaklaşımı ele almamızın nedeni, ödünç verilebilir fonlar kuramının, beklenen enflasyondaki değişmelerin etkilerini incelemede, likidite tercihi kuramının ise gelir, fiyat düzeyi ve para arzındaki değişikliklerin etkilerini incelemede daha uygun olmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Eğer bir ekonomide fiyatlar genel düzeyi sabit değilse fiyat değişmelerinin etkisini içeren nominal faiz oranının, fiyatlardaki beklenen değişmelere göre düzeltilmiş reel faiz oranından ayrılması gerekmektedir.

Likidite Etkisi: Diğer koşullar sabitken para arzındaki artışın faiz oranını düşürmesidir.

Fisher Etkisi: Beklenen enflasyondaki artışın faiz oranını yükseltmesidir.

Risk: Bir varlığın getirisi ile ilgili belirsizlik derecesidir. Doğru cevap E'dir.

Para arzındaki bir artış, daha sonra ekonomide fiyatlar genel düzeyinde de bir artışa neden olabilir. Likidite tercihi kuramına göre, fiyatlardaki artış para talebinin artmasına ve faiz oranlarının yükselmesine neden olur. Bu nedenle para arzındaki artışın yarattığı fiyat etkisi, fiyatlardaki artışın faiz oranlarını arttırmasıdır. Doğru cevap C'dir.

Eğer devletin bütçe giderleri gelirlerinden büyük olursa aradaki fark bütçe açığını oluşturur. Bütçe açıkları borçlanma yoluyla finanse edilebildiği için hazine tahvil ihraç eder. Ödünç verilebilir fonlar kuramına göre; söz konusu açık ne kadar fazla olursa hazine o kadar çok tahvil satar, bu durum tahvil arzını arttırır ve faiz oranı artar. Tersine bütçe gelirleri giderlerini aşarsa bütçe fazlası oluşur. Bütçe fazlası olması borçlanma gereksiniminin azalmasına ve sonuçta tahvil arzının azalmasına neden olacaktır. Bu durumda arz eğrisi sola kayacak ve faiz oranı düşecektir. Doğru cevap E'dir.

Finansal sistemin temel unsurları; fon fazlası olanlar, fon açığı olanlar, finansal aracılar (kurumlar), finansal araçlar ve yasal-kurumsal düzenlenmeler olarak sıralanmaktadır. Doğru cevap E şıkkıdır.

Finansal piyasalar: Fon arz edenler ile fon talep edenlerin karşılaştığı ve fon değişiminin gerçekleştiği piyasalardır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Zamanında mal üretimi etkin işleyen finansal piyasaların özellikleri arasında yer almaz. Üretim reel piyasalar ile ilgilidir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Para Piyasası: Kısa vadeli (bir yıla kadar) fonların arz ve talebin karşılaştığı piyasadır. Doğru cevap A şıkkıdır.

Sermaye Piyasası: Orta ve uzun vadeli fonların arz ve talebinin karşılaştığı finansal piyasadır. Doğru cevap B şıkkıdır.

New York Menkul Kıymetler Borsası (NYSE) dünyanın en büyük ve önemli borsasıdır. NYSE, ABD’de New York’ta yerleşik olduğu sokağın adı olan “Wall Street” ismiyle bilinmektedir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Varlığa Dayalı Menkul Kıymet: İhraç eden kurumun kendi ticari işlemlerinden doğan veya devraldığı alacakları karşılığında ihraç edilen menkul kıymetlerdir. Doğru cevap C şıkkıdır.

Repo, belli bir vade sonunda belli bir faiz ya da fiyatla geri alma taahhüdü yapılarak gerçekleştirilen çeşitli menkul kıymetlerin satışı anlaşmasıdır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Eurobond: Devlet ya da şirketlerin, kendi ülkeleri dışında kaynak sağlamak amacıyla, uluslararası piyasalarda yabancı para birimleri üzerinden satışa sundukları, genellikle uzun vadeli borçlanma aracıdır. Doğru cevap D şıkkıdır.

Enflasyon etkisinin nominal faiz oranından arındırılmasıyla reel faiz oranı
elde edilir. Reel faiz oranı, Irving Fisher’in adıyla anılan Fisher eşitliği ile ölçülebilmektedir. Fisher eşitliğine göre nominal faiz oranı (i); reel faiz oranı (i_r) ile beklenen enflasyon oranının toplamına eşittir:

Buna göre Artun'un reel olarak kazandığı faiz oranı %-2 dir

Bir varlığı almak, elde tutmak ya da bir varlığı değil de başkasını satın almak hususunda karar verirken bir kişinin göz önünde bulundurması gereken dört faktör vardır:

Bunlar;Servet, beklenen getiri, risk ve likidite dir.

Ödünç verilebilir fonlar kuramı faiz oranının belirlenmesini tahvil arz ve talebi
ile açıklamaktadır. Başka bir deyişle faiz oranı ödünç verilebilir fon arz ve talebi tarafından belirlenmektedir. Bu çerçevede, tahvil arz ve talebi ele alınarak faiz
oranının nasıl belirlendiği incelenmektedir.

Varlık talebini etkileyen faktörlerde meydana gelecek değişmeler, tahvil talebi eğrisinin yer değiştirmesine (Paralel olarak sağa veya sola kaymasına )neden olan faktörlerdir. Varlık talebimizi belirleyen faktörleri; servet, beklenen getiri,
likidite ve risk olarak sıralamıştık. Diğer faktörler sabitken, bu değişkenlerin her
birinde meydana gelecek değişiklik tahvil talep eğrisini kaydıracaktır. Oysa tahvil fiyatındaki değişme aynı eğri üzerinde aşağı veya yukarı doğru bir harekete neden olacaktır.

Likidite tercihi kuramına göre, daha yüksek bir fiyat düzeyi para talebi eğrisinin
sağa doğru kaymasına ve denge faiz oranının yükselmesine neden olacaktır.