PARA TEORİSİ - Deneme Sınavı - 12

Piyasada işlem gören finansal araçların piyasaya çıkış durumuna göre de finansal piyasaları bir gruplamaya tabi tutabiliriz. Buradaki sınıflandırma kıstası işlem gören finansal aracın piyasaya ilk kez çıkıp çıkmadığıdır. Bu bağlamda finansal piyasaları birincil ve ikincil piyasalar olarak iki grup altında toplayabiliriz.

Tasarruf ve Kredi Birlikleri:

Fonlarını mevduat şeklinde toplamakta olan bu kurumlar, fonların kullanımı yönünden ticaret bankalarından ayrılmaktadır. Mesken ve ticari konut sektörüne ipotek karşılığı kredi açan ve mevduat toplayan kuruluşlardır. Günümüzde ülkemizde henüz bulunmamasına rağmen, mortgage sisteminin yürürlüğe girmesi ile ülkemizde de kurulması muhtemeldir.

Sistem içinde para yaratmayan, bu bağlamda mevduat toplamayan çeşitli finansal aracılar da bulunmaktadır. Para yaratmayan finansal aracılar, mevduat kabul etmeyen ve diğer kaynaklardan fon sağlayan finansal kurumlardır. Finansal sistem için- de önemli ağırlığa sahip olan bu kurumlar, sigorta şirketleri, özel emeklilik şirketleri, emekli sandıkları, yatırım fon ve ortaklıkları ile finans şirketlerinden oluşmaktadır.

Finansal aracıların en temel işlevi adından da anlaşılacağı gibi finansal aracılık faaliyetidir. Yani finansal aracılar, fonların arz edenlerden talep edenlere doğru akışını kolay ve hızlı bir şekilde yani etkin bir şekilde yerine getirmek amacıyla faaliyetlerini yürütmektedir. Bunun yanında, finansal piyasalarda fonların yönetilmesi ve yönlendirilmesinde de finansal aracıların oynadığı rol çok büyüktür. Finansal aracılar fonların aktarılması ve dönüştürülmesi işlevlerini yerine getirirken fon kullananlara ve fon arz edenlere hizmet vermekte ve aynı zamanda ekonomide bir takım fonksiyonlar yerine getirmektedir. Özellikle finansal sistemin işleyişi sürecinde işlem maliyetleri ve asimetrik bilgi sorunu söz konusu olduğun- dan, finansal aracılara bu alanda çok önemli roller düşmektedir.

sermaye piyasalarında işlem yapan yatı- rımcıların yatırım yapabilecekleri çeşitli yatırım araçları mevcuttur. Bunlar; orta ve uzun vadeli fon transferinde kullanılan, tahvil, hisse senedi, intifa senedi, gelir ortaklığı senetleri (GOS), kar ve zarar ortaklığı belgeleri (KOB) gibi araçlardır.

Faiz Oranlarının Yapısı: Menkul kıymetlerin sahip olduğu risk, likidite özelliği, vergilendirme durumu ve vade farklılıklarının faiz oranlarını nasıl etkilediğidir.

Faiz Oranlarının Risk
Yapısı: Aynı vadedeki
tahvillerin faiz oranlarının
neden farklı olduğunun
açıklanmasıdır.

Geri Ödenmeme Riski:
Tahvil ihraç eden tarafın vade
tarihinde faiz ödemelerini
ve anapara ödemesini
yapamaması olasılığıdır

Risk Primi: Aynı vadeye sahip
tahvillerden geri ödenmeme
riskine sahip olan tahvillerle
geri ödenmeme riski olmayan
tahvillerin faiz oranı arasındaki
farktır.

Vadeleri aynı olan tahvillerin faiz oranlarındaki farklılaşmanın bir diğer nedeni,
bu tahvillerin likidite derecelerinin farklı olmasıdır

likiditesi yüksek bir varlığın getirisi likiditesi düşük olanlara göre
daha az olacaktır. Likiditesi yüksek olan tahvillerin faizi ile düşük olan tahvillerin
faizi arasındaki farka likidite primi denir.

Faiz Oranlarının Vade
Yapısı: Aynı risk, likidite ve
vergi ayrıcalıklarına sahip
tahvillerin vadelerinin
farklı olması nedeniyle faiz
oranlarının farklılaşmasıdır

Getiri Eğrisi: Farklı
vadelerdeki, ancak aynı
düzeyde risk, likidite ve vergi
ayrıcalıklarına sahip tahvillerin
getirileri arasında zamanın
belirli noktasındaki ilişkiyi
gösteren eğridir.

Likidite primi teorisine göre uzun vadeli bir
tahvilin faiz oranı, bu tahvilin vade süresi içinde gerçekleşmesi beklenen kısa vadeli tahvil
faiz oranlarının ortalaması artı likidite primine
eşittir.

Faiz oranı günlük, aylık, yıllık gibi zaman birimi üzerinden ifade edilen bir akım değişkendir.

Enflasyon etkisinin nominal faiz oranından arındırılmasıyla reel faiz oranı elde edilir.

Fisher eşitliğine göre nominal faiz oranı, reel faiz oranı ile beklenen enflasyon oranının toplamına eşittir.

Reel faiz oranı, Irving Fisher’in adıyla anılan Fisher eşitliği ile ölçülebilmektedir.

Tahvil piyasası başlangıçta 0 noktasında dengede (denge faiz oranı i0 ve denge işlem hacmi B0) iken servetteki artışla (diğer şlartlar sabitken) tahvil talep eğrisi sağa kayarak B1 konumuna gelecektir. Yeni denge 1 noktasına gelecek, denge faiz oranı i1’e gerilerken alınıp satılan tahvil miktarı (denge işlem hacmi) B1’e yükselecektir.

İlk yıl 250 TL x 1,20 = 300 TL, ikinci yıl 300 TL x 1,20 = 360 TL.

Gelirde bir artış olduğunda, para talebinde bir artış gerçekleşecektir. Diğer kşlullar sabitken gelir artışının faiz oranının yükselmesine neden olduğunu söyleyebiliriz.