PARA POLİTİKASI

Para politikasının belirli bir kurala göre yürütülmesi gerektiğini savunan aktivist olmayan politika görüşüdür.

Taylor Kuralı, merkez bankalarının enflasyon ve üretim hedeflerine ulaşabilmek amacıyla para politikası aracı olarak kullandıkları kısa vadeli faiz oranlarının belirlenmesine yönelik bir araç kuralıdır.

Merkez bankası kısa vadeli nominal faiz oranlarında yaptığı değişikliklerin faizler genel düzeyi, kredi piyasası›, varlık fiyatları ve bekleyişler üzerinde yaratacağı etki aktarım mekanizmasın›n ilk adımıdır.

Piyasa faizlerinin para politikası› kararlarına nasıl tepki verdiği, hem para politikası yapıcılarının hem de finansal piyasa katılımcılarının her zaman ilgisini çeken bir konu olmuştur. Para politikası yapıcıları açsından, menkul kıymet fiyatlarının para politikası› araçlarına verdiği tepkiyi anlamak, hem uygulanan para politikasın›n etkililiğini değerlendirmek hem de daha etkin politika kararlar› almak açısından önemlidir. Diğer taraftan duruma finansal piyasaların katılımcıları açısından baktığımızda, etkin yatırım kararlarının verilmesinde ve risk yönetimi stratejilerinin saptanmasında finansal piyasalarda işlem gören varlıkların fiyatlarının para politikası› araçlarında meydana gelen değişimlere nasıl tepki göstereceğini tahmin etmek çok önemlidir.

Taylor Kural›, merkez bankalarının enflasyon ve üretim hedeflerine ulaşabilmek amacıyla para politikası aracı olarak kullandıkları kısa vadeli faiz oranlarının belirlenmesine yönelik bir araç kuralıdır.

Merkez bankalarının kullandıkları politika faiz oranı çok kısa vadelidir. Örneğin, TCMB para politikası referans faiz oranı olarak Mayıs 2010’a kadar gecelik borçlanma faiz oranını kullanmaktayken bu tarihten sonra bir hafta vadeli repo faizini politika faizi olarak kullanmaktadır. Gördüğünüz gibi her iki faiz de çok kısa vadelidir.

Para politikası yapıcıları, kısa dönemli faizleri doğrudan etkileme gücüne sahipken, orta ve uzun dönemli faizler üzerinde böyle bir kontrole sahip değildir

Merkez bankalarının para politikası uygulamaları sonucunda finansal piyasalar üzerinde bir etkiyle başlayan ve daha sonra harcamalar, üretim ve istihdamda değişiklikler yoluyla çalışan, fiyat düzeyi ve daha özellikli olarak enflasyon üzerinde bir etkiyle sonlanan, bir dizi etki ortaya çıkmaktadır. İktisatçılar bu gelişmeler zincirine “parasal aktarım mekanizması” adını vermektedir

Para politikası uygulayıcılarının ekonomide yaşanan gelişmeleri takip etmek amacıyla kullandıkları verilerin elde edilmesi sürecinde ortaya çıkan gecikme veri gecikmesidir.

Elde edilen verilerin ekonominin gelecekte izleyeceği seyre ilişkin ne tür sinyaller verdiğinin para politikası uygulayıcıları tarafından tam olarak anlaşılması sürecinde geçen zamana bağlı olarak ortaya çıkan gecikme teşhis gecikmesidir

Taylor Kuralı, merkez bankalarının enflasyon ve üretim hedeflerine ulaşabilmek amacıyla para politikası aracı olarak kullandıkları kısa vadeli faiz oranlarının belirlenmesine yönelik bir araç kuralıdır. Taylor Kural’ında para politikası referans faiz oranı dört faktöre bağlı olarak değiştirilir. İlk faktör gerçekleşen enflasyon oranıdır. İkinci faktör ise denge reel faiz oranıdır. Gerçekleşen enflasyon oranı ve reel faiz oranı toplamı nominal faiz oranını vermektedir. Üçüncü faktör, gerçekleşen enflasyonun hedeflenenden sapmasına dayalı olarak enflasyon açığının ayarlanmasıdır. Dördüncü faktör, potansiyel reel üretim ve gerçekleşen reel üretim arasındaki farka bağlı olarak üretim açığının ayarlanmasıdır.

Para politikası aktarım mekanizmasına göre ikinci aşamada finansal piyasalardaki değişiklikler ekonomik birimlerin harcamalarını etkileyecek ve ekonomide toplam talep düzeyi değişecektir

Para politikası aktarım mekanizmasına göre üçüncü aşamada ise toplam harcamalardaki bu değişmeler yurt içi enflasyon beklentisini, üretimi ve fiyatlar genel düzeyini etkilemektedir

Getiri eğrisi, farklı vadelerdeki menkul kıymetlerin faiz oranlarının, genel yapısını gösterir ve faiz oranlarının genel seyrinin görülmesine yardımcı olur. Bekleyişler teorisine göre; uzun vadeli tahvillerin faiz oranları, bugünkü ve gelecekte beklenen kısa vadeli tahvil faiz oranlarının ağırlıklı ortalamasıdır. Para politikası kuralları araç kuralları ve hedef(leme) kuralları olarak iki başlık altında incelenebilir

Veri gecikmesi, para politikası uygulayıcılarının ekonomide yaşanan gelişmeleri takip etmek amacıyla kullandıkları verilerin elde edilmesi sürecinde ortaya çıkan gecikmedir

Kısa vadeli faiz oranlarında medyana gelen değişimlerin sırasıyla faizler, varlık fiyatları, banka kredileri ve beklentiler üzerindeki etkileri kısaca açıklanmıştır.

Para politikasının varlık fiyatları üzerindeki etkileri ile temel olarak kastedilen, para politikası kararlarının hisse senedi fiyatları üzerinden yatırımları etkilemesidir.

Kredi daralmasının başlıca nedenleri; Banka sermayesinde yaşanan kötüleşmeler, başarısız mevduat kurumlarının faaliyetlerine devam edememesi, banka denetimini üstlenen kurulun katı uygulamaları, bankacılık sektörünün kredi standartlarında yaşanan değişmeler olarak sıralanabilir.

Finansal sitemin ekonomi üzerindeki etkileri iki açıdan önemlidir. İlk olarak, finansal sistemde yaşanan gelişmeler ekonomik dalgalanmaların tetikleyicisi olabilir. Varlık fiyatlarında yaşanan çöküşler veya bankacılık sisteminde kriz yaşanması ekonominin genelini ciddi bir daralma içine sokabilir. İkincisi, finansal sistem para politikası kararlarının ekonomiye aktarımında önemli bir rol oynamaktadır.

Taylor Kuralı’nda para politikası referans faiz oranı dört faktöre bağlı olarak değiştirilir. İlk faktör gerçekleşen enflasyon oranıdır. İkinci faktör ise denge reel faiz oranıdır. Üçüncü faktör, gerçekleşen enflasyonun hedeflenenden sapmasına dayalı olarak enflasyon açığının ayarlanmasıdır. Dördüncü faktör, potansiyel reel üretim ve gerçekleşen reel üretim arasındaki farka bağlı olarak üretim açığının ayarlanmasıdır