PARA POLİTİKASI

Sabit döviz kuru sisteminde merkez bankasının kuru hedeflediği düzeyde tutabilmesi için gerekli olan döviz satışı düzeyini etkileyebilecek bazı önemli noktalar bulunmaktadır:

1) Döviz talebindeki değişim döviz talebindeki kaymayı etkileyecek kadar şiddetli olmalıdır, yani döviz miktarını o oranda değişiklik göstermelidir.

2) Merkez bankasının hedeflediği kuru koruyabilmesi için döviz rezervlerinin yeteri kadar yüksek olması gerekir.Rezervlerinin güçlü olmaması kurun sabit tutulmasını zorlaştıracaktır.

3)Döviz alış satışı piyasadaki TL miktarının artmasına ve azalmasına neden olacaktır.Dolayısıyla para arzının artması ve azalmasına göre faiz oranlarında değişiklik gözlemlenir.Bu durumun ekonomiye etkisi katlanılabilir seviyede olmalıdır.

Zaman tutarsızlığı politika yapıcıların, bir dönemde uygulayacakları politikalara ilişkin verdikleri sözlerden ileride dönebilecekleri anlamına gelir.Merkez bankasının bir çapaya bağlı olması ve finansman olarak kaynaklarına dokunulmaması, zaman tutarsızlığı sorununu azaltır.Böylece ekonomik birimlerce enflasyonist bekleyişler kontrol altına alınır.

Döviz kuru hedefleme stratejisi ekonomik belirsizliğin artmasına değil azalmasını sağlayan bir para politikası stratejisidir. Dezavantajları ise şöyledir:

-Bağımsız para politikası izleme olanağı yoktur.

-Devalüasyon beklentilerini arttırır.

-Spekülatif atakların sık yaşanmasına neden olur.

-Finansal kırılganlıkların artmasına neden olur.

-Hesap verilebilirlik azalır.

Döviz kuru stratejisinde kur artışını engellenmesi paranın aşırı değerlenmesine neden olabilmektedir. Bu aşırı değerlemenin önüne geçebilmek için, ekonominin iradi kararla döviz kurunu yükselterek yerli paranın değer kaybetmesini sağlaması devalüasyon olarak adlandırılır.

Para kurulu sisteminde, para politikası tamamıyla otomatik bir hal aldığı için, ülke içi gelişmelere müdahale etmekte para politikası araçlarının kullanımı mümkün olmamaktadır.

Ortodoks para kurulu sistemi: Merkez bankasının bulunmadığı %100 karşılık uygulamasının geçerliği olduğu para kurulu sistemidir.

Para kurulu sistemi ülke ekonomisinde kamu dengesinin sağlar.Merkez bankası kaynaklarını kullanamaz.Dış ödemeler dengesine ilişkin otomatik bir mekanizmanın tesis edilmesini sağlar.Para politikası araçlarını kullanamaz. Bu sistemde para basma gelirinden mahrum kalınır.

Para politikasının kurala dayalı yürütülmesinin dayanakları şu şekilde sıralanabilir:

Para politikasının belirli bir kural çerçevesinde yürütülmesi gerektiği fikrinin, kendi içindeki tartışma alanı ise bu kuralın hangi hedef üzerine yoğunlaşması gerektiğidir. Bu amaçla alternatif hedefleme stratejileri;

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’nın 2000 yılının başlarından itibaren yürüttüğü döviz kuruna dayalı hedefleme stratejisinde kullandığı döviz çapası sepete bağlı bir çapa olmuş ve sepetin değeri de 1 Amerikan Doları ve 0,77 Avro toplamından oluşturulmuştur.

Zaman Tutarsızlığı: Politika yapıcıların, bir dönemde uygulayacakları politikalara ilişkin verdikleri sözlerden ileride dönebilecekleri, anlamına gelir. Bu durumun ekonomik birimlerce tahmini ise izlenen politikaların enflasyonist süreci beslemesine neden olur.

Dezavantajları:

Döviz kuru hedefleme stratejisini kullanarak başarıya ulaşmış ülke deneyimleri incelendiğinde, bu stratejiye ilişkin göze çarpan avantajları; merkez bankası üzerindeki baskıları hafifletmesi ve ekonomideki geleceğe ilişkin belirsizlikleri azaltması olarak iki başlıkta toplanması mümkündür.

Devalüasyon: Sabit kur rejiminin uygulandığı ekonomilerde iradi kararla, döviz kurunun yükseltilerek, yerli paranın değer kaybetmesidir.

Devalüasyon: Sabit kur rejiminin uygulandığı ekonomilerde iradi kararla, döviz kurunun yükseltilerek, yerli paranın değer kaybetmesidir.

Enflasyon Katılığı (inflation inertia): Ekonomik birimlerin enflasyon beklentilerinin izlenen politikalara karşın devam etmesi, gelecek dönem enflasyon beklentilerinin günümüz beklenti düzeyinin altında gerçekleşmeyeceğine yönelik inanıştır

Para Kurulu: Parasal tabanın ülkenin döviz rezervlerine bağlandığı, sabit bir kur sisteminden döviz karşılığı para arzının yapıldığı ve para otoritesinin emisyon üzerinde bir inisiyatifinin bulunmadığı bir döviz kuru hedefleme stratejisi şeklidir.