PARA POLİTİKASI

Geniş anlamda para arzı M1 + Vadeli Mevduatlar olarak ifade edilmektedir. M1= Dolaşımdaki Nakit + Vadesiz Mevduatlar olduğundan M2= Dolaşımdaki Nakit + Vadesiz Mevduatlar + Vadeli Mevduatlar olarak formüle edilir.

TCMB tarafından yapılan son ve en geniş tanımlı para arzı M3’tür. M3 para arzı tanımı ise şöyledir: M3 = M2 + Repo + Para Piyasası Fonları (B Tipi Likit Fonlar) + İhraç Edilen Menkul Değerler M2= Dolaşımdaki Nakit + Vadesiz Mevduatlar + Vadeli Mevduatlar olduğundan; M3= Dolaşımdaki Nakit + Vadesiz Mevduatlar + Vadeli Mevduatlar + Repo + Para Piyasası Fonları + İhraç Edilen Menkul Değerler olarak ifade edilir.

Açık piyasa işlemleri para yaratma yolları arasında en yoğun başvurulan yöntemdir. Açık piyasa işlemeleri, “DİBS (devlet iç borçlanma senetleri) başta olmak üzere çeşitli finansal araçların merkez bankası tarafından alınıp-satılarak ekonominin para arzını etkilemesi olarak tanımlanmaktadır.

Merkez bankaları aşağıdaki dört yönteme bağlı olarak para yatırırlar: • Altın ve döviz rezervleri karşılılığında, • Bankacılık sistemine verilen krediler karşılılığında, • Kamu kesimine açılan krediler karşılılığında, • Açık piyasa işlemleri aracılığıyla

Para arzını belirleyen faktörler aşağıdaki gibidir: • Açık piyasa işlemleri • Reeskont kredileri • Zorunlu karşılık oranları • Bankaların aşırı rezerv bulundurma isteği • Halkın nakit tutma isteği Bu bakımdan yüksek istihdam para arzını belirleyen faktörlerden birisi değildir.

Parasal taban (baz para), dolaşımdaki nakit ile bankaların rezervlerinin toplamından oluşur.

M1 = Dolaşımdaki nakit + Vadesiz Mevduat

Merkez bankaları aşağıda sıralanan dört yönteme bağlı olarak para yaratırlar: • Altın ve döviz rezervleri karşılığında, • Bankacılık sistemine verilen krediler karşılılığında, • Kamu kesimine açılan krediler karşılılığında, • Açık piyasa işlemleri aracılığıyla.

Açık piyasa işlemi merkez bankasının para tabanını etkilemek için DİBS (Devlet iç borçlanma senetleri) başta olmak üzere çeşitli finansal araçları alıp satması işlemidir.

Zorunlu karşılık oranları ile para arzı arasında ters yönlü bir ilişki bulunmaktadır.

Bankaların nakit gereksinimlerin karşılayabilmek amacıyla Merkez Bankası'ndan senet ıskontosu şeklinde talep ettikleri nakdi krediye reeskont kredileri denir.

Nakit Tutma isteği ve Mevduatların geri dönüş oranı

i Zorunlu Karşılık Oranları (rD)↑⇒ Para Çarpanı (m)↓

Zorunlu karşılık oranı arttıkça para çarpanı azalmaktadır.

İçsel para arzı ile dışsal para arzı arasındaki ayrım para emisyonunun karşılıklarıyla ilgili analize dayanmaktadır.

Dar tanımlı para arzı, dolaşımdaki nakit (C) ve vadesiz mevduatların (D) toplamından oluşmaktadır. M1 = Dolaşımdaki Nakit + Vadesiz Mevduatlar

Bir ekonomide para arzını çeşitli aktörler ve bu aktörlerin davranışları belirler. Bu aktörler aşağıdaki gibi sıralanmaktadır: Merkez Bankası, Bankalar, Banka dışı kesim (mevduat sahipleri ve bankalardan borç alanlar).

Merkez bankaları dört yönteme bağlı olarak para yaratırlar: Altın ve döviz rezervleri karşılılığında, Bankacılık sistemine verilen krediler karşılılığında, Kamu kesimine açılan krediler karşılılığında, Açık piyasa işlemleri aracılığıyla.