PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 4

Spekülatif Atak: Altın döviz gibi çeşitli varlıkların daha önce o piyasada etkin olmayan spekülatörler tarafından kâr elde etmek amacıyla ani bir şekilde satın alınmasıdır.

Sürü Davranışı: Yatırımcıların kendi kişisel değerlendirmelerini göz ardı ederek diğer yatırımcıların görüşlerinden, davranışlarından etkilenip kendi fikirlerini değiştirmeleri ve çoğunluğun hareketleri yönünde davranmalarına verilen isimdir.

Varlık balonu: Varlıkların değerinin tarihsel olarak sergiledikleri ortalama değerlerden saparak aşırı değerlenmesidir.

Krizin bir ülkeden diğerine sıçraması veya herhangi bir ülkede kriz yaşandığı bilgisinin, kendi ülkemizde kriz yaşanması olasılığını arttırması durumuna finansal krizlerin bulaşıcılığı adı verilmektedir.

Enflasyon finansal kriz kapsamında değerlendirilmez.

Her üç madde de yaşanan finansal krizlerin sebepleri arasında yer almaktadır.

Hisse senedi, konut veya diğer varlıkların fiyatlarında meydana gelen önemli düşüşler varlık balonunun patlaması olarak yorumlanabilir.

1929 yılında meydana gelen bu olayda 4000 kadar banka batmıştır.

TÜFE oranı iflas riskini arttıran etkilerden biri değildir. Diğer 4 madde ise finansal kurumların varlıklarının değerini düşüren ve iflas riskini arttıran etkenlerdendir.

Bu etki ile petrol şokları, dış borç miktarları, bankacılık sistemlerindeki aksaklıklar ve bütçe açıkları gibi konulara bağlı olarak genişleyen kırılganlıklar ön plana çıkmaktadır. Kısa vadeli faiz oranları bu etkinin sebeplerinden biri değildir.

İlk madde spekülatif atak kavramını, üçüncü madde devalüasyonu, dördüncü madde finansal krizlerin bulaşıcılığını, beşinci madde banka hücumu kavramını ifade etmektedir. İkinci madde ise sürü davranışı kavramını tanımlamaktadır.

Her üç madde de ekonomide yaşanan daralmaya doğrudan etki yapmaktadır.

Üretim açığı hariç diğer maddeler bu modellerde krize yol açan faktörlerdendir

Bankaların borçlanma kaynaklarının sınırlı olması ahlaki tehlikenin finansal sistemin sahip olduğu özelliklerden birisidir.

Ahlaki tehlike borç alınan paranın uygun olmayan türde yatırımlarda kullanılması riskidir.

Faiz oranlarının sıfır düzeyine indiği bir ekonomide, ekonomik birimlerin para talebinin sonsuza yakın olur. Keynes bu duruma likidite tuzağı adını vermiştir.

Finansal sistemin farklı sebeplerle işleyişinin bozulması ve ödünç alanlar ile ödünç verenler arasındaki bu fon akımının sürdürülememesi durumunu finansal kriz olarak tanımlayabiliriz. Finansal krizler temel olarak iki farklı kategoriye altında sınıflandırılmıştır. Bunlar bankacılık krizleri ve döviz (para) krizleridir. Finansal krizlerin reel ekonomi üzerinde hem doğrudan hem de dolaylı etkileri bulunmaktadır.

Birinci ve ikinci nesil döviz krizleri modelleri genel olarak ülkelerin temel ekonomik değişkenleri üzerinde durmuşlardır. Birinci nesil modeller Meksika (1973-1982), Arjantin (1978-1981) ve Şili’de (1983) yaşanan ödemeler dengesi krizlerinden sonra geliştirilmiştir. Birinci ve ikinci nesil döviz krizi modelleri 1990’larda yaşanılan birçok krizin açıklanmasında oldukça başarılı olmuşlardır. Buna karşılık, birinci ve ikinci nesil döviz krizi modelleri, Asya krizini yaşayan ülkelerin durumunu açıklamada ve krizi önceden öngörmede yetersiz kalmışlardır

Üçüncü nesil modelleri inşa etmeye yönelik ilk çalışmalar Asya krizinin (1997-98) hemen ardından ortaya çıkmıştır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, yeni modeller eski modellerin ortaya koyduklarını reddetmek yerine o modellerin eksik yönlerini geliştirmeye çalışmaktadır. Üçüncü nesil döviz krizleri modelleri ilk defa mikro ekonomik faktörlerin de döviz krizine yol açabileceği kabul edilmiştir. Birinci ve ikinci nesil döviz krizleri modelleri ayıran özelliği sadece döviz krizlerini açıklamanın üzerinde yoğunlaşmamış olmasıdır.

Üçüncü nesil döviz krizi modelleri ile ilk defa mikro ekonomik faktörlerin de döviz krizine yol açabileceği kabul edilmiştir. Bu modeller kapsamında krize yol açan mikro ekonomik faktörler şunlardır: Bankacılık sektörüne yönelik devlet garantisinin varlığı ve bunun ahlaki tehlike sorununu ortaya çıkartacak boyuta ulaşması, aşırı yatırım, vade yapısı ve toplam borç içinde dış borcun oranı, bankacılık sektörünün problemleri, finans sektöründeki kurumsal ve yapısal zayıflıklar.