PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 32

Banka bilançosunun pasifi bankanın topladığı fonların kaynaklarını aktifi ise bu fonların nerelerde kullanıldığını göstermektedir.

Merkez bankasının bankalara rezerv sağlaması, TCMB'nin bankalara reeskont kredisi vermesi, TCMB'nin bankalardan DİBS satın alması ve Bankacılık sisteminde kaydi para yaratması gibi yollarla Merkez bankası bankalara ek rezerv sağlamaktadır. Net iç varlıklar ise çok genel olarak TCMB’nin bankacılık ve kamu kesimi ile olan net kredi ilişkisinin bir göstergesi olarak ifade edilebilir.

Bankacılık sistemindeki mevduatların kaç kat artacağını basit kaydi para çarpanı veya mevduat çarpanı göstermektedir. Basit kaydi para çarpanı, zorunlu rezerv oranının ( rD) tersine eşittir. Buna göre  rD =%10=0,10 ise,  basit kaydi para çarpanı=1/rD=1/0,10=10 şeklinde hesaplanır.

Başlangıçtaki ek rezerv artışı sonucu, bankacılık sistemindeki mevduatların kaç kat artacağını basit kaydi para çarpanı veya mevduat çarpanı göstermektedir.

Menkul kıymetler, özet bilançonun aktif kalemlerinin bir bileşenidir. Ancak diğer şıklardaki bileşenler pasif kalemlere aittir.

Zorunlu rezerv oranı Yüzde 25 ise, 1/RD formülünden 1/0,25 işleminin sonucu olarak basit kaydi para çarpanı  4 olarak bulunur.

Cevap: Toplam rezerv, zorunlu rezervler ile serbest rezervlerin toplamına eşittir. Buna göre toplam rezerv; 1000 + 15000 x (0,12) = 2800 TL olur.

Para arzını belirleyen faktörler aşağıdaki gibidir: • Açık piyasa işlemleri • Reeskont kredileri • Zorunlu karşılık oranları • Bankaların aşırı rezerv bulundurma isteği • Halkın nakit tutma isteği Bu bakımdan yüksek istihdam para arzını belirleyen faktörlerden birisi değildir.

Açık piyasa işlemi merkez bankasının para tabanını etkilemek için DİBS (Devlet iç borçlanma senetleri) başta olmak üzere çeşitli finansal araçları alıp satması işlemidir.

Dışsal para arzı yaklaşımına göre para arzı, dışsal olarak merkez bankaları tarafından belirlenir ve kontrol edilir.

RE = Serbest rezervler=1000 TL, D = Mevduatlari=20000 TL ve rE = Serbest rezerv oranını göstermek üzere; rE=RE/D=1000/20000=0,05=5 olarak hesaplanır.

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)’nin 2001 yılı itibariyle parasal taban yaratma yolları arasında kamu kesimine açılan krediler karşılığı yer almaz.

Geniş tanımlı para arzı olarak tanımlanan M2 para stoku M1 para arzına mevduat bankalarındaki, katılım bankalarındaki ve TC Merkez bankasındaki vadeli mevduatların eklenmesiyle bulunur.

Merkez bankaları dört yönteme bağlı olarak para yaratırlar: Altın ve döviz rezervleri karşılılığında, bankacılık sistemine verilen krediler karşılılığında, kamu kesimine açılan krediler karşılılığında, açık piyasa işlemleri aracılığıyla.