PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 23

Doğru cevap E şıkkıdır. Dolarizasyon kavramını tam ve kısmı dolarizasyon olmak üzere iki farklı şekilde tanımlanmaktadır. Bize soruda verilen tanım ise tam dolarizasyondur.

Para politikası bir kural çerçevesinde yürütülmesi gerekmektedir. Para politikasının kurala dayalı yürütülmesinin dayanakları şu şekilde sıralanabilir:

Merkez bankasının piyasada döviz sattığını düşünelim. Bu durumda piyasada döviz arzı artacak ve döviz arz eğrisi sağa kayar. Görüldüğü üzere merkez bankasının döviz satışı piyasada döviz arzını arttırmış, döviz kurunu düşürmüş ve Türk lirası değer kazanmıştır.

Merkez bankasının piyasadan döviz satın almasının para arzı üzerindeki etkisine bakıldığında ise döviz satışının aksine döviz alımının para arzı üzerinde genişlemeci bir etkisi vardır. Döviz satın alımı merkez bankasının NDV’sini (NDV-net net dış varlıklar). arttırarak para arzının artmasına neden olmuştur. Anlaşıldığı gibi, para arzı ve döviz kuru arasında bir ilişki bulunmaktadır. Para arzındaki bir artış, döviz kurunun değerini arttırmakta ve dolayısıyla kurun yükselmesine (yerli paranın değer kaybetmesine) neden olmakta görüldüğü gibi genişlemeci para politikası, döviz kurunu yükseltmekte iken daraltıcı politika ise döviz kurunu düşürmektedir.

katı döviz kuru hedefleme stratejisi: döviz kuru hedefleme stratejisinin para kurulu ya da tam dolarizasyon olarak uygulanması halidir.

Yumuşak Döviz Kuru Hedefleme Stratejisi: Döviz kuru hedefleme stratejisinde, yerli paranın sabit ya da bir bant dâhilinde değerinin değişimine izin verilen yabancı paraya bağlanarak, para politikasının bu esas dâhilinde yürütülmesidir.

Döviz Kuru Hedefleme Stratejisinin Dezavantajları

Devalüasyon: Sabit kur rejiminin uygulandığı ekonomilerde iradi kararla, döviz kurunun yükseltilerek, yerli paranın değer kaybetmesidir.

Para Kurulu: Parasal tabanın ülkenin döviz rezervlerine bağlandığı, sabit bir kur sisteminden döviz karşılığı para arzının yapıldığı ve para otoritesinin emisyon üzerinde bir inisiyatifinin bulunmadığı bir döviz kuru hedefleme stratejisi şeklidir. Bu sistem, rezerv paraya karşılık sabit bir kurdan piyasaya para sürüldüğü bir mekanizmadır

Para kurullarının özellikleri ülke yapılarından kaynaklı bazı küçük farklılıklar taşısa da genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

Ortodoks Para Kurulu Sistemi: Merkez bankasının bulunmadığı %100 karşılık uygulamasının geçerli olduğu para kurulu sistemidir.

Ülke örneklerine baktığımızda para kurulu uygulamasına geçilirken bazı gerekliliklerin yerine getirilmesi gerekir. Bunlar;

Para Kurulu Sisteminin  Dezavantajları:

Dolarizasyon kavramını tam ve kısmı dolarizasyon olarak iki farklı şekilde tanımlamak mümkündür. Kısmi dolarizasyon, bir ülkede yerli para cinsinden finansal aktifler yerine yabancı para cinsinden finansal aktiflerin tercih edilmeye başlanmasıdır.

Tam dolarizasyon ise yerli paradan vazgeçip, yabancı paranın resmî para birimi gibi kullanılması anlamına gelmektedir. Döviz kuru hedefleme stratejisinin en uç örneği sayılabilen tam dolarizasyon, geri dönülemez para kurulu uygulamasına benzetilebilir. Tam dolarizasyonun diğer döviz kuru hedefleme stratejileri uygulama şekillerinden farkı, yerli paranın tamamen ortadan kalkmasıdır.

Para kurulu uygulamasında olduğu gibi senyoraj gelirinden mahrum kalmayı beraberinde getirir. Ayrıca uygulayan ülkenin ekonomi politikasını yerli para yerine kullanılan ülke parasına bağlamaktadır. Bunun yanında dikkate alınması gereken bir başka durum ise para basma gibi bir egemenlik hakkının kullanımından vazgeçildiğidir.

Merkez bankası piyasada döviz sattığı zaman, piyasada bulunun döviz arzında bir artış sağlanır.Bu durum döviz arzının sağa kaymasına neden olacak ve piyasa denge noktasını aşağıya çekecektir.Bunun sonucunda TL'nin değerinde bir artış yaşanmasına neden olur.Döviz rezervleri aynı zamanda bankaların dış varlıkları içinde değerlendirilmesinden dolayı, döviz satışı Merkez bankasının rezervlerinde azalma meydana getirecek.Bu durumda para miktarı azalır yani para arzında daralma meydana gelir.

Döviz kuru hedefleme stratejisinin para kurulu ya da tam dolarizasyon olarak uygulanması hali, katı döviz kuru hedefleme stratejisi olarak tanımlanır.

Sabit döviz kuru sisteminde merkez bankasının kuru hedeflediği düzeyde tutabilmesi için gerekli olan döviz satışı düzeyini etkileyebilecek bazı önemli noktalar bulunmaktadır:

1) Döviz talebindeki değişim döviz talebindeki kaymayı etkileyecek kadar şiddetli olmalıdır, yani döviz miktarını o oranda değişiklik göstermelidir.

2) Merkez bankasının hedeflediği kuru koruyabilmesi için döviz rezervlerinin yeteri kadar yüksek olması gerekir.Rezervlerinin güçlü olmaması kurun sabit tutulmasını zorlaştıracaktır.

3)Döviz alış satışı piyasadaki TL miktarının artmasına ve azalmasına neden olacaktır.Dolayısıyla para arzının artması ve azalmasına göre faiz oranlarında değişiklik gözlemlenir.Bu durumun ekonomiye etkisi katlanılabilir seviyede olmalıdır.

Zaman tutarsızlığı politika yapıcıların, bir dönemde uygulayacakları politikalara ilişkin verdikleri sözlerden ileride dönebilecekleri anlamına gelir.Merkez bankasının bir çapaya bağlı olması ve finansman olarak kaynaklarına dokunulmaması, zaman tutarsızlığı sorununu azaltır.Böylece ekonomik birimlerce enflasyonist bekleyişler kontrol altına alınır.

Döviz kuru hedefleme stratejisi ekonomik belirsizliğin artmasına değil azalmasını sağlayan bir para politikası stratejisidir. Dezavantajları ise şöyledir:

-Bağımsız para politikası izleme olanağı yoktur.

-Devalüasyon beklentilerini arttırır.

-Spekülatif atakların sık yaşanmasına neden olur.

-Finansal kırılganlıkların artmasına neden olur.

-Hesap verilebilirlik azalır.

Döviz kuru stratejisinde kur artışını engellenmesi paranın aşırı değerlenmesine neden olabilmektedir. Bu aşırı değerlemenin önüne geçebilmek için, ekonominin iradi kararla döviz kurunu yükselterek yerli paranın değer kaybetmesini sağlaması devalüasyon olarak adlandırılır.