PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 16

Yeni Zelanda Merkez Bankasının (Reserve Bank of New Zealand - RBNZ) hesap verebilirliğini arttırmak için, merkez bankası başkanının çalışma şartları özel olarak düzenlenmiştir. Enflasyon hedefi tutturulamadığı zaman, başkanın performansı RBNZ kurulunun incelemesine alınmaktadır. Söz konusu kurul hükûmete, başkanın görev süresinin devam edip etmemesi konusunda öneride bulunmakta ve böylelikle Yeni Zelanda Merkez Bankası başkanı enflasyon hedeflemesinin başarısıyla ilgili olarak doğrudan hesap verebilir konuma gelmektedir.

TÜFE günlük yaşam maliyetini ölçmekte etkili bir endekstir. Ayrıca, hesaplanması, anlaşılması ve izlenmesi daha kolaydır. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası’da enflasyon hedefini TÜFE üzerinden tanımlamaktadır. Buna karşılık endeks kapsamında yer alan bazı kalemlerin fiyatları parasal nedenlerden daha çok dışsal nedenlere bağlı olarak değişmektedir. Enerji fiyatlarında artış, mevsimsel koşullar, maliye politikası gibi dışsal koşullara daha açık olan bu kalemlerinin fiyatlarındaki değişikliklerin para politikası uygulamalarının kontrolü dışında olması, TÜFE’de aşırı dalgalanmaların yaşanmasına yol açabilmektedir. Bununla birlikte Türkiye İstatistik Kurumu (TUİK) fiyatlar genel düzeyinde gerçekleşen değişimleri izlemek amacıyla üretici fiyatları endeksi (ÜFE) ve tüketici fiyatları endeksi (TÜFE) olmak üzere iki fiyat endeksi yayınlamaktadır.

Enflasyon hedeflemesi stratejisine geçmeden önce örtük enflasyon hedeflemesi rejimi ile uygulamaya başlanmasının sebeplerini dört temel başlık altında açıklayabiliriz. Bunlar; bankacılık sisteminde gerekli düzenlemelerin henüz gerçekleştirilmemiş olması, geçmiş enflasyona dayalı fiyatlama alışkanlığının devam etmesi, döviz kurundaki dalgalanmaların enflasyondaki değişimi belirlemede önemli rol oynamaya devam etmesi ve mali baskınlığın yüksek olması olarak belirtilebilir. Bununla birlikte enflasyon hedeflemesi stratejisinin güvenilirliğinin zedelenmemesi için öncelikle örtük enflasyon hedeflemesi uygulanmıştır.

Örtük enflasyon hedeflemesi döneminde yaşanan başka bir gelişme ise ulusal paraya duyulan güven ile ilgilidir. 2002 öncesi dönemde yaşan yüksek enflasyon ortamının bir neticesi olarak ekonomik birimlerin Türk lirasına olan güveni azalmıştır. Bu dönemde ekonomik birimler Türk lirasından uzaklaşarak ekonomik işlemlerin gerçekleştirilmesinde Amerikan doları başta olmak üzere yabancı para kullanmayı tercih eder olmuştur. Bu durum örtük enflasyon hedeflemesi rejiminin uygulandığı dönemde büyük ölçüde değişmiştir. Yüksek enflasyon ortamında sürekli değer kaybederek bol sıfırlı hâle gelen Türk lirası bu dönemde itibarını geri kazanmaya başlamıştır. 2005 yılında paradan altı sıfır atılması, bu durumun somut bir göstergesi olarak kabul edilebilir.

Enflasyon hedeflemesi rejimi altında merkez bankasının temel politika aracı uzun vadeli faiz oranları enflasyon hedeflemesi rejiminin özelliklerinden biri değildir.Kısa vadeli faiz oranlarıdır.

Para politikasının hedefi döviz kuru istikrarına odaklanmalıdır  enflasyon hedeflemesi rejiminin ön koşullarından değildir. Sadece fiyat istikrarına odaklanılmalıdır.

"Merkez bankasının para politikası amaçlarına ulaşmak için hangi para ve döviz kuru politikası araçlarını kullanılacağına karar vermesi "tanımı araç bağımsızlığına aittir.

Mali baskınlığın düşük olması enflasyon hedeflemesi rejiminin ön koşullarındandır.Dolayısıyla uygulamada ülkeden ülkeye farklılıklar gösteren enflasyon hedeflemesi rejiminde ön plana çıkan farklılıklardan değildir

Para politikasının fiyat istikrarına odaklanması örtük enflasyon rejimi uygulanma nedenleri arasında değildir.

Her iki rejimde de temel politika aracı uzun vadeli faiz oranları değil kısa vadeli faiz oranlarıdır.

Türkiye'de açık enflasyon rejimi dönemi 2006 yılı başında başlamıştır.

Açık enflasyon hedeflemesi rejimi kapsamında Türkiye'de enflasyon hedefi TÜFE esas alınarak belirlenir.

Faiz kararları TCMB başkanlığı tarafından herhangi bir zamanda alınmıştır şıkkı Türkiye'de 2002-2005 yılları arasında uygulanan örtük enflasyon hedeflemesini açık enflasyon hedeflemesinden ayıran özelliktir. Diğer şıklar ortak özelliklerdir.

Doğrudan enflasyon hedeflemesi rejimini seçen ülkeler sabit kur sistemini terk etmek durumundadır şıkkı gerçeği yansıtmaktadır.

Enflasyon hedeflemesi rejimi; merkez bankasının nihai hedefi olan fiyat istikrarının sağlanması ve sürdürülmesi amacına yönelik olarak, para politikasının belirlenen bir dönem için belirlenen sayısal bir enflasyon hedefi ya da hedef aralığına dayandırılması ve bunun kamuoyuna açıklanması şeklinde tanımlanabilen para politikası uygulamasıdır. Enflasyon hedeflemesi yaklaşımında para politikasının esas amacı, düşük ve istikrarlı bir enflasyon oranını gerçekleştirmektir. Bu stratejide merkez bankası öncelikle ekonomi için uygun olduğuna inandığı bir enflasyon hedefi belirler. Enflasyonun gelecekte izleyeceği seyir hakkında tahminlerde bulunur. Bu tahmin, hedef enflasyon oranıyla karşılaştırılır ve tahminle hedef arasındaki farka bağlı olarak para politikası önlemleri geliştirilir. Merkez bankalarının uyguladığı klasik yöntemlerle karşılaştırıldığı zaman, bu yöntemin para politikasının tasarımını ve performansını arttırdığına inanılmaktadır. Enflasyon hedeflemesi rejiminin toplum tarafından kolaylıkla anlaşılabilmesi ve izlenebilmesi amacıyla öncelikle sayısal bir enflasyon hedefi belirlenir ve kamuoyuna duyurulur. Bu duyuru ile birlikte merkez bankası bu hedefe ulaşacağını taahhüt eder.

Merkez bankasının enflasyon tahminlerinin enflasyon hedefinden önemli ölçüde sapması durumunda merkez bankası temel para politikası aracı olan faiz oranlarına müdahalede bulunarak bu sapmanın önüne geçmeye çalışacaktır. Bir başka ifadeyle merkez bankasının enflasyonun gelecekte izleyeceği seyri doğru öngörebilmesi oldukça önemlidir. Bu amaçla ekonomideki toplam arz ve toplam talep gelişmeleri, parasal göstergelerin seyri, kamu maliyesinde yaşanan gelişmeler, beklentiler, fiyatlama davranışları, iç ve dış şoklar, verimlilik, istihdam ve ücretler, döviz kurlarında ve ödemeler dengesinde yaşanan gelişmeler gibi pek çok farklı unsuru içinde barındıran geniş bir bilgi setinin merkez bankasının hizmetinde olması gerekmektedir.

Brezilya, Kolombiya, Meksika ve Polonya gibi ülkeler 1999 yılından itibaren enflasyon hedeflemesi rejimine geçen ülkelerdendir.

Yeni Zelanda 1989 yılında enflasyon hedeflemesi rejimine geçen ilk ülkedir.

Para Politikasının Fiyat İstikrarına Odaklanması ön koşulunda enflasyon hedeflemesi rejimini uygulayan bir merkez bankası yalnızca belirlediği
enflasyon hedefine ulaşmayı amaçlamalıdır. Başka bir ifadeyle büyüme, istihdam
seviyesi veya döviz kuru istikrarı gibi başka hedefler seçmemelidir. Enflasyon dışında başka bir ekonomik değişkene yönelik taahhütte bulunan merkez bankasının bu amaca ulaşmak için izleyeceği politikalar, enflasyon hedeflemesi ile çelişebilecektir. Örneğin, sabit kur sistemi altında enflasyon hedeflemesi sisteminin
işlemesi mümkün değildir. Bu nedenle doğrudan enflasyon hedeflemesi rejimini
seçen ülkeler sabit kur sistemini terk etmek durumundadır.