PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 15

Çekirdek Enflasyon: Enerji fiyatlarında artış, mevsimsel koşullar, maliye politikası gibi dışsal koşullara daha açık olan ve geçici nitelikler taşıyabilen mal ve hizmetlerin TÜFE sepetinden çıkartılmasıyla hesaplanan dar kapsamlı enflasyon tanımıdır.

Avustralya, Filipinler, G.Afrika, İsrail, Kanada, Kolombiya, G.Kore, Şili, Tayland, Yeni Zelanda gibi ülkelerde bant hedefi belirleyen ülkeler arasında yer alır.

Örtük enflasyon hedeflemesi, en yalın hâliyle enflasyon hedeflemesi rejimine yakınsama stratejisidir. Bu dönemde uygulanan para politikası rejiminin açık enflasyon hedeflemesi rejimi ile benzerlikleri aşağıdaki gibidir;
• Örtük enflasyon hedeflemesi rejiminde de bir enflasyon hedefi belirlenmektedir. 2001 yılında çıkartılan yasaya göre TCMB’nin temel amacı fiyat
istikrarını sağlamak olarak belirlenmiştir. TCMB bu amaç doğrultusunda
hangi aracın kullanılacağına dair kendisi karar yetkisine sahiptir.
• Enflasyon hedeflemesi rejiminde olduğu gibi bu rejim altında da her yılın
başında enflasyon hedefi kamuoyuna açıklanmıştır.
• Temel politika aracı her iki uygulama altında da kısa vadeli faiz oranlarıdır.
TCMB örtük enflasyon hedeflemesi rejimi altında temel politika aracı olarak gecelik faiz oranını kullanmıştır. Para politikası gelecek dönem enflasyonuna odaklandığı için faiz aracının alacağı değerler enflasyon tahminleri
ile hedeflenen enflasyon arasındaki farka bağlı olarak değiştirilmiştir.
• TCMB’nin her sene iki kere Bakanlar Kurulu’na ve Türkiye Büyük Millet
Meclisi Bütçe ve Plan Komisyonu’na sunum yaparak hesap vermesi kararı
alınmıştır.
• TCMB hedef alınan enflasyona ulaşmak için iletişim politikasını yaygın bir
biçimde kullanmıştır.
2002 ile 2005 yılları arasında uygulanan rejimin enflasyon hedeflemesi rejiminden ayrılan ve örtük ismini taşımasına sebep olan faktörler ise şöyleydi:

Karar alma mekanizmaları kurumsallaşmamıştı. Para Politikası Kurulu
tavsiye niteliğinde açıklamalarda bulunuyor ve düzenli aralıklarla toplantı
yapmıyordu. Buna karşılık faiz kararları TCMB başkanlığınca herhangi bir
zamanda alınıyordu,
• Buna bağlı olarak, faiz kararlarının alınacağı tarihler kamuoyu tarafından
bilinmiyordu. Bir başka ifadeyle açık enflasyon hedeflemesi rejiminde esas
olan şeffaflık tam olarak sağlanmamıştı.
• Enflasyon raporu yayınlanmıyordu ve TCMB’nin ileriye dönük enflasyon
tahminleri ve olası politika tepkileri hakkında kamuoyu düzenli olarak bilgilendirilmiyordu.
2002 ile 2005 yılları arasında enflasyon hedeflemesi için gereken ön koşullar arasında yer alan bankacılık sektörünün sağlam bir yapıda olması ve finansal piyasaların güçlü ve gelişmiş olmaları konusunda da hem yasal düzenlemeler hem de uygulamalar yönüyle büyük gelişmeler yaşanmıştır.

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), örtük enflasyon hedeflemesi rejimi döneminde elde edilen başarıdan aldığı cesaretle açık enflasyon hedeflemesi rejimine geçiş için gerekli ön koşullarda önemli iyileşme sağlandığını da göz önüne alarak, 2006 yılı başından itibaren açık enflasyon hedeflemesi rejimine geçmiş ve son yıllardaki “düşen enflasyon” sürecinden “fiyat istikrarı” sürecine doğru ilerleneceğini ifade etmiştir.

Hedefleme Süresi: Enflasyon hedefinin üç yıllık bir dönem için ilan edilmesi ve yıllık olarak açıklanması kararlaştırılmıştır. Bu hedefi TCMB ve hükûmet beraber belirleyecektir. Para Politikası Kurulu faiz kararlarının alınmasında esas yetkili mercii olmuştur. Kurulun yıl boyunca yapacağı toplantıların tarihlerinin yılbaşında kamuoyuna duyurulması ve Kurulun aldığı faiz kararlarının gerekçelerinin kamuoyuyla paylaşılması kararlaştırılmıştır. Buna ek olarak, TCMB üç ayda bir beklenen enflasyona ilişkin değerlendirmeleri içeren enflasyon raporu çıkaracaktır.

Para politikasının nihai amacı millî gelir, istihdam ve fiyatlar genel düzeyi için belirlenen hedeflere ulaşmaktır.

Bekleyişler teorisine göre; uzun vadeli tahvillerin faiz oranları, bugünkü ve gelecekte beklenen kısa vadeli tahvil faiz oranlarının ağırlıklı ortalamasıdır.

Bir ekonomide finansal sistem, piyasalar, kurumlar, aracılar ve yasal altyapıdan oluşmaktadır.

Bakınız: sayfa 162

Tanı gecikmesi, elde edilen verilerin ekonominin gelecekte izleyeceği seyre ilişkin ne tür sinyaller verdiğinin tam olarak anlaşılması sürecinde geçen zamana bağlı olarak ortaya çıkan gecikme türüdür.

Veri gecikmesi, Para politikası uygulayıcılarının ekonomide yaşanan gelişmeleri takip etmek amacıyla kullandıkları verilerin elde edilmesi sürecinde ortaya çıkan gecikmedir.

Para politikasının yürütülmesi konusunda yaşanan gecikme sorunuyla ilgili olarak öne çıkan aktivist politika görüşü Keynesyen ekole aittir.

Bakınız: Para politikasının yürütülmesinde aktivist olmayan görüş

Para Politikasının Faizler Üzerindeki Etkisi

Kredi daralması genel olarak kredi arzının birden daralması veya herhangi bir faiz oranından verilen kredinin azalması şeklinde tanımlanmaktadır. Kredi daralmasının doğal bir sonucu, borçlanma kıstaslarının ve borçlanma maliyetinin artmasıdır.

TCMB para politikası referans faiz oranı olarak Mayıs 2010’a kadar Gecelik borçlanma faizini kullanmıştır.

Bekleyişler teorisine göre, Uzun vadeli tahvillerin faiz oranları, bugünkü ve gelecekte beklenen kısa vadeli tahvil faiz oranlarının ağırlıklı ortalamasıdır.

Farklı vadelere sahip ancak aynı düzeyde risk, likidite ve vergi ayrıcalıklarına sahip tahvillerin getirileri arasında zamanın belirli noktasındaki ilişkiyi gösteren eğri Getiri eğrisi olarak adlandırılır.

Taylor Kuralı

Bakınız sayfa 162-163: Bankaların Kredi Politikalarındaki Değişmeler