PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 28

Net iç varlıklar kalemi, çok genel olarak TCMB’nin bankacılık ve kamu kesimi ile olan net kredi ilişkisinin bir göstergesi olarak ifade edilebilir.

Bilançonun pasif tarafı ise parasal taban büyüklüğünün ikinci bir ifade biçimini “kullanım cephesinden parasal taban” vermektedir.

Para teorisi kitabınızdan hatırlayacağınız gibi emisyon, dolaşımdaki nakit ile bankaların kasasındaki paranın (bu büyüklük bankaların serbest rezervleri içinde bulunur) toplamından oluşmaktadır

Mevduat bankaları fon fazlası olan ekonomik birimlerin tasarruflarını (temel olarak mevduatlar) toplayan ve bu fonları fon açığı olan ekonomik birimlere kredi veren aracı kurumlardır.

Mevduat bankalarının ekonomide fon transferine aracılık etme fonksiyonlarının yanında çok önemli işlevlerinden birisi de kaydi para yaratmalarıdır.

Rezerv oranı r= ∆D/∆R= 400M/50M=8 şeklinde hesaplanır.

Mevduat bankalarının kasalarındaki nakitler, Merkez Bankası'ndaki zorunlu hesapları, Merkez Bankası'ndaki serbest rezerv hesapları ve Diğer bankalar ve para piyasasındaki alacakları rezervleridir. Diğer bankalara olan borçları ise mevduat bankalarının rezervi değildir.

Vadeli mevduat, belirli bir vadeye ve faiz oranına tabi olan ve mevduat sahibinin belirli vade sonunda geri alabileceği mevduat şeklinde tanımlanır.

Kaydi para çarpanı veya mevduat çarpanı zorunlu rezerv oranının tersine eşittir ve kesirli olarak ifade edilir (1/rD). Buna göre; zorunlu rezerv oranı= 1/rD=1/0,05=20 olacaktır.

∆D vadesiz mevduatlardaki değişimi, ∆R rezervlerdeki değişimi ve rD zorunlu rezerv oranını göstermek üzere; ∆D=(1/rD)*∆R 1600= (1/rD)*400 rD=400/1600=0,25=%25 şeklinde hesaplanır.

TCMB bu hamleyle artan iç talebi kısmayı ve kredi artışını sınırlandırmayı hedeflemiştir.

Fiziki varlığı olmayan, sadece bankaların hesaplarına alacak veya borç kaydı verilmek yoluyla yaratılan değişim ve ödeme aracına kaydi para veya banka parası adı verilir.

∆D=1/0,10 ×3000=30000 TL’lik bir kaydi para bankacılık sisteminde yaratılabilir. Bu da merkez bankasının K bankasına sağladığı rezervin 10 katına eşittir.