PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 25

Toplam rezervler bankacılık sistemindeki zorunlu ve serbest rezervlerin toplamından oluşmaktadır. Bankaların tuttukları rezervler yaratılacak kaydi para miktarını etkilemektedir. Çünkü kaydi para yaratılması sürecinde rezervler bir sızıntıdır ve kredi olarak kullandırılmayıp elde tutulan rezervlerin artması yaratılabilecek kaydi para miktarının sınırlanmasına yol açar.

Merkez bankası bankacılık sistemine ilave 1 liralık rezerv sağladığında mevduat hacmi bu miktarın belirli bir katı kadar artar, bu süreç mevduat (kaydi para) yaratımı olarak isimlendirilmektedir. Şimdi ilk olarak merkez bankasının ilave rezervleri nasıl sağladığına bakalım. Merkez bankası bankacılık sistemine iki şekilde rezerv sağlayabilmektedir: Bankalara reeskont kredisi kullandırarak ve bankalardan devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) satın alarak sağlar.

Fiziki varlığı olmayan, sadece bankaların hesaplarına alacak veya borç kaydı verilmek yoluyla yaratılan bir değişim ve ödeme aracına kaydi para (Banka parası) olarak adlandırılır.

Zorunlu rezerv oranının %12,5 olduğu bir ekonomik ortamda, merkez bankasının A bankasına aktardığı ilave 1000 liralık rezervle bankacılık sisteminin yaratabileceği kaydi para (mevduat parası) miktarını pratik olarak hesaplayabiliriz; (1/0,125)*1000= 8000.

1 değerini, Zorunluk rezerv oranına böldüğümüzde kaydi para çarpanını buluruz; 1/0,05= 20 çarpanı elde ederiz.

Bilançonun pasif tarafı ise Parasal taban büyüklüğünün ikinci bir ifade biçimini “kullanım cephesinden parasal taban”ı vermektedir.

Bankalar çeşitli kaynaklardan sağladıkları bu fonları aktifte yer alan varlıkları elde etmek için kullanmaktadırlar. Bankalar topladıkları fonların bir kısmını rezerv (likit aktif) olarak tutmaktadır.

Merkez bankası bankacılık sistemine iki şekilde rezerv sağlayabilmektedir: Bankalara reeskont kredisi kullandırarak ve bankalardan devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) satın alarak.

Kaydi para miktarı formülüne göre; (1/0.20)*1000 = 5000 TL

Net iç varlıklar kalemi, çok genel olarak TCMB’nin bankacılık ve kamu kesimi ile olan net kredi ilişkisinin bir göstergesi olarak ifade edilebilir. NİV kalemi, kamu kesimine açılan net nakit iç krediler, net APİ (Açık Piyasa İşlemleri) ve net diğer iç varlıkların toplamına eşittir.

Bir banka bilançosunun aktif (varlık) bölümünün en önemli kalemini krediler oluşturmaktadır.

Bankalar ellerinde zorunlu rezerv ve serbest rezerv olmak üzere iki tür rezerv tutarlar. Bankaların bulunduracakları rezerv miktarını belirleyen iki faktör vardır: Bunlardan ilki, bankaların yasalar gereği mevduatlarının belirli bir kısmını TCMB’deki bir hesapta tutmak zorunda olmalarıdır. Bu miktar zorunlu rezervlerdir. İkincisi ise bankaların beklenmedik mevduat çıkışlarını karşılamak ve yatırım fırsatlarını değerlendirmek için kendi belirledikleri bir miktarda serbest rezerv bulundurmalarıdır.”

Sendikasyon; Tek bir borçluya büyük miktarda kredi sağlamak üzere birden fazla finans kurumunun aralarında oluşturdukları geçici bir ortaklıktır.

Aldıkları kararlar ve yaptıkları    tercihlere göre para arzını ‘Borsa’ etkileyememektedir.

Bu bilançoda parasal tabanın kaynaklarına göre gösterimi; B=NDV+NİV şeklinde olur.

NİV kaleminde ve NDV kaleminde meydana gelecek bir artş parasal tabanda artışa sebep olur.

Brüt döviz rezervleri ve   orta vadeli dış krediler net dış varlıklar kalemine aittir. Hazine borçları ve fonlar ise net iç varlıklara ait bileşenlerdir. Emisyon ise parasal tabanının bileşenidir.

Hazine borçları, banka kesiminin dış mevduatı ve nakit krediler net iç varlıkların bileşenidir.

Yukarıda verilen tanım mevduatı açıklamaktadır.

Yukarıdaki tanım kaydi parayı açıklamaktadır.