PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 23

Basit modelde bankalar sadece vadeli mevduat şeklinde yükümlülük kabul etmektedirler varsayımı yoktur.

Net dış varlıklar+ Net için varlıklar

TCMB;  Vaziyet, Analitik Bilanço, Stand-by bilançosu gibi çeşitli biçimlerde bilançolar yayımlamaktadır.  TCMB bilançosunun “daha kolay gözlenebilmesi ve yorumlanması” için, IMF’nin önerdiği şekilde düzenlenmiş olan Stand-by bilançosunu ele alınır. Bu bilanço para arzındaki değişimin özü olan parasal taban ile bu büyüklüğün nasıl yaratıldığını göstermesi açısından oldukça kullanışlıdır.

Bilançonun aktifinde yer alan iç ve dış varlık kalemleri netleştirilerek aktifte gösterilmekte ve merkez bankasının mali sektörle olan kredi ilişkisi kolaylıkla izlenebilmektedir. Bu bilançonun:

Aktif kısmı, net dış varlıklar (NDV) ve net iç varlıklar (NİV) ana kalemlerinin toplamından oluşur.

Pasif kısmı, parasal tabandan (MB) oluşmaktadır.

Bu durumda parasal taban aynı zamanda, NDV ve NİV toplamına eşit olmaktadır. Yani bu bilanço parasal tabanın, hem kaynakları (parasal tabanın nasıl yaratıldığı) açısından hem de kullanım açısından elde edilmesine olanak vermektedir.

TCMB bilançosu parasal tabanın; hem kaynakları açısından (parasal tabanın nasıl yaratıldığı) hem de kullanım açısından elde edilmesine olanak vermektedir.

Parasal tabanın kaynaklarına göre gösterimi; MB = NDV + NİV iken,

Parasal tabanın kullanıma göre gösterimi; MB = C +R şeklindedir. 

İster kullanım isterse kaynak cephesinden bakılsın parasal taban için her iki tanım şekli bilanço özdeşliği gereği birbirine eşittir.

Parasal tabanın kullanıma göre gösterimi; MB = C + R şeklinde olacaktır.

Bu gösterim şeklinin parasal taban ile mevduat bankaları bilançosu arasındaki ilişkiyi göstermektedir. Parasal tabanda yer alan rezervler toplamı; bankalar için bir varlık niteliğinde iken TCMB için yükümlülük niteliğindedir. Merkez bankası bankaların rezervlerini değiştirerek parasal tabanı ve dolayısıyla para arzını etkilemektedir.

Mevduat bankaları fon fazlası olan ekonomik birimlerin tasarruflarını (temel olarak mevduatlar) toplayan ve bu fonları fon açığı olan ekonomik birimlere kredi veren aracı kurumlardır. Mevduat bankalarının ekonomide fon transferine aracılık etme fonksiyonlarının yanında çok önemli işlevlerinden birisi de kaydi para yaratmalarıdır.

Özkaynaklar (sermaye) ya da net değer; bankaların varlıklarından (aktif değerler) yabancı kaynakların (borçların) çıkarılması suretiyle kalan kısımdır. Bankanın net değeri, varlıkların değerinde yaşanabilecek herhangi bir düşme (örneğin, kredi kullanan banka müşterisinin borcunu ödeyememesi durumunda) karşısında bir emniyet unsuru oluşturmaktadır.

Tek bir borçluya büyük miktarda kredi sağlamak üzere birden fazla finans kurumunun aralarında oluşturdukları geçici bir ortaklığa “sendikasyon” denir.

Merkez bankası bankacılık sistemine iki şekilde rezerv sağlayabilmektedir.

Birincisi: Bankalara reeskont kredisi kullandırarak,

İkincisi: Bankalardan devlet iç borçlanma senetleri (DİBS) satın alarak.

Kaydi Para (Banka Parası): Fiziki varlığı olmayan, sadece bankaların hesaplarına alacak veya borç kaydı verilmek yoluyla yaratılan bir değişim ve ödeme aracıdır.

Merkez bankası bankacılık sistemine ilave 1 liralık rezerv sağladığında mevduat hacmi bu miktarın belirli bir katı kadar artar, bu süreç kaydi para/mevduat yaratımı olarak isimlendirilmektedir.

Kaydi Para (mevduat) Çarpanı: İlave rezerv artışı sonucu, bankacılık sistemindeki mevduatların kaç kat artacağını gösteren değerdir.

Doğru D seçeneğidir. Kamu mevduatı MB'nin net iç varlıklarındandır.

Doğru yanıt A seçeneğidir. IMF, Merkez Bankasının net dış varlıklarındandır: Tablo 8.1.

Likit Aktifler (rezervler), Menkul kıymetler ve krediler bankaların aktif blançosunda yer alırlar.

Doğru yanıt C seçeneğidir.

6. Sayfa Tablo 1.2: Mevduat bankaları bilançosunun pasifinde yer alan alanlar: 

Mevduatlar

Mevduat dışı kaynaklar

Diğer pasifler

Özkaynaklar,

olarak geçmektedir.

Doğru yanıt A seçenğidir.

"Merkez bankası bankacılık sistemine ilave 1 liralık rezerv sağladığında mevduat hacmi bu miktarın belirli bir katı kadar artar, bu süreç mevduat (kaydi para) yaratımı olarak isimlendirilmektedir."

Bankaların rezervleri, zorunlu rezervler ve serbest rezervlerin toplamından oluşmaktadır;

R = RR + ER

R = Bankaların toplam rezervleri

RR = Zorunlu rezervler

ER = Serbest rezervler

Zorunlu rezervler ve serbest rezervler mevduatların belirli bir oranı olarak ayrılmaktadır.

Zorunlu rezervler, mevduatlar ile zorunlu rezerv oranının çarpımı sonucu bulunmaktadır.

rD = RR D ve RR = rD . D

D = Mevduatlar rD = Zorunlu karşılık (rezerv) oranını göstermektedir.

RR = rD . D

RR= 0.15 x 3000 = 450

R = RR + ER

R= 450+300=750

Doğru yanıt E seçeneğidir.

 formüle göre verilenler yerine koyulduğunda:

ΔD=1/0.30 x 210

ΔD=700

Doğru yanıt E seçeneğidir.

 verilenler formülde yerine koyulursa: 

500=  1/r_D x 100

r_D= 1/5 = 0.2= %20