PARA POLİTİKASI - Deneme Sınavı - 20

Merkez bankaları zorunlu karşılık oranını bir para politikası aracı olarak kullanabilmektedir. Zorunlu karşılık oranları ile para arzı arasında ters yönlü bir ilişki bulunmaktadır.

Merkez bankası’ndan kullanılan reeskont kredisine bağlı olarak bankaların rezervleri artacaktır. MB = C + R↑ Banka rezervleri artışına bağlı olarak, yukarıdaki eşitlik uyarınca parasal taban artacak sonuçta da para arzı artacaktır. Reeskont oranlarının artışı ise bankaların reeskont kredisi taleplerinin azalmasına, sonuç olarak da para arzının azalmasına neden olmaktadır.

Ekonomik birimlerin nakit tutma isteklerini belirleyen çeşitli faktör olduğu bilinmektedir. Bunlar; Finansal sistemin gelişmişliği, Vadesiz mevduat faiz oranlarının büyüklüğü, Enflasyon oranı, Finansal istikrarsızlık, Kayıt dışı ekonominin büyüklüğü, gibi faktörlerdir.

Verilenler: D= 1000 Milyar C= 500 Milyar ER= 10 Milyar rD= 0,05 İstenenler: Nakit tutma oranı (rC) Serbest rezerv oranı (rE) ve Para çarpanı (m) Bu durumda rC=C/D= 500/1000=0,5 rE=ER/D=10/1000=0,01 değerleri bulunur. Bulduğunuz değerleri para çarpanı formülünde yerine koyalım; m=1+ rC/ rC+rD+rE m=1+0,5/0,5+0,05+0,01=2,72

Doğru cevap E şıkkıdır. "I. Para arzı makroekonomik değişkenleri etkileyebilir." ifadesi doğrudur. Bir ekonomide yer alan istihdam düzeyi, fiyat düzeyinin istikrarı, ekonomik büyüme, yatırımlar ve üretimler doğrudan ya da dolaylı olarak para arzından etkilenir. "II. Para arzı para politikalarının temel değişkenidir." ifadesi ile "III.Para politikası yürütücüleri, ekonomik hedeflerine ulaşmak için para arzını kontrol altında tutmaya çalışır." ifadesi de doğrudur. Bu ifadelerin doğruluğu, para arzı ve para politikası kavramlarının tanımlarından kaynaklanır.

Doğru cevap D şıkkıdır. Para arzı yaratılması sürecinde bankacılık sisteminin kontrol edilmesi, para politikasının yönetilmesi ve baz paranın yaratılması merkez bankasının üstlendiği rollerdir. Bankalardan borç alan banka dışı kesimin para arzı aktörü olarak oynadıkları rollerden biri nakit talep etmektir. Kaydi para ise, para arzı kaynaklarından biridir ve bankacılık sistemi tarafından yaratılır.

Doğru cevap B şıkkıdır. Ülkede finansal sistem ve piyasalar yeterince gelişmediği için kesin alım-satım yöntemiyle ya da repo-ters repo yöntemiyle devlet iç borçlanma senedi alma olanağı sınırlı olmalıdır: D ve E şıkkı doğru cevap değildir. Ülkede ekonomik durgunluk olduğuna göre, bankacılık sistemine reeskont kredisi vermek de, arzu edilen para tabanı genişlemesini sağlamayabilir. Bu nedenle, C şıkkı da doğru cevap değildir. Merkez bankasının döviz rezervleri olması gerekenin çok üstünde olduğuna göre, bu seçenek de cazip değildir. Dolayısıyla, A şıkkı da doğru değildir. Geriye gelişmiş ekonomilerde artık tercih edilmeyen "kamu kesimine kredi vermek" seçeneği kalmaktadır.

Doğru cevap E'dir. Merkez bankası, ne kadar APİ alıp satacağına kendisi karar verebilir. Dolayısıyla, parasal tabanı artırmak ya da daraltmak istediği ölçüde alım satım yapabilir. Ancak, reeskont kredilerinin kullanımını doğrudan etkileyemez. Çünkü, bankaların merkez bankalarından borçlanmalarını belirleyen tek faktör reeskont oranı değildir. Benzer şekilde, bankaların serbest rezerv tutma kararlarını farklı çevresel unsurlar etkiler. Yine halkın nakit tutma isteği de, finansal sistemin gelişmişliği, vadesiz mevduat faiz oranlarının büyüklüğü, enflasyon oranı, finansal istikrarsızlık ve kayıt dışı ekonominin büyüklüğü ile ilgilidir. Sonuç olarak, merkez bankası reeskont kredilerini, bankaların aşırı rezerv bulundurma isteğini ve halkın nakit tutma isteğini istediği oranda kontrol edemez.

Para arzı, para politikalarının temel değişkenidir. Bir ekonomide ortaya çıkan fiyat istikrarının düzeyi doğrudan ya da dolaylı olarak para arzından, başka bir ifadeyle para politikasından etkilenir. Bu temel bilgiye, soruda verilen bilgiler eklendiğinde doğru cevap A şıkkıdır.

Bir ekonomide parasal taban ile para arzı arasında bulunan ilişki şu formülle ifade edilebilir: M = m × MB. Bu formülde, “M” para arzını, “MB” parasal tabanı (baz para) ve “m” ise para çarpanını sembolize eder. Para çarpanı (m) ise, nakit tutma oranı (rC), serbest rezerv oranı (rE) ve zorunlu karşılık (rezerv) (rD) oranı temelinde şöyle gösterilebilir. m = (1 + rC ) / ( rC + rD + rE). Doğru cevap C şıkkıdır.

İçsel para arzı yaklaşımına göre para arzının belirlenmesinde temel nedensellik ilişkisi, kredilerden mevduatlara ve rezervlere doğrudur. Firmaların işletme sermayesi ihtiyacı, kredi talebini belirler. Bankalar kredi verdikleri zaman kaydi para yaratılır. Kaydi para da para arzı yaratır.