ÖZEL VERGİ HUKUKU II

Genel bütçeye dâhil idarelerin, bu Kanu’ nun 1 (yargı harçları) ve 3 (vergi yargısı harçları) sayılı tarifelerine giren bütün işlemleri ancak yargılamada taraflardan birisinin genel bütçeye dâhil idare, diğerinin ise genel bütçeye dâhil idare dışında birisi olması hâlinde harcın haklılık oranına göre kimin tarafına yüklenileceğine karar verildiğinde genel bütçeye dâhil idarenin haklılığı oranında karşı taraftan
tahsiline karar verilir.

Yargı harçları (1) sayılı tarifede yazılı oranlar üzerinden alınır. Diğer taraftan mahkemece yargılama işlemleri kendiliğinden tamamlanmadan, yargılamanın ilk duruşmasında tarafların davadan feragat veya davayı kabul etmeleri veya sulh olmaları hâlinde karar ve ilam harcının üçte biri, daha sonra olursa üçte ikisi alınacaktır. Hangi sebeple olursa olsun, icra takibinden vazgeçilmesi hâlinde vazgeçilen miktara ait tahsil harcının yarısı alınacaktır ancak dosyada haczedilen mal satılıp paraya çevrildikten sonra vazgeçilirse tahsil harcı tam olarak alınacaktır.

Celse harcı, yargılamaya konu olan ve aynı zamanda harca tabi olan işlemlerden farklı olarak hizmetten faydalanmaktan ziyade, hizmetin aksamasına sebep olmaktan dolayı ortaya çıkmaktadır. Bu konuda mükellef hizmetten yararlanan değil hizmete engel olan veya daha fazla kamu gideri yapılmasına sebep olan kişidir.

Taşınmazın tahliyesi davalarında, yazılı sözleşme olsun veya olmasın bir yıllık kira bedeli üzerinden karar ve ilam harcı alınacaktır.

Harçlar Kanunun’ da aksine hüküm bulunmadıkça, harçların tamamı peşin olarak ödenmeden harca konu olan işlem yapılmaz. Mahiyetleri icabı işin sonunda alınması lazım gelen harçlar için özel ödeme zamanı tespit edilmemiş ise harç alacağının doğması tarihinden itibaren 15 gün içinde ödenir.

Yıllık harçlar, her yıl ocak ayının başında yıllık olarak tahakkuk ettirilmiş sayılır. Tahakkuk ettirilen harçlar ayrıca mükellefe tebliğ olunmaz ve ocak ayı içerisinde ödenir.

Gemi ve liman harçlarının mükellefi, taraflarca aksi kararlaştırılmamışsa mülkiyet hakkını iktisap edenler, ipoteklerde ipoteği tesis edenler, bunlar dışında kalan işlemlerde lehine işlem yapılmış olanlardır. 10 rüsum tonilatoya kadar olan gemiler harçtan muaftır.

Aşağıda yazılı yabancılara ikamet tezkeresi harçsız olarak verilir:
• Türk okullarında veya fakültelerinde okuyan öğrenciler,
• Münhasıran basın ve yayın kuruluşları için muhabirlik yapanlar,
• Devlet, il özel idareleri, belediyeler, iktisadi devlet teşekkülleri ve bunlara bağlı resmi müesseseler tarafından istihdam edilen profesör ve uzmanlarla iş sahibi olmayan eşleri ve çocukları,
• Mali durumlarının bozuk olduğuna, ikamet tezkeresi vermeye yetkili makamlarca kanaat getirilen yoksullar,
• Türk aslından olup Türk kültürüne bağlı ecnebi uyruklular,
• Uzun dönem ikamet izni bulunanlar,
• İnsan ticareti suçunun mağduru olanlar,
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca süresiz çalışma izni verilenler.

Tapu ve kadastro işlemlerinden bu kanuna bağlı (4) Sayılı Tarifede yazılı olanları, tapu ve kadastro harçlarına tabidir. Buna göre;
• Kayıt harici kalmış olan taşınmazların tescili
• Deniz, göl ve nehir kıyılarında izinli ve izinsiz doldurma suretiyle sahip olunan yerlerin tescili
• Terekeye dâhil taşınmaz malların kanuni ve atanmış mirasçılar arasında her bir taşınmazın bütün olarak veya bölünerek yapılacak taksimi
• Taşınmaz malların ve sınırlı ayni hakların, intikalinde alınmamak kaydıyla bağışlanmasından rücularda ve vasiyetlerin infazında veya piyango ve ikramiye suretiyle edinilmesi
• Taşınmazların ve mülkiyetten gayri ayni hakların bağışlanması
• Kanuni mirasçılar dışında intifa hakkından, kuru mülkiyet sahibi lehine ivazsız feragat edilmesi ve süreli intifa haklarında süre dolarak intifa hakkının sona ermesi
• Dalyan ve voli mahallerinin tescil, intikal, hibe, vasiyet, temlik ve sair tasarrufi muameleleri
• İfraz veya taksim veya birleştirme işlemleri
• İmar parselasyon planları uygulama sonucu şuyulanan parsellerin pay sahipleri arasında rızaen veya hükmen taksimi
• Yukarıdakiler dışında kalan ve müşterek mülkiyete konu olanların rızaen veya hükmen pay sahipleri arasında, her bir taşınmazın bütün olarak veya bölünerek taksimi
• İpotek tesisi
• 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’ nun 1011 inci maddesi gereğince yapılacak geçici tescil şerhi tescili
• Mal birliği ve mal ortaklığının, sözleşmeden kaynaklanan, önalım, alım, gerialım haklarının, aile yurtlarının mutlak veya nakil ile mükellef mirasçı nasbının sicile şerhinde veya tescili
• Adi veya hasılat kira sözleşmelerinin tapu siciline şerhi
• Teferruatın tapu siciline kaydı
• Satış vaadi sözleşmeleri ile irtifak hakkı tesisi vaadi sözleşmelerinin tapu siciline şerhi
• Arsa ve arazi üzerine inşa olunacak bina ve sair tesislerin tescili
• Sosyal mesken, işçi evleri ve bunlardan daha düşük nitelikteki meskenlerin tescili
• Ön alıma konu payın, ön alım hakkı sahibi tarafından ilama dayanarak edinimi
• Her nevi cins ve kayıt düzeltimi
• Tapu harcı mevzuuna giren işlemlerle ilgili tescil ve şerhlerin terkini
• Yapı kooperatiflerinin ortaklarına dağıtacağı taşınmazların ortaklar adına tescili
• Taşınmazlara ait haritaların kopyalarının verilmesi
• İlgililerin isteği üzerine gayrimenkullere ait kayıt örneklerinin verilmesi
• Taksim hakkının bertaraf edilmesi
• Muvazaa gerekçesi ile mevcut tescillerin hükmen düzeltilmesi
• Taşınmazların bedel karşılığında veya ölünceye kadar bakma sözleşmesine dayanarak yahut trampa hükümlerine göre devir ve edinimi
• Tapuda kaydı bulunmayan taşınmazların, zilyetlik devir sözleşmeleri ile devri
• Taşınmazların, irtifak haklarının ve taşınmaz yükünün sermaye şirketlerine sermaye olarak konulması
• Taşınmaz yükü tesis ve devir yoluyla iktisabı
• Taşınmaz hükmündeki daimi ve bağımsız hakların tesis ve devri
• Taşınmaz üzerine irtifak hakkı tesis ve devri
• Bedel karşılığında kuru mülkiyet iktisabı
• Satıp geri kiralama yöntemi ile gerçekleştirilen kiralama sözleşmeleri kapsamında kiracı tarafından sözleşme süresi sonunda geri alınmak kaydıyla kiralanan taşınmazların kiralayana satışı işlemleri ile
• Tapuda miras bırakan veya kendisi adına kayıtlı olup da kadastroda beyanname verenlere, tapulamada tespitte hazır bulunanlara ait taşınmazın kadastrolanması veya tapulanması
• Tapuda miras bırakan veya kendisi adına kayıtlı olup da kadastroda beyanname vermeyenlere, tapulamada tespitte hazır bulunmayanlara ait taşınmazların kadastrolanması veya tapulanması
• Aslen senetsiz taşınmazların zilyedi adına kadastrolanması veya tapulanması harcın konusunu teşkil etmektedir.

Vergiler, kişinin kamu hizmetinden yararlanıp yararlanmadığına bakılmaksızın mali gücüne göre alınırken harç alınabilmesi için kişinin kamu hizmetinden yararlanması gerekir. B şıkkında verilen bilgi yanlıştır.

Kişilerin özel hukukunu ilgilendiren gerek özel hukuk ilişkilerinden gerekse kamu hukukunda kamu ile ilişkilerden kaynaklanan yargı işlemlerinden alınmaan harç türü "yargı harcı"dır.

Genel olarak yargı harçlarını davayı açan veya harca konu olan işlemin yapılmasını isteyen kişiler ödemekle mükelleftir.

Kanun koyucu kusurlu davranarak yeni bir duruşma yapılmasına sebep veren kişilere de cezai mahiyette celse harcı öngörmüştür. Yargılama işlemleri sırasında yargılama, tarafların talep ve kabulü üzerine ertelenmiş ise celse harcı taraflardan alınacaktır. Taraflar, daha önce yapılması mümkün olduğu hâlde yapmamış olması nedeniyle duruşmanın ertelenmesine sebep vermiş ise o zaman celse harcı buna sebep veren taraftan alınacaktır. Celse harcı, yargılamaya konu olan ve aynı zamanda harca tabi olan işlemlerden farklı olarak hizmetten faydalanmaktan ziyade, hizmetin aksamasına sebep olmaktan dolayı ortaya çıkmaktadır. Bu konuda mükellef hizmetten yararlanan değil hizmete engel olan veya daha fazla kamu gideri yapılmasına sebep olan kişidir.

Ticari senetlere ait takipler hariç, değeri 50 Türk lirasını geçmeyen dava ve takipler yargı harcından istisna tutulmuştur. 1000 TL ifadesi yanlıştır. II dışındaki seçenekler yargı harcından istisnadır.

Yargı harçlarına özel olarak, erler ve ihtiyaçları Devlet tarafından üstlenilen veya karşılanan onbaşı ve çavuşlar adliye  işlemlerinden ötürü harçtan muaf tutulmuşlardır. Genel olarak, özel kanunlarla harçtan muaf tutulan kişilerden harç alınmaz

Yargı harçları harca konu olan işlemleri yapan mahkeme veya daire tarafından makbuz karşılığında tahsil edilir.

Oran olarak hesaplanan, karar ve ilam harçlarının dörtte biri peşin, geri kalanı kararın tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir. Ölüm ve cismani zarar sebebiyle açılan maddi ve manevi tazminat davalarında peşin alınan harcın oranı yirmide bir olarak
uygulanır. Kalan karar ve ilam harcının ödenmemiş olması, hükmün tebliğe çıkarılmasına, takibe konulmasına ve kanun yollarına başvurulmasına engel değildir.

Verilen işlemler noterlikte gerçekleşen işlemlerdir ve bunlarda noter harcı tahsil edilir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca süresiz çalışma izni verilenler harçtan muaf iken, süreli çalışma izni bulunanlar bu muafiyetten yararlanamaz.

Talep edilen hizmet harca bağlanmışsa hizmetten yararlanabilmek için harcın bir kısmının ya da tamamının ödenmesi gerekir.