Özel Tüketim Vergisi, Şans Oyunları Vergisi, Banka Sigorta Muamele Vergisi, Özel İletişim Vergisi, Gümrük Vergisi

Karmaşık olan dolaylı vergi yapısının sadeleştirilmesi ve Avrupa Birliği mevzuatına uyum olarak gösterilmiştir. Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ nun genel gerekçesinde; bu verginin yürürlüğe girmesiyle katma değer vergisinin yanı sıra ithalat, imalat veya ilk iktisap aşamasında tek bir dolaylı vergi uygulanacağı, Avrupa Birliği katma değer vergisi mevzuatına uyumlaştırma çalışmaları dikkate alınarak katma değer vergisinde genel orandan daha yüksek oranda vergilendirilecek malların kapsama alındığı belirtilmiştir.

ÖTV’ nin genel özellikleri şu şekilde sıralanabilir:
• Tek safhada uygulanması
• Şeffaf bir yapıya sahip olması
• Verginin kapsamına giren malların sınırlı sayıda olması
• Verginin uygulanmasının basit olması
• Hasılatının yüksek olması
• Mali politikaların uygulanmasında etkin olması
• Adaletli vergileme
• Katma değer vergisi oranlarında sadeleştirmeye yardımcı olması

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ nun gerekçesinde, verginin şu faydaları sağlayacağı belirtilmiştir.
• Tek safhada uygulanması
• Şeffaf bir yapıya sahip olması
• Verginin kapsamına giren malların sınırlı sayıda olması
• Verginin uygulanmasının basit olması
• Hasılatının yüksek olması
• Mali politikaların uygulanmasında etkin olması
• Adaletli vergileme
• Katma değer vergisi oranlarında sadeleştirmeye yardımcı
olması

ÖTV’ nin konusuna giren mallar, kanuna ekli 4 (dört) adet listede sayılmıştır.

Buna göre,
I Sayılı Listede: Petrol ürünleri,
II Sayılı Listede:Motorluaraçlar(otomobil, otobüs,minibüs, kamyon, kamyonet,motosiklet gibi kara taşıtları uçak, helikopter gibi hava taşıtları ve gemi, yat, tekne gibi deniz taşıtları),
III Sayılı Listede: Maden suları, meyve aromalı veya sade minerallisular, ambalajlı olarak satılan limonata, % 100 olanlar hariç tüm meyve suları, sebze suları, meyveli veya sade gazozlar, kolalı gazozlar, alkolsüz biralar, sular, mineralli sular, meyveli gazozlar,meyve sebze suları, alkollü içkiler, tütün ve tütün mamulleri,
VI Sayılı Listede: Elektrikli ev eşyaları, elektronik eşyalar, kürkler ve deri mamulleri, parfümeri ürünleri ve bazı lüks tüketim malları ÖTV’ nin konusuna girmektedir.

Özel Tüketim Vergisi hizmetlerden alınmamaktadır.

İthalat, verginin konusuna giren malların Türkiye Cumhuriyeti Gümrük Bölgesine
girişini ifade eder.

İlk iktisap, Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ na ekli II sayılı listedeki mallardan Türkiye’ de kayıt ve tescil edilmemiş olanların kullanılmak üzere ithalini, müzayede yoluyla veya kayıt ve tescil edilmiş olsa dahi 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun hükümlerine göre iade edilenler de dâhil motorlu araç ticareti yapanlardan iktisabını, motorlu araç ticareti yapanlar tarafından kullanılmaya başlanmasını, aktife alınmasını veya adlarına kayıt ve tescil ettirilmesini ifade eder.

Kayıt ve tescil, motorlu taşıtların ilgili mevzuat gereğince trafik, belediye, liman ile Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Genel Müdürlüğünce tutulan sivil hava vasıtaları siciline yapılan kayıt ve tescilini ifade eder.

Motorlu araç ticareti yapanlar, (II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanları imal, inşa veya ithal edenler ile fabrika, ana bayi, bölge bayii, bayi, yetkili satıcı ve acenteler ile Hazine ve Maliye Bakanlığınca bu nitelikte oldukları tespit edilenleri ifade eder.

Teslim, bir mal üzerindeki tasarruf hakkının malik veya adına hareket edenlerce, alıcıya veya adına hareket edenlere devredilmesini ifade eder.

Teslim sayılan hâller,
a) Vergiye tabi malların, vergiye tabi olan malların imali dışında her ne suretle olursa olsun kullanılması, sarfı, işletmeden çekilmesi veya işletme personeline ücret,
prim, ikramiye, hediye, teberru (bağış) gibi adlarla verilmesi,
b) Mülkiyeti muhafaza kaydıyla yapılan satışlarda zilyetliğin devri,

ifade eder.

Müzayede yoluyla satış, özel tüketim vergisinin konusuna giren listelerde yer alan mallardan II sayılı listede sayılan motorlu araçlardan kayıt ve tescile tabi olan motorlu taşıtlar dışındakilerin, ÖTV’ ye tabi tutulmadan müzayede yoluyla satılması ifade etmektedir.

ÖTV’ de mal teslimi hâllerinde malın teslimi, ilk iktisap hâllerinde ise malların ilk iktisabı vergiyi doğuran olaydır. Ancak katma değer vergisinde olduğu gibi, malın tesliminden önce fatura veya benzeri belgeler düzenlenmesi hâlinde, bu belgelerde gösterilen miktarla sınırlı olmak üzere fatura veya benzeri belgelerin düzenlenmesi de vergiyi doğuran olay olarak kabul edilmiştir. Kısım kısım mal teslim edilmesinin mutat (alışılageldik biçimde) olduğu veya bu hususlarda alıcı ile satıcının anlaştığı hâllerde, her bir kısmın teslimi ayrı ayrı vergiyi doğuran olay sayılacaktır. Komisyoncular vasıtasıyla veya konsinyasyon suretiyle yapılan satışlarda malların alıcıya teslimi vergiyi doğuran olaydır. 

Tüketim vergilerinde vergiyi asıl ödeyen bu vergilere tabi malları veya hizmetleri satın
alanlardır. Bu tür mükellefiyete “iktisadi mükellefiyet” denilmektedir.

Vergi yükü üzerinde kalan ve bu vergiyi yansıtma olanağı bulunmayan kişilere de “vergi taşıyıcısı, vergi
yüklenicisi” adı verilmektedir.

Vergileri vergi dairesine yatırmak zorunda olanlar; yani vergiye tabi işlemleri yapanlar ise verginin “kanuni mükellefi” olmaktadır.

Özel tüketim vergisinin kanuni mükellefi, kanuna ekli listelerde yar alan mallara ve yapılan işleme göre farklılık göstermektedir.
(I), (III) ve (IV) sayılı listelerdeki mallar imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların müzayede yoluyla satışını yapanlar verginin mükellefidir.
(II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olmayanları (örneğin golf arabası, jet ski gibi)imal, inşa veya ithal edenler ile bu malların müzayede yoluyla satışını yapanlar verginin mükellefidir.
(II) sayılı listedeki mallardan kayıt ve tescile tabi olanlar için; motorlu araç ticareti yapanlar, kullanmak üzere ithal edenler veya müzayede yoluyla satışını yapanlardır.

ÖTV’ nde vergi sorumluluğu iki şekilde ortaya çıkmaktadır. Birincisi, mükellefin Türkiye içinde ikametgâhının, iş yerinin, kanuni ve iş merkezinin bulunmaması halidir. İkincisi ise, Hazine ve Maliye Bakanlığı’ nın gerekli göreceği hâlleridir. Ancak her iki hâlde de vergi alacağının emniyet altına alınması amacının güdüldüğü görülmektedir.

Belgesiz mal bulunduran mükelleflere, bu malların alış belgelerinin ibrazı için tespit tarihinden itibaren 10 günlük bir süre verilir. Bu süre içinde alış belgelerinin ibraz edilememesi hâlinde, belgesi ibraz edilemeyen malın tespit tarihindeki emsal bedeli üzerinden hesaplanan özel tüketim vergisi, alışını belgeleyemeyen mükellef adına re’ sen tarh edilir. Tarh edilecek ÖTV, asgari maktu vergi tutarına göre hesaplanacak vergiden az olamaz. Ayrıca bu tarhiyata vergi ziyaı cezası da uygulanır. Ancak, belgesiz mal bulunduran mükelleflere bu malları satanlara, bu satışları ile ilgili vergi inceleme raporuna dayanılarak özel tüketim vergisi tarhiyatı yapıldığı takdirde, ayrıca alıcıdan özel tüketim vergisi ve buna ilişkin ceza aranmayacaktır.

Özel Tüketim Vergisi Kanunu’ na ekli listelerdeki malların ihracat teslimleri bazı şartlara bağlı olarak özel tüketim vergisinden istisna edilmiştir. Bu listelerde yar alan malların teslimi yurt dışındaki bir müşteriye yapılmalıdır. Teslim konusu mal, Türkiye Cumhuriyeti gümrük bölgesinden çıkmış olmalıdır. Ancak, malların ihraç edilmeden önce yurt dışındaki alıcı adına hareket edenlere veya bizzat alıcıya işlenmek ya da herhangi bir şekilde değerlendirilmek üzere yurt içinde teslimi ihracat sayılmaz.

Özel tüketim vergisi kapsamına giren malların ihraç edilmek üzere ihracatçılara yurt içinde tesliminde hesaplanan Özel tüketim vergisinin ihracatçıdan tahsil edilmemesi şartıyla, mükelleflerin talebi üzerine tecil edilmesi de mümkündür. Bu uygulama, ihracatçının doğrudan Özel tüketim vergisi mükelleflerinden satın aldıkları mallar için söz konusudur. İhraç kaydıyla yapılacak teslimler için cins, nitelik veya miktar konusunda bir sınırlama yoktur.