Katma Değer Vergisi II

Katma Değer Vergisi Kanunu’ nda ihracatın ülke ekonomisi için taşıdığı önem göz önünde bulundurularak istisnanın kapsamı oldukça geniş tutulmuştur. Buna göre aşağıdaki teslim ve hizmetler katma değer vergisinden istisnadır: • İhracat teslimleri ve bu teslimlere ilişkin hizmetler, • Yurt dışındaki müşteriler için yapılan hizmetler, • Serbest bölgedeki müşteriler için yapılan fason hizmetler, • Karşılıklı olmak şartıyla uluslararası roaming anlaşmaları çerçevesinde yurt dışındaki müşteriler için Türkiye’ de verilen roaming hizmetleri.

İhraç kaydıyla teslimlerde malın üç ay içinde ihraç edilmesi hâlinde tecil edilen katma değer vergisi terkin edilecektir. Aksi takdirde gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir.

Fason hizmetlerin ihracat istisnasından yararlanabilmesi için fason hizmetlerin; serbest bölgelerde faaliyet gösteren müşteriler için yapılmış olması ya da hizmetten serbest bölgelerde faydalanılması gereklidir. 

Deniz, hava ve demir yolu taşıma araçları (Bu gruba 2011 yılından itibaren deniz taşıma araçları ile yüzer tesis ve araçların imal ve inşası ile uğraşanlara yapılacak teslim ve hizmetlerde dâhil edilmiştir.

söz konusu faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılmak üzere yapılan teslim ve hizmetler ile boru hatların inşa ve modernizasyonuna ilişkin yapılan teslim ve hizmetler, katma değer vergisinden istisnadır.

• Yabancı ülkeden başlayıp Türkiye’ den geçerek yabancı bir diğer ülkede sona eren, • Türkiye’ den başlayıp yabancı bir ülkede sona eren, • Yabancı ülkeden başlayıp Türkiye’ de sona eren yük ve yolcu taşımacılık işleri katma değer vergisinden istisna edilecektir.

Matrah, üzerinden katma değer vergisinin hesaplanacağı, yani katma değer vergisi oranının uygulanacağı miktarı ifade etmektedir. Bu aynı zamanda katma değer vergisinin advalorem bir vergi olduğunu göstermektedir.

ithalatta katma değer vergisinin matrahı aşağıdaki ödemelerin toplamından oluşmaktadır; • İthal edilen malın gümrük vergisi tarhına esas olan kıymeti, gümrük vergisinin kıymet esasına göre alınmaması veya malın gümrük vergisinden muaf olması hâlinde (beyannamenin verilmediği ya da verilemediği hâllerde) sigorta ve navlun bedelleri dâhil CIF değeri, bu değeri tespit etmek için gerekli belgeler bulunmadığı taktirde ise malın gümrük idaresince resen tespit edilecek değeri, • İthalat sırasında ödenen her türlü vergi, resim, harç ve paylar (gümrük vergisi ve özel tüketim vergisi ) matraha dâhildir, • Gümrük beyannamesinin tescil tarihine kadar yapılan diğer giderler ve ödemelerden vergilendirilmeyenler ile mal bedeli üzerinden hesaplanan fiyat farkı, kur farkı gibi ödemeler. Özetle; ithalatta matrah, ithal edilen mala ilişkin gümrük vergisi mükellefiyetinin başladığı tarih itibarıyla malın ithalatçıya olan maliyetini ifade etmektedir.

Katma değer vergisine ilişkin istisna ve muafiyetler ancak söz konusu Kanun’ a hüküm eklenmek veya değişiklik yapmak suretiyle düzenlenmek zorundadır.

• Fatura ve benzeri vesikalarda gösterilen ve ticari teamüllere uygun miktardaki iskontolar (normal fiyattan yapılan indirimler) matraha dâhil değildir. Örneğin 1000 liralık bir takım elbisede %25 oranında iskonto yapılması hâlinde, iskonto tutarı olan 250 liranın faturada ayrıca gösterilmesi koşuluyla katma değer vergisi 750 lira üzerinden hesaplanacaktır. Diğer yandan makul ve kabul edilebilir olmayan iskontolar ile sonradan yapılan ve dolayısıyla faturada gösterilmeyen iskontoların, matrahtan düşülmesi mümkün değildir. Hazine ve Maliye Bakanlığı ayrıca belli bir dönem sonunda ya da belli bir ciro aşıldığında, çeşitli adlarla yapılan (satış primi, hasılat primi, yıl sonu iskontosu gibi) iskontoların, firmanın çabaları sonucu kazanılan ek bir ödeme olduğu (malla ilgili olmadığı) gerekçesiyle indirilmesine izin vermemektedir. • Mükelleflerin yaptıkları vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplayarak, düzenledikleri fatura ve benzeri vesikalar üzerinde gösterdikleri katma değer vergisi matraha dâhil değildir. Dolayısıyla fiyatı katma değer vergisi dâhil şekilde belirlenen işlemlerde, katma değer vergisi hariç tutarın (matrahın) bulunabilmesi için iç yüzde yöntemi kullanılmaktadır. Örneğin %8 oranına tabi 10 liralık bir malda, katma değer vergisi matrahı iç yüzde yöntemi uygulanarak (10/1,08T) = 9.2592T olacaktır. 

mükellefler, vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden; • Kendilerine yapılan teslim ve hizmetler için hesaplanan katma değer vergisini • İthal olunan mal ve hizmetler için ödenen katma değer vergisini, • Götürü usulden gerçek usule geçmeleri hâlinde çıkarılan envantere göre hesap dönemi başındaki mallara ait katma değer vergisini indirebileceklerdir

Katma değer vergisinde genel ve esas vergilendirme usulü gerçek usuldür. Bu usul; mükelleflerin vergiye tabi işlemleri için düzenledikleri belgeler üzerinden hesapladıkları katma değer vergisinden, bu işlemler için alış vesikaları üzerinde gösterilen katma değer vergilerinin indirilmesi ve varsa kalanın vergi dairesine ödenmesi şeklinde olmaktadır

Vergilendirme dönemi; • Götürü usulde vergilendirilen mükellefler için Gelir Vergisi Kanunu ile paralellik ve kolaylık sağlamak amacıyla bir takvim yılı (götürü usul 1.1.1999’ dan itibaren kaldırılmış ve yerine basit usul getirilmiştir.), • Vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar için bir ay, • İthalat, transit ve Türkiye ile yabancı ülkeler arasındaki taşımacılık (ancak transit ve uluslararası taşımacılık katma değer vergisinden istisnadır) işlerinde gümrük bölgesine girildiği veya gümrük bölgesinden çıkıldığı an, olarak belirlenmiştir.

Katma değer vergisi ikmalen ve resen tarhiyat hâlleri dışında mükelleflerin yazılı beyanları üzerine tarh olunur. Ancak verginin sorumlu sıfatıyla kesildiği hâllerde bu beyan, vergi kesintisi yapmakla sorumlu tutulanlar tarafından yapılır

Katma değer vergisi işlemlere yönelik bir vergi olduğu için iş yeri ile vergileme arasındaki bağı kopartmamak amacıyla bu verginin mükellefin iş yerinin bulunduğu yer vergi dairesince tarh olunması esası getirilmiştir.

Ölüm hâlinde beyanname verme süresine üç ay eklenir.

Katma değer vergisi beyannamenin verildiği günde tarh olunacaktır.

Gayrimenkul teslimlerinde mükelleflere seçimlik bir hak tanınmış ve mükellefin istemi hâlinde, katma değer vergisinin beyan üzerine gayrimenkulün bulunduğu yer vergi dairesince tarh olunacağına hükmedilmiştir

Beyanname vermek mecburiyetinde olmayanların vergisi, tarh süresi içinde ödenir.

Hazine ve Maliye Bakanlığı, Vergi Usul Kanunu uyarınca işletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin ödeme zamanını, beyannamenin verildiği ayı takip eden ikinci ayın sonuna kadar uzatmaya, işlemin mahiyetini göz önünde tutarak Katma Değer Vergisinin işlemden önce ödenmiş olması şartını koymaya yetkilidir.