ÖZEL VERGİ HUKUKU I

Sorudaki önerme, kurumlar vergisinin objektif karakterine dikkati çekmektedir. Dolayısıyla mükelleflerin ödeme güçleri dikkate alınmayacaktır. Doğru cevap B'dir.

Kurumlar vergisinin kanuni oranı %20’dir. Ancak bu oran 2018, 2019 ve 2020 yılları için % 22 olarak uygulanacaktır. (KVK. Geçici md. 10). Doğru cevap D'dir.

Türk Ticaret Kanunu’nda anonim şirketin tanımı yapılmış ve tabi olması gereken esaslar belirtilmiştir. Buna göre anonim şirket; Sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir (Türk Ticaret Kanunu (TTK.) md. 329).

Limited şirketlerin esas sermayesi en az on bin Türk lirası olmak zorundadır. Ancak bu maddede yazılı en az tutar, Cumhurbaşkanınca on katına kadar arttırılabilir (TTK. md. 580). Doğru cevap B'dir.

Bağlılık, işletme özelliği, devamlılık ve sermaye şirketi ya da kooperatif olmama gibi koşulları sağlayan iktisadi kamu kuruluşları, kurumlar vergisine tabi tutulurlar. Doğru cevap C'dir.

Dernekler, kazanç paylaşma dışında kanunlarla yasaklanmamış belirli ve ortak bir amacı gerçekleştirmek üzere, en az yedi gerçek veya tüzel kişinin, ilgi ve çalışmalarını sürekli olarak birleştirmek suretiyle oluşturdukları tüzel kişiliğe sahip kişi topluluklarıdır (DK. md. 2). Derneklere ait iktisadi işletmeler kurumlar vergisi mükellefidir. Doğru cevap B'dir.

Anonim şirketlerin pay senetleri üzerinde yazılı değerden fazlaya satılmaları hâlinde, satış değeri ile nominal değer arasındaki bu olumlu fark emisyon primi kazancı olarak vergiden istisnadır. Hisse senedi başa baştan satılırsa fark olmayacağından emisyon primi de olmaz. Emisyon priminin vergiden istisna olabilmesi için ortaklara dağıtılmaması ve yedek akçelere eklenmesi gerekmektedir. Doğru cevap A'dır.

Türk Vergi Sisteminde gelir vergisi yanında ayrı bir kurumlar vergisi alınması, vergi prensibi ve tekniğinin bir sonucudur. Kurumları vergi mükellefi kılan birçok neden bulunmaktadır. Bunlar;

• Gelir vergisi gerçek kişileri hedeflerken, genel olarak kurumlar vergisi tüzel kişileri vergilendirmeyi hedefler.

• Kurumlarda ana unsur sermaye olup, gelir vergisinde olduğu gibi şahsi sebepler değil, sermayeye ait özellikler ön plana çıkar. Amaç emek gelirlerinin sermaye gelirlerinden farklı olarak vergilendirilmeleridir.

• Fertlerin vergilendirilmelerinde sosyal ada- leti gerçekleştirme düşüncesi ön plandadır. Bu nedenle ödeme gücü ilkelerine dikkat edilir, oysaki kurumlarda vergi ödeme gücünün dikkate alınması mümkün değildir.

• Vergilendirmenin mali amacının gerçekleştirilmesinde kurumların şahıslara göre devlete daha fazla gelir sağlama imkânı vardır. Yani kurumlar vergisi mali amaçla uyumluluk gösterir.

• Kurumların vergilendirilmesi monopolleşme eğilimlerini önler.

• Gerçek kişilerin vergilendirilmesindeki teknik özelliklerle, kurumların vergilendirilmesindeki teknik durum ve gerekler farklıdır. Örneğin; gelir vergisinde uygulanan bazı istisna ve muaflıkların kurumlar için uygulanması mümkün değildir.

• Vergilendirmede gerçek kişilerin kurumlardan ayrı vergilendirilmeleri açıklık ve kolaylık sağlar.

Bu sebeplerle Türk Vergi Sistemimizde gelir vergisi dışında ayrı bir kurumlar vergisinin alınması gereği doğmuş ve gelir üzerinden alınan vergiler gelir ve kurumlar vergisi olarak sistemde yerini almıştır.

Türkiye’de Cumhuriyet Dönemi’nde 1926 yılında kazanç vergisi uygulanmaya başlanmıştır. Kazanç vergisi, gerçek ve tüzel kişi ayrımını yapmayan ve tüm kazanç sahiplerine uygulanan bir vergi olmuştur.

Tüzel kişilerin bir hesap dönemi içerisinde elde ettikleri safi kurum kazançları üzerinden alınan dolaysız bir vergidir.

Kurumlar vergisine konu olan kazanç, gelir vergisinin konusuna giren 7 tür gelir unsurundan oluşmaktadır. Söz konusu gelir unsurları Gelir Vergisi Kanunu’nda sayılmıştır (GVK. md.2). Bunlar:

• Ticari Kazançlar
• Zirai Kazançlar
• Ücretler
• Serbest Meslek Kazançları
• Gayri Menkul Sermaye İratları

• Menkul Sermaye İratları

• Diğer Kazanç ve İratlar (Değer artış kazançları ve arızi kazançlar).

Dar mükellef kurumlarda verginin konusunu oluşturan kazanç ve iratlar ise şunlardır (KVK. md.3):

Türkiye’de iş yeri olan veya daimi temsilci bulunduran yabancı kurumlar tarafından bu yerlerde veya bu temsilciler aracılığıyla yapılan işlerden elde edilen ticari kazançlar,

Türkiye’de bulunan zirai işletmeden elde edilen kazançlar,

Türkiye’de elde edilen serbest meslek kazançları,

Taşınır ve taşınmazlar ile hakların Türkiye’de kiralanmasından elde edilen iratlar,

Türkiye’de elde edilen menkul sermaye iratları,

Türkiye’de elde edilen diğer kazanç ve iratlar.

Kurumlar vergisinin mükellefleri kanunda beş grup altında toplanmıştır (KVK. md.1). Buna göre;

Sermaye Şirketleri

Anonim Şirketler

Limitet Şirketler

Paylı Komandit Şirketler (Sermayesi paylara bölünmüş ya da paylı şirket)

Özellikleri itibarıyla yukarıdaki üç şir- ket türüne benzeyen yabancı şirketler

Sermaye Piyasası Kanunu uyarınca kurulan yatırım fonları

Türkiye’de portföy işletmeciliği yapan yabancı yatırım fonları

Kooperatifler

İktisadi Kamu Kuruluşları

• Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler

• İş Ortaklıkları

Türk Ticaret Kanunu’nda anonim şirketin tanımı yapılmış ve tabi olması gereken esaslar belirtilmiştir. Buna göre anonim şirket; Sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan şirkettir (Türk Ticaret Kanunu (TTK.) md. 329).

Limited şirketler kurumlar vergisine tabidirler ve verginin muhatabı bizzat şirketin kendisidir. Bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulan; sermayesi belli olup bu sermayenin en az sermaye paylarının toplamından oluştuğu şirkettir (TTK. md. 573).

Kooperatifler

Tüzel kişiliğe haiz olmak üzere ortaklarının belirli ekonomik faaliyetlerini ve özellikle meslek veya geçimlerine ait ihtiyaçlarını iş gücü ve parasal katkılarıyla karşılıklı yardım, dayanışma ve kefalet suretiyle sağlayıp korumak amacıyla gerçek ve tüzel kişiler tarafından kurulan değişir ortaklı ve değişir sermayeli ortaklıklardır (KK. md. 1).

Kanuni merkezi ve iş merkezinin her ikisi de Türkiye’de bulunmayanlar dar mükellef kabul edilirler.

Türkiye’de kurumların gerçek kişilerden ayrı olarak vergilendirilmesi 1950 yılında Alman Kurumlar Vergisi Kanunu’ndan yararlanılarak hazırlanan 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu (KVK) ile olmuştur.

Dar mükellef kurumlarda verginin konusunu oluşturan kazanç ve iratlar şunlardır (KVK. md.3):
• Türkiye’de iş yeri olan veya daimi temsilci bulunduran yabancı kurumlar tarafından bu yerlerde veya bu temsilciler aracılığıyla yapılan işlerden elde edilen ticari kazançlar,
• Türkiye’de bulunan zirai işletmeden elde edilen kazançlar,                                                          • Türkiye’de elde edilen serbest meslek kazançları,
• Taşınır ve taşınmazlar ile hakların Türkiye’de kiralanmasından elde edilen iratlar,
• Türkiye’de elde edilen menkul sermaye iratları,
• Türkiye’de elde edilen diğer kazanç ve iratlar.
Görüldüğü üzere dar mükellef kurumlarda ücretler hariç diğer 6 gelir unsuru verginin konusunu
oluşturmaktadır.

Kurumlar vergisinin kanuni oranı %20’dir. Ancak bu oran 2018, 2019 ve 2020 yılları için % 22 olarak
uygulanacaktır. (KVK. Geçici md. 10).