ÖZEL VERGİ HUKUKU I

Zarar mahsubu, zararın doğduğu yılı takip eden beş yıl ile sınırlandırılmıştır.

Gelir vergisi matrahının tespitinde, gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden yapılacak diğer indirimler GVK’nin 89. maddesinde açıklanmıştır. Gelir vergisi matrahının tespitinde, yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden yapılacak diğer indirimler; hayat sigortası primleri ve şahıs sigortası primleri, eğitim ve sağlık harcamaları, engellilik indirimi, bağış ve yardımlar, sponsorluk harcamaları, girişim sermayesi fonu, eğitim ve sağlık alanında faaliyet gösteren ve Türkiye’de yerleşmiş olmayan kişilere hizmet veren işletmelerin kazançlarının yarısı, korumalı iş yeri indirimi, basit usulde tespit edilen ticari kazançların bir kısmı olarak sıralanmaktadır.

GVK’nin 31. maddesine göre çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgari %60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgari %40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır.

GVK’nin 90. maddesine göre gelir vergisi ile diğer şahsi vergiler ve her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para cezaları, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler gelir vergisinin matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez.

Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terkten önceki 15 gün, ölüm hâlinde ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir.

GVK’nin 99. maddesine göre muhtasar beyannamenin şekil, içerik ve ekleri ile üçer aylık verilen beyannamelerin dönemini aylık olarak belirlemeye ve tevkifat konuları itibarıyla ayrı ayrı beyanname verme mecburiyeti getirmeye Hazine ve Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Vergi tevkifatının olumlu yönleri; verginin, gelirin elde edildiği döneme en yakın zamanda tahsilini sağlaması, vergilemenin maliyetlerini azaltması, vergi kayıp ve kaçaklarını azaltması ve konjonktürel dalgalanmalara karşı bir araç olması şeklinde sıralanabilir (Saraçoğlu, 2018a: 9-14). 

Vergi tevkifatının olumsuz yönleri ise; nesnel nitelikte olması, üniter vergilemeye ters düşmesi, artan oranlılığı anlamsız hâle getirmesi, vergilemede adalet ve eşitlik ilkelerine aykırılıklar taşıması, vergi bilincinin oluşumuna engel olması, uygulama alanını sınırlı olması, tamamlayıcı tedbirlere ihtiyaç göstermesi şeklinde sıralanabilir (Saraçoğlu, 2018a: 14-21).

Geçici vergi oranı, GVK’nin 103. maddesinde yer alan tarifenin ilk gelir dilimine uygulanan oran olarak belirlenmiştir. Bu oran %15’tir.

işverenler veya vergi tevkifatı yapan diğer kişiler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, toplu olarak vergi dairesine bildirilmesine mahsus beyannameye muhtasar denir

Münferit beyanname ise dar mükellefiyete tabi olanların yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olmadıkları kazanç ve iratlardan, vergisi tevkif suretiyle alınmamış olanların bildirilmesine mahsustur.

Sözü edilen beyanname çeşitlerinden yıllık beyanname, çeşitli kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde edilen kazanç ve iratların bir araya getirilip toplanmasına ve bu suretle hesaplanan gelirin vergi dairesine bildirilmesine mahsustur.

Dar mükellefiyette, tamamı Türkiye’de tevkif suretiyle vergilendirilmiş olan; ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar için yıllık beyanname verilmeyecek, diğer gelirler için beyanname verilmesi hâlinde de bu gelirler beyannameye dahil edilmeyecektir.

ücretler

Münferit beyanname ise, dar mükellefiyete tabi olanların yıllık beyanname ile bildirmek zorunda olmadıkları kazanç ve iratlardan, vergisi tevkif suretiyle alınmamış olanların bildirilmesine mahsustur.

Vergi tevkifatı, verginin sonradan mahsup edilmek üzere gelir sahibine ödeme yapılırken kesilmesidir. Ancak, bazı durumlarda tevkif yoluyla alınan vergi nihai vergi olabilmektedir.

Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler nakden veya hesaben ödeme yaptıkları sırada tevkifat yapmak zorundadırlar.

Geçici vergi, verginin tahsilatının hızlandırılması amacıyla uygulanan, gerçek usule tabi ticari kazanç sahipleri ve serbest meslek erbabının cari vergilendirme döneminin üçer aylık kazançları üzerinden ödenen ve yıllık beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilen vergidir

10

İşverenler veya vergi tevkifatı yapan diğer kişiler tarafından kesilen vergilerin matrahları ile birlikte, toplu
olarak vergi dairesine bildirilmesinde kullanılan beyanname türü muhtasar beyannamedir.