ÖZEL VERGİ HUKUKU I

Gelir vergisi, gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratlarının toplamı üzerinden mükelleflerin kişisel ve ailevi durumları dikkate alınarak uygulanan, artan oranlı ve dolaysız bir vergidir.

Dünyada ilk kez 18. yüzyılın sonlarında İngiltere’de uygulanmaya başlanan gelir vergisi, diğer ülkelere de yayılmıştır. İngiltere’de 1799, İsviçre’de 1840, Almanya’da 1891, Fransa’da 1914, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1913, ülkemizde ise 1950 yılında modern anlamda gelir vergisine geçilmiştir (Turhan, 1998: 110).

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde ilk uygulama “Temettü Vergisi” adıyla 1863 yılında başlamıştır

Türkiye’de çağdaş gelir vergisine geçiş ile ilgili ilk örnek, Cumhuriyet’in yasama organının kabul ettiği 1 sayılı Vergi Kanunu’dur.

Ülkemizde hâlen yürürlükte bulunan Gelir Vergisi Kanunu 1.1.1961 tarihinden beri uygulanmaktadır.

Kaynak teorisi, Alman iktisatçı Friedrich von Herman tarafından (1832) ortaya koyulmuştur.

Safi artış teorisi, İsveç’li iktisatçı David Davidson (1889) tarafından ortaya koyulmuştur.

Sedüler gelir vergisi, bir vergilendirme döneminde mükelleflerin çeşitli kaynaklardan elde ettikleri gelirlerin ayrı ayrı vergilendirildiği sistemdir

GVK’de yer alan gelir tanımından anlaşılacağı üzere gelirin özellikleri (nitelikleri); • Şahsilik, • Yıllık olması, • Elde edilmiş olması, • Genel olması, • GVK’de yer alan kazanç ve iratlardan oluşması, • Gerçek olması, • Safi olmasıdır.

Ülkemizde hâlen yürürlükte bulunan Gelir Vergisi Kanunu 1.1.1961 tarihinden beri uygulanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Modern anlamda gelir vergisine geçiş oldukça eski tarihlere uzanmaktadır. Dünyada ilk kez 18. yüzyılın sonlarında İngiltere’de uygulanmaya başlanan gelir vergisi, diğer ülkelere de yayılmıştır. Doğru cevap E'dir.

Kaynak teorisine göre gelir, kişilerin üretim faktörlerini üretim sürecine sokmaları karşılığında elde ettikleri değerlerdir ve belirli bir kaynaktan düzenli bir şekilde sağlanan geliri ifade etmektedir. Doğru cevap A'dır.

Gelir vergisinin türleri ya da temel şekilleri esas olarak sedüler gelir vergisi ve üniter gelir vergisidir. Doğru cevap C'dir.

GVK’de yer alan gelir tanımından anlaşılacağı
üzere gelirin özellikleri (nitelikleri);
• Şahsilik,
• Yıllık olması,
• Elde edilmiş olması,
• Genel olması,
• GVK’de yer alan kazanç ve iratlardan oluşması,
• Gerçek olması,
• Safi olmasıdır. Doğru cevap D'dir.

Özel hesap dönemi 1 Ocak tarihinde başlayıp 31 Aralık tarihinde sona ermemekle birlikte; yine 12 aylık süreden oluşmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Gelirin genel olması; mükelleflerin, çeşitli gelir unsurlarından elde ettikleri kazanç ve iratların bir araya getirilmesi, toplanması ve daha sonra tek bir gelir vergisi beyannamesinde gösterilmesidir (Ör. Türkiye’deki üniter gelir vergisi uygulaması). Doğru cevap C'dir.

Safi Tutar Gelirin gayrisafi tutarından, o gelirin elde edilmesi için yapılan giderler düşüldükten sonra kalan tutardır. Doğru cevap B'dir.

Tam mükellefiyete tabi olanlar, bir takvim yılında Türkiye içinde ve Türkiye dışında elde ettikleri kazanç ve iratların tamamı üzerinden gelir vergisine tabi olan kişilerdir. Doğru cevap E'dir.

Zirai kazancın Türkiye’de elde edilmiş sayılması için ise faaliyetlerin Türkiye’de icra edilmesi gerekir. Doğru cevap D'dir.

Modern anlamda gelir vergisine geçiş oldukça eski tarihlere uzanmaktadır. Dünyada ilk kez 18. yüzyılın sonlarında İngiltere’de uygulanmaya başlanan gelir vergisi, diğer ülkelere de yayılmıştır. İngiltere’de 1799, İsviçre’de 1840, Almanya’da 1891, Fransa’da 1914, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1913, ülkemizde ise 1950 yılında modern anlamda gelir vergisine geçilmiştir (Turhan, 1998: 110).