ÖZEL VERGİ HUKUKU I - Deneme Sınavı - 5

GVK’nin 75. maddesine göre sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında nakdi sermaye veya para ile temsil edilen değerlerden oluşan sermaye dolayısıyla elde ettiği kar payı, faiz, kira ve benzeri iratlar menkul sermaye iradıdır. (Doğru Yanıt E Şıkkıdır.)

Menkul sermaye iratlarının tespitinde defter tutulmamaktadır. Menkul sermaye iratları genel olarak kaynakta tevkifat yoluyla vergilendirilmekte, ancak bazı durumlarda beyan edilmeleri gerekmektedir. (Doğru Yanıt D Şıkkıdır.)

Diğer kazanç ve iratlar değer artışı kazançları ve arızi kazançlar olarak iki gruba ayrılmaktadır. Bunlardan değer artışı kazançları, bazı mal ve hakların edilen çıkarılmasından doğan kazançlardır. (Doğru Yanıt C Şıkkıdır.)

Diğer kazanç ve iratlar değer artışı kazançları ve arızi kazançlar olarak iki gruba ayrılmaktadır. Bunlardan değer artışı kazançları, bazı mal ve hakların edilen çıkarılmasından doğan kazançlar iken; arızi kazançlar devamlılık göstermeyen gelirlerdir. Diğer kazanç ve iratlar denildiğinde ilk altı gelir unsuru kapsamına girmeyen gelirlerin tamamı anlaşılmamalıdır. Bu gruba giren değer artışı kazançları ve
arızi kazançlar da GVK’de sayma yöntemiyle belirlenmiş olup, sayılanlar dışında kalan ve ilk altı gelir unsuru kapsamına da girmeyen gelirler gelir vergisine tabi değildir. (Doğru Yanıt B Şıkkıdır.)

GVK’nin 37. maddesine göre, maden, taş ve kireç ocakları, kum ve çakıl üretim yerleri ile tuğla ve kiremit harmanlarının işletilmesinden; coberlik işlerinden; özel okul ve hastanelerle benzeri yerlerin işletilmesinden; gayrimenkullerin alım, satımve inşa işleriyle devamlı olarak uğraşanların bu işlerinden; kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım-satımı ile devamlı olarak uğraşanların bu faaliyetlerinden; satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin iktisap tarihinden itibaren 5 yıl içinde parsellenerek bu zaman içinde veya daha sonraki yıllarda kısmen veya tamamen satılmasından; diş protezciliğinden elde edilen kazançlar ticari kazanç sayılmaktadır. Miras yolu ile kendisine düşen gayrimenkulleri belli aralıklarla elindne çıkaran kişinin kazancı ticari kazanç içinde değerlendirilemez çünkü kişi emlak alım satım işiyle uğraşmamakktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Envanter defteri, ticari işletmenin açılışında ve açılıştan sonra her hesap döneminin sonunda taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların değerlerinin kaydedildiği defterdir. Doğru yanıt A seçeneğidir.

VUK’un 179. maddesine göre, bilanço esasına tabi olanlar; bir hesap döneminin iş hacmi VUK’un 177. maddesinde belirtilen hadlerden %20’yi aşan bir oranda düşük olursa veya arka arkaya üç dönemin iş hacmi VUK’un 177. maddesinde belirtilen hadlere göre %20’ye kadar bir düşüklük gösterirse bu şartların gerçekleşmesini izleyen hesap döneminden başlayarak, işletme hesabı esasına geçebilirler. Doğru yanıt D seçeneğidir.

İşletme hesabı defterinin sol tarafını gider, sağ tarafını hasılat kısmı oluşturur. Gider kısmına, satın alınan mallar veya yaptırılan hizmetler karşılığında ödenen veya borçlanılan paralar ve işletme ile ilgili diğer bütün giderler; hasılat kısmına, satılan mal bedeli veya yapılan hizmet karşılığı olarak tahsil edilen paralarla tahakkuk eden alacaklar ve işletme faaliyetinden elde edilen diğer bütün hasılat kaydedilir. Doğru yanıt C seçeneğidir.

İşle ilgili ve yapılan işin önemi ve genişliği ile uygun seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat amacının gerektirdiği süreyi aşmaması
gerekmektedir.) ticari kazancın gerçek usulde tespitinde aşağıdaki indirilen giderler arasında yer almaktadır. Doğru yanıt A seçeneğidir.

Gerçek kazancın esas alınmasının sağlanarak belge düzeninin yerleştirilmesi ve kayıt dışı ekonominin kontrol altına
alınması amacıyla bakkal, terzi, marangoz, tamirci, şehir içi taşımacılık yapan dolmuşçu ve taksiciler basit usul kapsamına
alınmışlardır. Müteahhit bu grupta yer almamaktadır. Doğru yanıt E seçeneğidir.

Elektrik Piyasası Kanunu uyarınca lisanssız yürütülebilecek faaliyetler kapsamında yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı elektrik
enerjisi üretimi amacıyla, sahibi oldukları veya kiraladıkları konutların çatı ve/veya cephelerinde kurdukları yalnızca bir üretim
tesisinden üretilen elektrik enerjisinin ihtiyaç fazlasını son kaynak tedarik şirketine satanlar ticari kazançta esnaf muaflığına girmektedirler. Bu nedenle doğru yanıt D seçeneğidir.

Zirai faaliyetlerin içinde yapıldığı işletmelere zirai işletme denir. Bu işletmeleri işleten gerçek kişilere(adi şirketler dahil) çiftçi; bu faaliyetler neticesinde üretilen maddelere de mahsul denir. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Çiftçilere yapılan doğrudan gelir desteği ve alternatif ürün ödemeleri için %0 tevkifat uygulanır.  Yani tevkifat yapılmaz. Doğru yanıt A seçeneğidir.

GVK’nin 56. maddesine göre zirai işletme hesabı esasına göre hasılat; önceki yıllardan devredilenler de dahil olmak üzere üretilen, satın alınan veya diğer yollarla elde edilen her türlü zirai mahsullerin satış bedelleri; ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai üretim işlerinde çalıştırılması karşılığında alınan bedeller; gider yazılan değerlerin satılması hâlinde bunların satış bedelleri; mahsullerin elde edilmesinden önce veya sonra hasara uğramalarından dolayı alınan sigorta tazminatları; amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (Zirai üretimde kullanılan gayrimenkuller hariç) satılması hâlinde VUK’un 328. maddesine göre hesaplanan hasılattan oluşmaktadır. Doğru yanıt B seçeneğidir.

Yasa dışı ticaretten elde edilenler de dahil olmak üzere kanunda özellikli sayılanlar ticari kazançtır. Trol balıkçılığı ticari değil, zirai kazançtır. Cevap E dir.

Genel olarak bir takvim yılı içinde birden fazla tekrarlanan veya birden fazla takvim yılında tekrarlanan işlerde devamlılık unsurunun varlığı kabul edilmektedir. Cevap D dir.

Ticari kazancı nedeniyle işletme hesabı esasına tabi olanlar ikinci sınıf tüccarlar olarak adlandırılmaktadır ve VUK’un 178. maddesine göre
177. maddede yazılı olanların dışında kalanlar ile
kurumlar vergisi mükelleflerinden işletme hesabı
esasına göre defter tutmalarına Hazine ve Maliye
Bakanlığınca müsaade edilenler ikinci sınıfa tabidir. Ayrıca yeniden işe başlayan tüccarlar yıllık iş
hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar ikinci
sınıf tüccarlar gibi hareket edebilirler.

Günlük defter olarak da adlandırılan yevmiye defteri, ticari işlemlerin tarih sırasıyla, maddeler halinde kaydedildiği defterdir. Büyük defter olarak da adlandırılan defteri kebir, yevmiye defterlerine
kaydedilmiş işlemleri alarak sistemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve düzenli olarak bu hesaplarda
toplayan muhasebe defteridir. Envanter defteri, ticari işletmenin açılışında ve açılıştan sonra her
hesap döneminin sonunda taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile
borçların değerlerinin kaydedildiği defterdir.

Bilanço aktif ve pasif olmak üzere iki tabloyu kapsamakta, aktif tablosunda mevcutlar ile alacaklar (ve
varsa zarar), pasif tablosunda borçlar gösterilmektedir. Burada zarar gerçek anlamda aktif olmayıp, muhasebe açısından denklik sağlamak amacıyla aktife yazılmaktadır.
Aktif toplamı ile borçlar arasındaki fark, öz sermayeyi oluşturmaktadır. Öz sermaye pasif tablosuna
kayıt olunur ve bu suretle aktif ve pasif tablolarının toplamları denkleşir (VUK md. 192).

İşletme hesabı esasına tabi olanların belli şartlar
altında bilanço esasına geçmeleri söz konusu olabilir. VUK’un 180. maddesine göre, işletme hesabı
esasına tabi olanlar; bir hesap döneminin iş hacmi VUK’un 177. maddesinde belirtilen hadlerden
%20’yi aşan bir oranda fazla olursa veya arka arkaya iki dönemin iş hacmi VUK’un 177. maddesinde belirtilen hadlere göre %20’ye kadar bir fazlalık
gösterirse bu şartların gerçekleşmesini izleyen hesap
döneminden başlayarak, bilanço esasına geçerler.