ÖZEL VERGİ HUKUKU I - Deneme Sınavı - 14

Çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgari %60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgari %40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır. Cevabımız A seçeneğidir.

Asgari geçim indirimi; ücretin elde edildiği takvim yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarının; mükellefin kendisi için %50’si, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için %10’u, çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için %7,5, üçüncü çocuk için %10, diğer çocuklar için %5’idir. Cevabımız D seçeneğidir.

GVK’nin 94. maddesinde sayılan vergi sorumluları tarafından serbest meslek erbabına (noterler hariç) yapılacak ödemelerden tevkifat yapılmaktadır. Tevkifat oranları; GVK’nin 18. maddesi kapsamına giren telif ödemelerinden %17, dar mükellefiyete tabi olanlara telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden %20 ve diğer serbest meslek ödemelerinden %20 olarak belirlenmiştir. Cevabımız B seçeneğidir.

Serbest meslek faaliyetinin unsurları aşağıdaki gibidir.

Cevabımız E seçeneğidir.

Medeni Kanun’a göre gayrimenkul (taşınmaz) mülkiyetinin konusunu yerinde sabit olan şeyler oluşturmaktadır. Bunlar ise; arazi, tapu kütüğünde ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar ve kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümlerdir. Bunlar dışındakiler menkul olarak kabul edilmektedir.

İrtifak hakkı; bir gayrimenkul üzerinde, diğer bir gayrimenkul veya kişi lehine kurulan sınırlı bir ayni haktır. İrtifak hakkının özelliği, hak sahibine mal üzerinde kullanma ve/veya yararlanma yetkisi vermesidir. Ali lehine, Veli'nin arazisi üzerinde tanınacak hak irtifak hakkıdır.

Telif haklarının müellifleri veya bunların kanuni mirasçıları tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek kazancıdır.

Bina ve arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce veya mahkemelerce takdir veya tespit edilmiş kirası, bu suretle takdir veya tespit edilmiş kira mevcut değilse VUK’a göre belirlenen vergi değerinin %5’idir.

Bina ve arazi dışındaki mal ve haklarda emsal kira bedeli, bu mal ve haklarının maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, VUK’un servetlerin değerlendirilmesi hakkındaki hükümlerine göre belirlenen değerlerinin %10 (Yüzde on)’udur.

Para cezaları ve vergi cezaları hasılattan gider olarak indirilemez.

Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları işlemlerden doğan karların ortaklara, kooperatifle yaptıkları işlemler oranında dağıtımı menkul sermaye iradı sayılmamaktadır

Bireysel emeklilik sisteminden ayrılanlara yapılan ödemeler menkul sermaye iratları gelirleri arasında yer alır

Sigorta süresi en az on yıl veya ömür boyu olan tek primli yıllık gelir sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden istisna tutulmuştur.

Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatların 2019 yılı için 33.000 liralık kısmı gelir vergisinden istisna tutulmaktadır.

Brüt ücretten hareketle net ücretin bulunabilmesi için %14 oranında SGK işçi primi, %1 oranında işsizlik sigortası primi (işçi payı) ve gelir vergisi tarifesine göre hesaplanacak gelir vergisi ile %07,59 oranında hesaplanacak damga vergisi indirilmektedir.

Gelir vergisinin hesaplanmasında ise brüt ücretten %14 oranında SGK işçi primi, %1 oranında işsizlik sigortası fonu (işçi payı) düşüldükten sonra kalan tutar vergi matrahı olarak dikkate alınmaktadır.

GVK’nin 64. maddesine göre aşağıda açıklanan hizmet erbabı diğer ücretli sayılmaktadır.
• Kazançları basit usulde tespit edilen ticaret erbabı yanında çalışanlar;
• Özel hizmetlerde çalışan şoförler (Burada özel hizmetlerde çalışan şoförlerden kasıt; ticari,zirai ya da mesleki bir faaliyete dahil olmayan, kişisel ihtiyaçlar için çalıştırılan şoförlerdir. Bu açıdan örneğin, bir anonim şirketin yönetim kurulu başkanına kurum tarafından tahsis edilen aracın şoförü gerçek ücretlidir.);
• Özel inşaat sahiplerinin ücretle çalıştırdığı inşaat işçileri (Bundan kasıt; ticari, zirai ya da mesleki bir faaliyete dahil olmayan, kişisel ihtiyaçlar için çalıştırılan işçilerdir.);
• Gayrimenkul sermaye iradı sahibi yanında çalışanlar;
• Gerçek ücretlerinin tespitine imkan olmaması sebebiyle, Danıştayın olumlu görüşüyle Maliye Bakanlığınca bu kapsama alınanlar.

• Alım-satım işleriyle uğraşanlarda; satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan ve yıllık alımlarının tutarı veya satışları tutarı VUK’un 177. maddesinde belirtilen tutarları aşanlar;
• Alım-satım işleri dışındaki işlerle(hizmet işleri, nakliyecilik gibi) uğraşanlarda; bir yıl içinde elde ettikleri gayrisafi iş hasılatı VUK’un 177. maddesinde belirtilen tutarı aşanlar;
• Alım-satım işleri ile bunlar dışındaki işleri birlikte yapanlarda; alım-satım işleri dışındaki iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı VUK’un 177. maddesinde belirtilen tutarı aşanlar;
• Her türlü ticaret şirketleri (Şahıs şirketleri olan adi komandit şirketler ve kollektif şirketler ile sermaye şirketleri olan anonim şirketler, limited şirketler ve eshamlı komandit şirketler ticaret şirketleridir. Bunlardan sermaye şirketleri kurumlar vergisi mükellefidir. Öte yandan adi şirketler ticaret şirketi sayılmadığından uğraş konuları itibarıyla iş hacmi tutarlarına göre hangi esasa bağlı olacakları belirlenmektedir.);
• Kurumlar vergisine tabi olan diğer tüzel kişiler (Bunlardan işlerinin icabı bilanço esasına göre defter tutmalarına imkân veya lüzum görülmeyenlerin, işletme hesabına göre defter tutmalarına Hazine ve Maliye Bakanlığınca müsaade edilir.);
• İhtiyari (kendi isteklerine bağlı) olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler, bu sınıflamaya tabi olanlardır.

Engelli olan ücretlilerin vergiye karşı korunması amacıyla getirilmiş bir indirimdir. Çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli, asgari %60’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece engelli, asgari %40’ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece engelli sayılır. Engellilik dereceleri itibarıyle belirlenen aylık tutarlar, hizmet erbabının ücretinden indirilir.
Bu tutarlar 2019 yılında birinci derece engelliler için 1.200 TL, ikinci derece engelliler için 650 TL, üçüncü derece engelliler için 290 TL’dir.

GVK’nin 41. maddesinde sayılan ve aşağıda açıklanan ödemeler gider olarak kabul edilmemektedir. Dolayısıyla vergi matrahı hesaplanırken kanunen kabul edilmeyen giderler olarak kazanca dahil edilmelidir.
• Girişimci (yani işletme ya da teşebbüs sahibi) ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen aldıkları diğer değerler. Örneğin beyaz eşya ticareti yapan bir girişimcinin kullanmak üzere evine götürdüğü bir televizyonun değeri ya da işletmeden nakit olarak aldığı paralar gider olarak kabul edilmez.
• Girişimcinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar, ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar. Dolayısıyla örneğin, girişimcinin, küçük çocuk kapsamında olmayan çocuğunun işletmenin muhasebe işlerinden sorumlu olması halinde ona yapılan ödemeler gider olarak indirilebilir.
• Girişimcinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler.

• Girişimcinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler.
• Yukarıda açıklanan dört şık kapsamında yazılı olan işlemler hariç olmak üzere, girişimcinin, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel veya fiyatlar üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde, emsallere uygun bedel veya fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış bedel veya fiyat arasındaki işletme aleyhine oluşan farklar işletmeden çekilmiş sayılır. Dolayısıyla bu farklar da gider olarak düşülemez.