ÖZEL VERGİ HUKUKU I - Deneme Sınavı - 10

Haksız kazanç Dar Mükellefiyette Kazancın Türkiye’de Elde Edilmiş Olmasının Esasları arasında yer almaz.

Gelir vergisinde vergilendirme dönemi ilke olarak bir takvim yılı olmakla birlikte, bazı durumlarda bu ilkeden sapmalarla ya da bu ilkenin istisnası sayılabilecek durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu açıdan;
• Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri,
• Peşin tahsil olunan kiralar,
• Yabancı ülkelerdeeldeedilen kazanç veiratlar,
• Zararların karlarla takas veya mahsubu,
vergilendirme döneminde bir takvim yılının istisnalarını oluşturmaktadır.

Adi ortaklığın faaliyet alanı ziraat ise, elde edilen gelir zirai kazanç kapsamında gelir vergisine tabi tutulacaktır.

Dar mükellefiyet, Türkiye’de yerleşik olmayan, fakat gelirinin bir kısmını Türkiye’de elde eden kişilerin bu gelirlerini kapsayan mükellefiyet şekli olup; burada ikametgâh ve tabiyet esasından farklı olarak mülkilik (yersellik) esası benimsenmekte ve Türkiye’de elde edilen kazanç ve iratlar vergilendirmeye esas alınmaktadır (Maliye Hesap Uzmanları Derneği, 2019: 3). Yani bu kişiler sadece Türkiye’de elde ettikleri kazanç ve iratları üzerinden gelir vergisine tabi tutulmaktadır.

Kaynak teorisine göre gelirin süreklilik arz etmesi gerekmektedir. Süreklilik arz etmeyen gelirler gelir kapsamında yer almaz. Bu nedenle, bağış, miras, şans oyunları gelirleri vs. kaynak teorisine göre gelir kapsamında değerlendirilmez. Zira burada üretime faktör arz etmeksizin bir takım değerler elde edilmektedir, iktisadi değerlerin el değiştirmesi bir ekonomik faaliyete bağlı değildir (Aksoy, 2010: 150).

Türkiye’de üniter gelir vergisi uygulanmaktadır. Gelir unsurları toplanmakta ve toplam matraha artan oranlı gelir vergisi tarifesi uygulanmaktadır.

GVK’de yer alan gelir tanımından anlaşılacağı üzere gelirin özellikleri (nitelikleri); • Şahsilik, • Yıllık olması, • Elde edilmiş olması, • Genel olması, • GVK’de yer alan kazanç ve iratlardan oluşması, • Gerçek olması, • Safi olmasıdır.

Ücret GVK’nin 61. maddesinde işverene tabi ve belirli bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatler olarak tanımlanmıştır. Doğru yanıt C'dir.

İşsizlik sigortası primi, prime esas aylık brüt kazançtan, %2 işveren payı olarak alınmaktadır. Doğru yanıt B'dir.

Bordronun hangi aya ait olduğu baş tarafından gösterilmekte; ücret bordrolarına hizmet erbabının soyadı, adı; ücretin alındığına dair imzası veya mührü, varsa vergi karnesinin tarih ve numarası; birim ücreti, çalışma süresi veya ücretin ilgili olduğu süre; ücret üzerinden hesaplanan vergilerin tutarı yazılmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Brüt ücretten hareketle net ücretin bulunabilmesi için %14 oranında SGK işçi primi indirilmektedir. Doğru yanıt E'dir.

Ücretin işverene maliyeti hesaplanırken, brüt ücret üzerinden hesaplanan %15,5 oranında SGK işveren primi ve %2 oranında işsizlik sigortası primi işveren payının toplamı brüt ücrete eklenmektedir. Doğru yanıt B'dir.

Kamu kuruluşlarında çalışan idari personel bu kategoriye girmemektedir. Doğru yanıt D'dir.

Türkiye'de bulunan elçiler gelir vergisinden muaftır. Doğru yanıt A'dır.

Çalışma gücünün asgari %80’ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece engelli sayılmaktadır. Doğru yanıt E'dir.

Üçüncü derece engelli bir hizmet erbabı 2019 yılında aylık 290 TL vergi indiriminden yararlanmaktadır (Tablo 3.1). Doğru yanıt B'dir.

Gelir vergisi, gerçek kişilerin bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratlarının toplamı üzerinden mükelleflerin kişisel ve ailevi durumları dikkate alınarak uygulanan, artan oranlı ve dolaysız bir vergidir.

Dünyada ilk kez 18. yüzyılın sonlarında İngiltere’de uygulanmaya başlanan gelir vergisi, diğer ülkelere de yayılmıştır. İngiltere’de 1799, İsviçre’de 1840, Almanya’da 1891, Fransa’da 1914, Amerika Birleşik Devletleri’nde 1913, ülkemizde ise 1950 yılında modern anlamda gelir vergisine geçilmiştir (Turhan, 1998: 110).

Osmanlı İmparatorluğu Dönemi’nde ilk uygulama “Temettü Vergisi” adıyla 1863 yılında başlamıştır

Türkiye’de çağdaş gelir vergisine geçiş ile ilgili ilk örnek, Cumhuriyet’in yasama organının kabul ettiği 1 sayılı Vergi Kanunu’dur.