OKULÖNCESİ DÖNEMDE KAYNAŞTIRMA VE EĞİTİMİN BİREYSELLEŞTİRİLMESİ

Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği’ndeki tanımıyla kaynaştırma; “özel eğitim gerektiren bireylerin, yetersizliği olmayan akranları ile birlikte eğitim ve öğretimlerini resmi ve özel; okulöncesi, ilköğretim, ortaöğretim ve yaygın eğitim kurumlarında sürdürme esasına dayanan destek eğitim hizmetlerinin sağlandığı özel eğitim uygulamalarıdır”.

Kaynaştırmanın temel amacı; her hangi bir yetersizlik nedeni ile özel gereksinimleri olan çocukların eğitimlerini öncelikle genel eğitim sınıflarında yetersizliği olmayan akranları ile birlikte almalarıdır. Amaç, çocuğu normal hale getirmek değil, onun ilgi ve yeteneklerini en iyi şekilde kullanmasını sağlamak ve toplum içinde yaşayabilmesini kolaylaştırmaktır. Kaynaştırma eğitiminde bu amaçların gerçekleştirilebilmesi ve başarıya ulaşabilmesi, kaynaştırmanın ilkelerinin bilinmesine ve özenle uygulanmasına bağlıdır.

Kaynaştırma uygulamalarında başarının arttırılması, öğretimin bütün çocuklara hitap edecek şekilde planlanmasına bağlıdır. Bu açıdan uygun günlük planların oluşturulabilmesi ve uygulanacak etkinliklerin belirlenebilmesi için özel gereksinimli ve normal gelişim gösteren çocukların düzeylerinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Çünkü her çocuk uygulanan etkinlik sırasında kendi gelişim düzeyi ölçüsünde deneyim kazanmaktadır. Dolayısıyla uygulanacak etkinlikler, her düzeyde çocuğun katılabileceği şekilde yapılandırılmalıdır. Çocuklardan da kendi seviyelerine uygun bir katılım beklenmelidir.

Değerlendirmede erken tanılama çok önemlidir. Erken tanılama sayesinde çocuk beklenilen düzeyde hizmet ve bakımı alabilme şansına sahip olacaktır. Erken tanılama sürecinde çocuğu en yakından tanıyan ve en yakınında olan aileler, herhangi bir problem durumunda bu belirtileri tespit edebilecek olan ilk kişiler arasındadırlar. Bu sebeple ailelerden edinilecek bilgiler, tanılama için son derece önemlidir. Tanılama sürecini, erken müdahale süreci takip eder. Erken müdahale, öncelikle gelişimsel olarak gerilik gösteren veya gösterme riski taşıyan çocuğun içinde bulunduğu durumun olumsuz etkilerini minimum düzeye indirmeyi amaçlar.

Öğretimin bireyselleştirilmesi, öğretmenlerin bir sınıfta bulunan her çocuğun gelişiminin desteklenmesi için ne tür uyarlamalar yapabileceklerini gösteren planlamalardır. Sınıftaki tüm çocukların gelişimini hedefleyen bir öğretmen, onların gereksinimlerine göre uygun düzenlemeleri yapan öğretmendir. Sınıf içerisinde yapılacak düzenlemelerin temel amacı, çocukların sınıf etkinliklerine en üst düzeyde katılımlarını sağlamaktır. Kaynaştırma sınıfı öğretmeninin, kaynaştırma öğrencisine uygulayacağı öğretim hakkında bilgi ve beceri sahibi olması ve öğretmenin kaynaştırma uygulamasını benimsemiş olması önemlidir.

Öğretimsel uyarlama, normal gelişim gösteren akranlarından farklı eğitim gereksinimleri olan çocukların kendi hız, yetenek ve kapasiteleri paralelinde öğrenebilmeleri ve sınıf içinde gerçekleştirilen etkinliklere katılım göstermeleri için çeşitli düzenlemelerin yapılması sürecidir. Bu uyarlamalar kaynaştırma eğitiminin başarıya ulaşmasındaki en önemli etmendir. Öğretimsel uyarlamalar sadece özel gereksinimli çocuklara değil, sınıftaki bütün çocuklara yönelik ve onların yararına olacak şekilde yapılmalıdır.

Öğretimsel uyarlamalar yaparken öncelikle eğitim ortamının düzenlenmesi gerekmektedir. Bu düzenlemeler; fiziksel düzenlemeler, sınıfın genel işleyişinin düzenlenmesi, olumlu bir sınıf atmosferinin yaratılması, sınıf kurallarının belirlenmesi ve zamanın etkili kullanılması şeklinde bir dizi düzenlemeyi içermektedir.

Öğrenme biçimleri, çocukların nasıl daha iyi öğrendiğinin bir göstergesidir. Çocuklar›n yaşadığı güçlüklerin tespit edilip bu doğrultuda önlemler alınması faydalı olmaktadır. Ayrıca, öğretim süresinin planlaması, çocukların dikkat süreleri göz önünde bulundurularak yapılmalıdır. Bu tür tedbirler öğrenmeyi daha etkili ve kalıcı hale getirecektir.

Doğrudan öğretim yöntemi, keşif yoluyla öğretim, işbirliğine dayalı öğrenmedir.

Doğrudan öğretim yöntemi, konuları küçük basamaklarla sunmayı ve çocuğun etkinliklerden ne kadar yararlandığını belirlemek için sürekli değerlendirme yapmayı içeren bir yöntemdir. Bu yöntemde çocuklar geri bildirim verilerek değerlendirilir ve eksikleri tekrar ele alınarak düzenlenir. Bu yönteme okulöncesinde çok küçük yaştaki çocuklar ile kaynaştırma sınıflarında çoğunlukla renk, şekil, rakam vb. gibi bazı kavramları öğretmek amacıyla yapılacak uyarlamalarda başvurulabilir.

Keşif yoluyla öğrenmede çocuklar etkin öğrenenlerdir. Uygun öğretimsel çevre sağlandığında çocukların doğal olarak öğrenebileceklerini ve problemlerini kendi gelişim düzeylerine uygun yollarla çözeceklerini ifade etmektedir. Bu yöntem özel gereksinimli çocuklara düşünme ve problem çözme becerilerini kazandırmada etkilidir. Fen-doğa
etkinliklerinde özel gereksinimli çocuklar için yapılacak yöntem uyarlamalarında keşif yoluyla öğrenmeye başvurulabilir.

İşbirliğine dayalı öğrenme, sınıftaki tüm öğrencilerin özellikle küçük gruplar halinde bir problemi çözmek ya da bir görevi yerine getirmek üzere birlikte çalışma yoluyla bir konuyu öğrenme modelidir. Bu öğrenme modeli, çocukların sosyal becerilerini geliştirir, akran kabulünü kolaylaştırır ve arkadaşlık ilişkilerini güçlendirir.