OKULÖNCESİ DÖNEMDE ÖĞRENME SÜRECİ

Öğrenme felsefe, psikoloji, eğitim ve tıp alanlarının ortak çalışma konusu olmuştur.

• Öğrenme bireyin davranışında veya davranış kapasitesindeki kalıcı değişimlerdir.
• Öğrenme bireyin davranışında veya davranış kapasitesindeki kalıcı değişimlerdir.  
• Davranıştaki değişim, bireyin çevresiyle girdiği etkileşim veya yaşantılar sonucu meydana gelir.  

Çocuk acıktığında yemek yer, yorulduğunda dinlenir veya uyur. Elbette bu eylemler davranıştaki değişimler olarak adlandırılabilir ancak bunlar yeni bir öğrenmeye karşılık gelmez. Gözlemlenen bu eylemler sadece geçici davranışlardır ve bireyi belirli davranışlara iten güdülenme olarak açıklanmaktadır. Kısacası birey normale geri döndüğünde bu geçici davranışları sergilemeyebilir. 

Bireyin çevresiyle girdiği etkileşim ve edinimleri öğrenme etkenleri olarak sıralanmaktadır.

Davranışta beklenen değişimlerle, gözlenen değişimleri ilişkilendiren yapılar bütünü olarak ifade edilmektedir.

Yapı kavramlar veya faktörler olarak adlandırılmaktadır.

Bilişsel faktörler, çevresel faktörler ve davranışsal faktörler olarak sıralamak mümkündür.

• Çıktılar (sonuçlar) 
• İşlem (süreç) 
• Girdiler  

İşlem, çıktıların oluşmasına sebep olan süreçler nelerdir? sorusunu sormaktadır.

Girdiler, sürecin başlamasını tetikleyen unsurlar nelerdir? ile öğrenmeyi oluşturan temel kaynaklar veya deneyimler nelerdir? sorularını sormaktadır.

Descartes, insan davranışlarını hem istemsiz (dış uyaranlara verilen tepki-refleks) hem de istemli (içsel, bilinçli) davranışlar olarak iki şekilde değerlendirilmiştir.

İki temel öğrenme yaklaşımı davranışçı öğrenme ve bilişsel öğrenmedir

Davranışçılık yaklaşımı, gözlenebilir öğrenmeye ilişkin bir yönelimi olarak tanımlanmaktadır.

Thorndike uyaran tepki ilişkisinin bireyin davranışına yansımasını etki yasası ile açıklamaktadır.

Skinner’e göre bireyin sergilediği davranışlar tepkisel (otomatik, bilinçsiz) ve edimsel (iradeli, bilinçli) davranışlardır.

Bireyin çevresinde gelişen bir duruma (dış uyaran) ilişkin sergilediği davranıştır.

Edimsel davranışlar, bireyin hiçbir dış uyarana bağlı olmadan ortaya koyduğu davranışlardır.

Gestalt psikoloji çalışmaları öğrenmeyi etkileyen ama doğrudan gözlenemeyen bilinç, öğrenme, bilişsel süreçler, gelişim ve uygulama becerilerine odaklanmıştır.

Bilişsel yapılandırmacılık, “öğrenenin çevresini nasıl şekillendirmektedir?” sorusuna odaklanmaktadır.

Sosyal yapılandırmacılık “çevre, bireyi nasıl biçimlendirir?” sorusuna odaklanmaktadır.

Piaget’e göre bilişsel gelişimin açıklanmasında öne çıkan kavramlar, şema, özümseme (özümleme, asimilasyon), uyumsama (düzenleme, adaptasyon), zeka ve örgütlemedir.

Şema, bireyin çevresindeki fiziksel dünyayı anlamak için geliştirdiği bilgiyi toplama şeklidir.

Özümseme, çocuğun karşılaştığı durumu anlamlandırma sürecidir.

Uyumsama, çocuğun karşılaştığı yeni bir durum karşısında eski davranış biçimini değiştirmesi veya düzenlemesi şeklinde tanımlanabilir.

Örgütleme, bireyin geliştirdiği şemaları birbiriyle uyumlu olacak şekilde düzenlemesidir.

• Duyusal devinim dönemi (0-2 yaş) 
• Duyusal devinim dönemi (0-2 yaş) 
• İşlem öncesi dönem (2-7 yaş) 
• Somut işlemler dönemi (7-11 yaş) 
• Soyut işlemler dönemi (114) 

Olgunlaşma, deneyim, sosyal etkileşim ve dengeleme faktörlerinden bahsetmektedir.

Olgunlaşma, bireydeki biyolojik gelişmedir.

Deneyim, öğrenme yaşantısı olarak adlandırılabilir veya bireyin yaşantı yoluyla kazandıklarıdır.

Dengeleme, örgütleme işlevinin bir uzantısıdır. Zihnin mevcut bilgi ve kavramları dengelenme eğilimindedir, ancak bu durum her zaman sağlanamaz. Birey yeni bir bilgiyle (uyaran) karşılaşıldığında genellikle zihnindeki bu denge hali bozulabilir. Öte yandan kişi bir süre içinde yeni bir denge durumuna ulaşarak gelişimini sürdürür.

Öğrenme iki evrede gerçekleşir. İlk evrede, çocuğa bir yetişkin aracılığıyla bilginin sunulması söz konusudur. Toplumsal kültür ve bilimsel bilgi çocuğun bulunduğu sosyal çevrede kendisine bu aracılar yoluyla aktarılır. İkinci evrede ise çocuğun sunulan bilgiyi benimsemesi içselleştirme süreci ile gerçekleşir. Piaget’nin uyumsama sürecinin bir benzeri olarak düşünebileceğimiz bu aşamada çocuk, bilgiyi kendi düşünce sistemine alır ve uyumlaştırır. 

Çocuğun mevcut gelişim düzeyinde kendi bilgi, beceri ve kapasitesi ölçüsünde sahip olduğu beceriler ile bir yetişkinin yardımı ile ulaştığı potansiyel gelişim düzeyi arasındaki fark olarak tanımlanmaktadır.

Bilgi ve becerilerin kademeli olarak kazandırılması sürecidir.

• Çocuklarla beraber etkin bir katılımcı olunmalıdır.  
• Çocuklarla beraber etkin bir katılımcı olunmalıdır.  
• Çocukların sınıftaki öğrenme ortamını zenginleştiren birer birey oldukları hissettirilmelidir.  
• Çocukların sorgulamaları, denemeleri, keşfetmeleri ve öğrendiklerini yansıtmaları için fırsatlar tanınmalıdır.  
• Çocuklara cevapları doğrudan vermekten ve aralarındaki anlaşmazlıkları çözmekten kaçınılmalıdır. Bu süreçte onları destekleyen bir rol sergilenmelidir. 
• Çocukların önceki öğrenme yaşantılarıyla yeni öğrenme yaşantıları arasında ilişki kurmaları saplanmalıdır.  
• Çocukların öğrenme süreçlerini gözlemlenmeli ve değerlendirilmelidir. 
• Sınıfınız için farklı amaç ve kullanımlara olanak tanıyan malzemeler seçilmelidir.  

• Öğrenen kim ve nasıl biri?
• Öğrenen nasıl düşünüyor?
• Öğrenme ne şekilde gerçekleşti?
• Öğrenenin öğrenme biçimi nedir?
• Öğrenenin deneyimleri ve algısı nedir?
• Öğrenenin iletişim şekli nasıl ve iletişim becerileri ne düzeydedir?

Bu bileşenler, bağlamsal (çevresel), deneyimsel ve bilişsel olarak adlandırmıştır.

• Sözel/dilsel zeka
• Mantıksal/matematiksel zeka
• Görsel/uzlamsal (mekansal) zeka
• Bedensel/kinestetik zeka
• Müziksel/ritmik zeka
• Sosyal/bireylerarası zeka
• Kişisel/öze dönük zeka
• Doğacı zeka/doğa zekası

• Kelimelerin seslerini, anlamlarını ve ritimlerini anlama 
• Kelimelerin seslerini, anlamlarını ve ritimlerini anlama 
• Dili gramer özellikleriyle doğru ve akıcı kullanma 
• Şiir, öykü gibi eserleri dinleme, yazma ve okuma 
• Sözcüklerin farklı anlamlarını bilme ve kullanma 

• Sayılarla çalışmaktan hoşlanır.
• Problem çözme stratejilerini kullanır.
• Aletlerin nasıl çalıştığını merak eder.
• Çok fazla soru sorar.

• Hayal gücünü kullanma
• Zihinde canlandırma yapma
• Şekiller, imgeler, sembollerle düşünme
• Grafiksel tasarım yapma
• Uzamsal alanda yer, yön, yol bulma
• Mekanda nesneler arasındaki ilişkileri tanıma
• Farklı açılardan nesneler arasındaki benzerlik ve farklılıkları tanıma

• Hayvanlar hakkında resimli kitaplar edinebilir.
• Çocuklara kitaplardaki resimlere bakmalarını ve resimlerdeki hayvanların fiziksel özelliklerine ilişkin gözlemlerini kendi aralarında tartışmaları istenebilir.
• Çocuklardan iki hayvan seçmelerini isteyin ve tüm sınıf olarak bir poster hazırlanabilir.
• Posterde bu hayvanların fiziksel özellikleri karşılaştırılabilir.
• Çocuklar iki gruba ayrılabilir ve bu posterdeki hayvanlar kullanarak bir hikaye oluşturmaları istenebilir.

• Çocukları iki gruba ayırarak bir oyunoynatılabilir.
• Her gruptan bir üyenin sırayla konuşmadan bir hayvanı diğer gruba anlatması istenebilir.
• Çocuklar bu esnada çeşitli hayvan sesleri çıkartarak taklit yapabilir.
• Sınıfta evcil hayvan varsa çocukların bu hayvanlara dokunmalarını sağlanabilir ve onlardan hayvanların vücut yapılarını incelemeleri istenebilir.            

TDK’de biliş, canlının bir nesne veya olayın varlığına ilişkin bilgili ve bilinçli duruma gelmesi olarak tanımlanmaktadır.

• Düşünme hakkında düşünme
• Neyi bilip neyi bilmediğimizi bilme
• Kendi bilme ve öğrenme süreci hakkında düşünme
• Düşüncenin değişik yönlerini ayırt etmedir.

• Birey bilgisi (insanın doğasındaki bilgiyi işleme yeteneği),
• Görev bilgisi (belirli bir görevin gerektirdikleri hakkındaki bilgi),
• Stratejilere ilişkin bilgi (görevi tamamlamak için olması gereken stratejiler hakkındaki bilgi).

Bireyin sahip olduğu yeterlikler hakkındaki bilgisidir. Ya da bireyin kendi öğrenme özelliklerinin farkında olmasıdır.

Bilginin yönetimini ifade etmektedir ve bir işin nasıl sonuçlandırılacağını ve buna ilişkin stratejileri bilmek olarak tanımlanmaktadır.

Bireyin hangi bilginin işlemsel hangisinin yordamsal olduğunu bilmesi yani her iki bilgiye de sahip olması ve bunları ne zaman ne şekilde kullanacağının farkında olması olarak tanımlanmaktadır.

1.Ne şekilde düşündüğünü tarif eder misin?
2.Nasıl düşündüğünü tarif eder misin?

• Nasıl böyle düşündün?
• Ne hakkında düşündün? Niye?
• Bunu yaparken, bir planın (strateji) var mıydı?

3.Düşünceni değerlendir misin?

• Düşüncen sence iyi miydi? Neden?
• İyi bir planın var mıydı?
• Bir dahaki sefere nasıl düşünürsün?

Latince “post” sonra, arka, öte anlamına gelmektedir.