ÖZEL İLGİ TURİZMİ

Özel ilgi turizminin önemli bir boyutunu oluşturan yaşam tarzı temelli turizm, psikolojik ve sosyolojik bir özellik taşıması nedeniyle demografik değişkenlerle ayrılmaz bir bütünlük oluşturmaktadır. Yaşam tarzı temelli turizminin incelediği konular aşağıdaki gibidir:
• Turistlerin ilgileri
• Turizm faaliyetlerini nasıl gerçekleştirdikleri
• Boş zamanlarını turizmle ilgili olarak nerede ve nasıl değerlendirdikleri
• Hangi turistik faaliyetlerle ilgilendikleri

Yaşam tarzı temelli turizm kapsamında yemek ve şarap turizmi, macera turizmi, alışveriş turizmi, kamp-karavan turizmi, yavaş turizm ve yalnız turizm çeşitleri yer almaktadır.

Alışveriş turizminde turistin temel seyahat motivasyonu ve gerçekleştirmek istediği faaliyetin kapsamını mal satın alma diğer bir ifadeyle alışveriş oluşturmaktadır. Alışveriş turizminin belirleyici unsurları aşağıdaki gibidir:
• Bireysel özellikler
• Alışveriş için ziyaret edilen firmalar
• Turist motivasyonu
• Satın alma türü

Yavaş turizm hareketi 1980’li yıllarda İtalya’da başlayarak dünyaya yayılmış günümüzde ise bir felsefe hâline gelmiştir. Türkiye’de de uygulamaları bulunan yavaş turizm hareketi 2009 yılında İzmir, Seferihisar’da başlamıştır.

Yavaş turizm hareketine katılanların özellikleri aşağıdaki gibidir:
• Yerel kültürü öğrenme eğilimindedir.
• Genel turist özellikleriyle benzerlikleri olsa da tek bir kalıba sığdırılamazlar.
• Çevre dostu ve yerel ulaşım araçlarını tercih ederler.
• Çevreye, toplumsal değerlere saygılıdır.
• Genel olarak bilinç düzeyleri yüksektir.
• Bağımsız ve esnek tatil planlamaları yaparlar.
• Yerele ve doğal olana odaklanırlar.

• Genellikle yakın turistik destinasyonları tercih ederler.
• Ziyaret ettikleri yerleri anlamaya ve yeni yetenekler geliştirmeye çalışırlar.
• Yerel ev tipi konaklamaları büyük otellere tercih ederler.
• Otantik destinasyonları tercih ederler.
• Teknolojiden en az seviyede yararlanırlar.

Kişisel gelişim temelli özel ilgi turizm çeşitleri dört ana boyut çerçevesinde;

Sanat turizmi

Eğitim turizmi

Ruhsal gelişim turizmi

Kongre ve konferans turizmi

Turizmin Sanat Üzerindeki Etkisi                            Sanatın Turizm Üzerindeki Etkisi
Gelir getirir.                                                         Turizm endüstrisi için gelir getirir.
İstihdam sağlar.                                                   Yeni, gelişen ve yüksek harcama yapılan bir bölümlemedir.
Yerli halka kâr ettirir.                                            Turizm sezonunu uzatır.
Sanatı korur.                                                       Tatili keyifli kılar.
Standartları yükseltir.                                           Kalış süresini uzatarak destinasyon imajına katkı sağlar.
Katılımcıları geliştirir.                                            Turizm imajına katkı sağlar.
Sanatın getirdiği faydalara katkı sağlar.                  Çevre dostu turizmdir.

Eğitim Turizmi: Kişilerin kendilerini belirli alanlarda geliştirebilmek, bir şeyler öğrenmek ve kariyer yapmak için belli bir destinasyona (ülke içi ve ülke dışı şehirler) ile gerçekleşen bir turizm çeşididir.

Türkiye’de turizm alanındaki ilk kongre, 31 Mayıs-5 Haziran 1930 tarihleri arasında Türkiye Turing Kulübünün ev sahipliğinde İstanbul’da düzenlenen Beynelmilel Turizm Kongresi’dir. Bu kongreye AIT (Alliance Internationale de Tourisme) üyesi olan 24 ayrı ülkeden katılım sağlanmıştır.

Kültürel ve toplumsal bir olgu olmasının yanı sıra yaşam tarzı temelinde alışveriş turizminin çeşitli faktörlerden etkilenebilmesi mümkündür. Bu faktörler genel olarak şu şekilde sıralanabilir;
• Yasal düzenlemeler: Satın alınan malların ülkeye alınmasına yönelik kısıtlamalar ve ülke sınırlarının geçirgenliği,

• Ekonomik faktörler: İkamet edilen yerde mallara ulaşılabilecek koşulların olması durumu,
• Komşu ülkelerin kültürel etkileri: Moda, alışkanlıklar, satın alınabilirlik, tüketim kültürü,
• Coğrafi konum: Destinasyonlar arası mesafe,
• Bireysel tercihler: Arzular, istekler, ihtiyaçlar.
Bu ifade edilenler arasında, yaşam tarzı temelli özel ilgi turizmi yaklaşımı çerçevesinde en fazla öne çıkan faktörün bireysel tercihler olduğu ifade edilebilir.

MÖ 776 yılında Olympia kentinde başlayan antik olimpiyat oyunlarına katılım yaşam tarzı kapsamındaki seyahatlere ilk örnektir. Söz konusu dönemde, bu seyahatlerin kavramsal karşılığı özel ilgi turizmi olmasa da bireylerin özel ilgilerine yönelik gerçekleştiği söylenebilir.

Yaşam tarzı temelli turizmin önemli parametrelerini; katılımcıların amaçları, turizme bakışları, bireysel tercihleri, ilgileri, değerleri, beklentileri belirlemektedir. Bu kapsamda yemek ve şarap turizmi, macera turizmi, alışveriş turizmi, kamp-karavan turizmi, yavaş turizm ve yalnız turizm çeşitleri vardır.

Trakya bağ rotası, 2013 yılında Trakya Kalkınma Ajansı tarafından desteklenerek hayata geçirilen Türkiye’deki ilk gastronomi ve şarap turizmi rotası olan bir projedir.

Maceranın, macera turizmiyle de ilişkilendirilebilecek özellikleri bulunmaktadır. Bunlar şu şekilde sıralanabilmektedir: Belirsizlik, tehlike verisk, zorluk, başarabilme beklentisi, yenilik, heyecan ve uyarılma, gerçeklerden kaçış, odaklanma ve farklı duygular yaşama.

Alışveriş turizmi ve turizm alışverişini birbirlerinden ayıran en önemli fark, alışverişin merkezi konumuyla ilgilidir. Alışveriş turizminde seyahate temel oluşturan motivasyon alışverişin kendisi iken turizm alışverişinde ise alışveriş, tatil sırasında gerçekleştirilen faaliyetlerin yalnızca bir yönünü, parçasını oluşturmaktadır.

Cezbedici, özel (glam) ve kamp (camping) sözcüklerinin bir araya getirilmesiyle oluşturulan “glamping”, kamp ve caravan turizminin lüks otellerin sunduğu hizmet düzeyinde ve doğa ile bütünleşebilmeyi olanaklı hale getirerek sunulmasını ifade eder.

Tıpkı postmodernizmin modernizme bir tepki olarak meydana gelmesi; modern dönemin tüm yaşam pratiklerine ve değerlerine karşı çıkması gibi yavaş turizm de kitle turizmine bir tepki olarak ortaya çıkmıştır.

Sanat turizmi faaliyetlerine katılan turistlerin özellikleri: Birincil amacı sanatsal faaliyetlere katılma, eğitim düzeylerinin yüksek olması, gelir durumunun yüksek olması, yüksek harcama yapmaları, sık seyahat etmeleri, iyi otellerde konaklama yapmaları, üçüncü yaş kategorisinde yer almaları.

İçsel iyi olma halini arttırmanın amaçlandığı yoga turizmde psikolojik, duygusal ve manevi sermayenin geliştirilmesi için çeşitli faaliyetler gerçekleştirilir.