ÖZEL İLGİ TURİZMİ

Bu noktada özel ilgi turizminin, bu hareketliliklere katılan turistlerin profilleri doğrultusunda oluşan özellikleri şu şekilde sıralanabilir: • Özgünlük ve gerçek deneyimler için isteklidirler. Yerel halka sömürücü olmayan bir şekilde aktif kimliklerini sunarlar. • Yaş dağılımı özel ilgilere göre değişir. • Genellikle orta ya da üst orta sosyoekonomik sınıfa mensuptur. Alım gücü ve turistik harcaması yüksektir. • Katılımcıdır ve uzmanlık alanı ya da ilgi duyduğu alan ile ilgili aktivitelerin içinde yer almak ister. • Genellikle alanında ileri derecede bilgi, yetenek ve deneyim sahibidir ve bu alandaki her türlü etkinliğe ilgi göstererek kendisini geliştirmeyi hedefler.

Özel ilgi turizmi denildiğinde, kitle turizmine ya da diğer bir kullanımı ile genel ilgi turizmine alternatif olan turist hareketlerini ifade etmekten çok, turistlerin “alışık oldukları ya da yeni gittikleri bir yerde mevcut ilgi alanlarıyla ilgili faaliyetlere katılmak veya yeni ilgi alanları edinmek” güdüleriyle katıldığı ve bu güdülerle sınırları belirlenen ve katılım sağlanan faaliyetlerle ifade edilen turist hareketleri ele alınmaktadır.

Genel anlamda, destinasyon geliştirme politikası içerisinde özel ilgi turizminin taşıdığı genel özellikler şu şekilde sıralanabilir:
• Küçük ölçeklidir; katılımcıları münferit turistler veya küçük ölçekli gruplardır.
• Emek yoğun özelliğe sahiptir.• Planlanmasında tüm paydaşların katılımına ihtiyaç vardır.
• Nitelikli ve uzman iş gücü gerektirir.
• Ürün ve hizmetlerin tasarlanmasında yaratıcılık gerektirir.
• Yatırımlarının maliyeti yüksektir.
• Yatırımların dönüş hızı yavaştır.

Alternatif turizm kavramı, kitle turizmine karşı geliştirilen turizm yaklaşımlarını (sürdürülebilir
turizm, yumuşak turizm, yeşil turizm, sorumlu turizm, ekoturizm, yavaş turizm vb.) ve kitle turizmine alternatif olarak geliştirilen turizm çeşitlerini (kırsal turizm, yayla turizmi vb.) tanımlamak için kullanılan son derece karmaşık bir kavramdır.

Şekil 3.1 Özel İlgi Turizmi Sistemi'nde görüldüğü gibi.

Rekreasyon ve doğa odaklı özel ilgi turizminin konuları arasında açık alan faaliyetleri, spor,
rekreasyon, yaban hayatı, ekoturizm gibi bileşenler yer almaktadır. Kültür ve tarih odaklı özel ilgi turizmiyse etnik ve kültürel miras, tarihî değerler, sanat, mimari gibi konuları kapsamaktadır. Kişisel gelişim, eğitim ve yaşayış tarzı odaklı özel ilgi turizminin konuları arasında hobiler, ilgi alanları, eğitim, yaşam tercihleri sayılabilir. Sağlık ve iyi oluş ise SPA ve kaplıca turizmi, termal turizm, medikal turizm gibi alanları kapsamaktadır.

Rekreasyon ve doğa odaklı özel ilgi turizmi içerisinde gerçekleştirilen aktiviteler sonucunda
üç çeşit deneyimden bahsedilmektedir. Bunlar;
• Doğaya bağlı olarak bireyler tarafından planlanan deneyimler,
• Çerçevesi doğa tarafından çizilen deneyimler ve
• Doğal ortama bağlı olmakla birlikte tesadüfi şekilde ortaya çıkan deneyimlerdir.
Örnek olarak önceden belirlenmiş yürüyüş rotalarında gerçekleştirilen trekking gibi etkinlikler doğaya bağlı olarak bireyler tarafından planlanan deneyimler arasında sayılabilir. Bir planı olsa dahi insan müdahalesinin sınırlı olduğu rafting gibi faaliyetlerse çerçevesi doğa tarafından çizilen deneyimler arasında değerlendirilebilir. Bir plan olsa dahi doğal hayatın işleyişi sonucunda gerçekleşen kuş gözlemciliği ve balina gözlemciliği gibi etkinliklerse doğal ortama bağlı olmakla birlikte tesadüfi olarak gerçekleştirilebilen etkinlikler arasında sayılmaktadır.

Tablo 3.2 Rekreasyon ve doğa odaklı özel ilgi turizminin boyutları tablosunda görüldüğü gibi.

Yaşayış tarzıyla alakalı kavramlar arasında ilgi alanları, hobiler, yaşam biçimi tercihleri bulunmaktadır. Hobiler ile ilgi alanları arasında çeşitli farklar vardır (Tablo 3.4).
Hobiler uzun dönemli adanmışlık isteyen, kişinin öznel yapısının şeklini alan, dengeli aktivitelerdir. Ahşap oymacılığı, resim, bahçe bakımı, balık tutma, kuş gözlemciliği gibi faaliyetler hobiler
arasında sayılabilir. İlgi alanlarıysa daha nesnel faaliyetlerdir, kısa vadelidir, değişkendir ve bu faaliyetlere uyum sağlanır. Müzik konserlerine katılım, spor müsabakalarını takip etme, opera turlarına katılma gibi faaliyetler ilgi alanları içerisinde sayılabilir.

Kültür ve tarih odaklı özel ilgi turizminin bir diğer önemli bileşeniyse yiyecek içecek kültürüdür.

Şekil 3.6 Sağlık Turizminde Temel Kategoriler ve Faaliyetler  şeklinde görüldüğü gibi.