Kişisel Gelişim ve Yaşam Tarzı Temelli Özel İlgi Turizmi

MÖ 776 yılında Olympia kentinde başlayan antik olimpiyat oyunlarına katılım yaşam tarzı kapsamındaki seyahatlere ilk örnektir. Söz konusu dönemde, bu seyahatlerin kavramsal karşılığı özel ilgi turizmi olmasa da bireylerin özel ilgilerine yönelik gerçekleştiği söylenebilir.

Kişileri seyahate iten faktörler, günlük yaşamın monotonluğundan kaçış, yenilik ve değişiklik arayışı, sosyalleşme, kendini geliştirme ve gerçekleştirme, sağlık, macera arayışı ve eğitim isteği gibi güdüsel faktörlerdir.

Yaşam Tarzı: Bir kişi veya grubun tutumlarını ve değerlerini yansıtan bireysel ve sosyal davranışlar örüntüsüdür.

Bireyin ekonomik ve entelektüel birikimi, sosyal davranış kalıpları, tercihleri ve değerleri yaşam tarzına ilişkin önemli göstergeler arasında sayılabilir.

Son yıllarda turizmde; lüks, doğada yaşam, sağlık, kültür, sanat ve yaşam tarzı temelli gibi kavramlar giderek ön plana çıkmaktadır.

Motivasyon, istek ve ihtiyaçların bileşkesi olan yaşam tarzı; aile, kültür, referans grupları ve toplumsal sınıf gibi unsurlardan
etkilenmektedir.

Yaşam Tarzı Temelli Turizm: Turistlerin ilgilerini, turizm faaliyetlerini nasıl gerçekleştirdiklerini, boş zamanlarını
turizmle ilgili olarak nerede ve nasıl değerlendirdiklerini, hangi turistik faaliyetlere yöneldiklerini incelemektedir.

Yaşam tarzı temelli turizminin incelediği konular aşağıdaki gibidir:
• Turistlerin ilgileri
• Turizm faaliyetlerini nasıl gerçekleştirdikleri
• Boş zamanlarını turizmle ilgili olarak nerede ve nasıl değerlendirdikleri
• Hangi turistik faaliyetlerle ilgilendikleri

Yaşam tarzı temelli turizm kapsamında yemek ve şarap turizmi, macera turizmi, alışveriş turizmi, kamp-karavan turizmi, yavaş turizm ve yalnız turizm çeşitleri yer almaktadır.

Hayattan ve tüketim gerçekleştirirken haz alan, sağlıkları için bir şeyler yapmak ve bunları çevreye de zarar vermeden onu koruyarak yaşamını sürdüren insanlardan oluşan kitlenin yaşam tarzına “Sağlıklı ve Sürdürülebilir
Yaşam Tarzı (LOHAS-Lifestyles of Health and Sustainability)” adı verilmektedir.

UNESCO’nun yaratıcı şehirler listesine gastronomi alanından Türkiye’den giren Gaziantep (2015), Hatay (2017) ve Afyonkarahisar (2019) yeme içme kültürü ile ön plana çıkan şehirlerdir.

Yavaş turizm hareketi 1980’li yıllarda İtalya’da başlayarak dünyaya yayılmış günümüzde ise bir felsefe hâline gelmiştir. Türkiye’de de uygulamaları bulunan yavaş turizm hareketi 2009 yılında İzmir, Seferihisar’da başlamıştır.

Yalnız ve bağımsız turizm literatürde sıklıkla birbirlerinin yerlerine kullanılsa da aralarında nispi farklar vardır. Yalnız turizmde turist organizasyonunu ve tur planlamasını kendisi veya bir aracı kullanarak gerçekleştirebilirken; bağımsız
turizmde turist herhangi bir aracı kullanmadan tüm tatil organizasyonunu kendisi yapmaktadır.

Kişisel gelişim temelli turizmi en genel ifadeyle soyut ve somut öğrenme deneyiminin bir parçası olarak gerçekleştirilen turizm faaliyetleri olarak tanımlayabilmek mümkündür.

Bu turizm türünün, bireyin bulunduğu destinasyondan başka bir destinasyona, formel veya enformel olarak öğrenim görme, iş deneyimi, yabancı dil öğrenme, profesyonel gelişim, ruhsal gelişim gibi amaçlarla gerçekleştirilen seyahatleri kapsayabileceği söylenebilir.

Temel motivasyonu kişisel gelişim olan bireylerin gerçekleştirdiği turizm faaliyetleri dikkate alınarak bir bölümlendirme yapılmıştır. Buna göre kişisel gelişim temelli özel ilgi turizm çeşitleri dört ana boyut çerçevesinde özetlenmeye çalışılmıştır:
• Sanat turizmi; yüksek kültürün bir parçası olarak son yıllarda popüler bir turizm türüdür. Opera, film ve tiyatro gibi turizm faaliyetlerini içine almaktadır.
• Eğitim turizmi; akademik gelişimin önemli bir parçası olarak öğrenci veya öğrenci olmayan bireylerin formel (öğrenci değişim programları gibi) ve enformel şekilde kendi ülkesinden geçici süreliğine ayrılarak belirli alanlarda entelektüel sermayenin arttırılması amacıyla gerçekleştirdiği seyahatleri kapsamaktadır.
• Ruhsal gelişim; ruhsal iyilik ve denge hâlinin devamını sağlamak ya da iyi ve dengeli bir ruhsal seviyeye erişmek amacıyla gerçekleştirilen seyahatleri kapsamaktadır.
• Kongre ve konferans turizmi; profesyonel bir alana yönelik ilgili alan uzmanlarının bir araya gelerek bilgi alışverişi, fikir paylaşımı ve münazara yaparak kişisel gelişime katkı sağlamaya yönelik faaliyetleri kapsamaktadır.

Sanat turizmi faaliyetlerine katılan turistlerin özellikleri aşağıdaki gibidir:
• Birincil amacı sanatsal faaliyetlere katılma
• Eğitim düzeylerinin yüksek olması
• Gelir durumunun yüksek olması
• Yüksek harcama yapmaları
• Sık seyahat etmeleri
• İyi otellerde konaklama yapmaları
• Üçüncü yaş kategorisinde yer almaları

Yoga turizminde ise turistleri motive eden unsurlar arasında genel olarak şunlar sayılabilir:
• Fiziksel motivasyonlar; esnekliği arttırmak ve kilo vermek vb.
• Kültürel motivasyonlar; farklı kültürleri tanımak ve yoganın temel ilkelerini öğrenmek vb.
• Bireyler arası motivasyonlar; yeni insanlarla tanışmak, günlük yaşamdan kaçış veya ruhsal iyileşme,
moda olması ve bireysel deneyimlere dayanması, statü ve prestij inşa etmek vb.

Eğitim turizmi kapsamında gerçekleştirilen faaliyetler aşağıdaki gibidir:
• Dil okulları
• Günübirlik okul turları
• Uluslararası ve ülke içi üniversite öğrencilerini içerebilen seyahatler
• Yetişkinlere yönelik eğitim turları
• Öğrenci değişim programları (Erasmus +, Mevlana, Farabi vs.)

Türkiye’de turizm alanındaki ilk kongre, 31 Mayıs-5 Haziran 1930 tarihleri arasında Türkiye Turing Kulübünün ev sahipliğinde İstanbul’da düzenlenen Beynelmilel Turizm Kongresi’dir. Bu kongreye AIT (Alliance Internationale de Tourisme)
üyesi olan 24 ayrı ülkeden katılım sağlanmıştır.