ÖZEL İLGİ TURİZMİ - Deneme Sınavı - 4

Özel ilgi turizminin önemli bir boyutunu oluşturan yaşam tarzı temelli turizm, psikolojik ve sosyolojik bir özellik taşıması nedeniyle demografik değişkenlerle ayrılmaz bir bütünlük oluşturmaktadır. Yaşam tarzı temelli turizminin incelediği konular aşağıdaki gibidir:
• Turistlerin ilgileri
• Turizm faaliyetlerini nasıl gerçekleştirdikleri
• Boş zamanlarını turizmle ilgili olarak nerede ve nasıl değerlendirdikleri
• Hangi turistik faaliyetlerle ilgilendikleri

Yaşam tarzı temelli turizm kapsamında yemek ve şarap turizmi, macera turizmi, alışveriş turizmi, kamp-karavan turizmi, yavaş turizm ve yalnız turizm çeşitleri yer almaktadır.

Alışveriş turizminde turistin temel seyahat motivasyonu ve gerçekleştirmek istediği faaliyetin kapsamını mal satın alma diğer bir ifadeyle alışveriş oluşturmaktadır. Alışveriş turizminin belirleyici unsurları aşağıdaki gibidir:
• Bireysel özellikler
• Alışveriş için ziyaret edilen firmalar
• Turist motivasyonu
• Satın alma türü

Yavaş turizm hareketi 1980’li yıllarda İtalya’da başlayarak dünyaya yayılmış günümüzde ise bir felsefe hâline gelmiştir. Türkiye’de de uygulamaları bulunan yavaş turizm hareketi 2009 yılında İzmir, Seferihisar’da başlamıştır.

Yavaş turizm hareketine katılanların özellikleri aşağıdaki gibidir:
• Yerel kültürü öğrenme eğilimindedir.
• Genel turist özellikleriyle benzerlikleri olsa da tek bir kalıba sığdırılamazlar.
• Çevre dostu ve yerel ulaşım araçlarını tercih ederler.
• Çevreye, toplumsal değerlere saygılıdır.
• Genel olarak bilinç düzeyleri yüksektir.
• Bağımsız ve esnek tatil planlamaları yaparlar.
• Yerele ve doğal olana odaklanırlar.

• Genellikle yakın turistik destinasyonları tercih ederler.
• Ziyaret ettikleri yerleri anlamaya ve yeni yetenekler geliştirmeye çalışırlar.
• Yerel ev tipi konaklamaları büyük otellere tercih ederler.
• Otantik destinasyonları tercih ederler.
• Teknolojiden en az seviyede yararlanırlar.

Kişisel gelişim temelli özel ilgi turizm çeşitleri dört ana boyut çerçevesinde;

Sanat turizmi

Eğitim turizmi

Ruhsal gelişim turizmi

Kongre ve konferans turizmi

Turizmin Sanat Üzerindeki Etkisi                            Sanatın Turizm Üzerindeki Etkisi
Gelir getirir.                                                         Turizm endüstrisi için gelir getirir.
İstihdam sağlar.                                                   Yeni, gelişen ve yüksek harcama yapılan bir bölümlemedir.
Yerli halka kâr ettirir.                                            Turizm sezonunu uzatır.
Sanatı korur.                                                       Tatili keyifli kılar.
Standartları yükseltir.                                           Kalış süresini uzatarak destinasyon imajına katkı sağlar.
Katılımcıları geliştirir.                                            Turizm imajına katkı sağlar.
Sanatın getirdiği faydalara katkı sağlar.                  Çevre dostu turizmdir.

Eğitim Turizmi: Kişilerin kendilerini belirli alanlarda geliştirebilmek, bir şeyler öğrenmek ve kariyer yapmak için belli bir destinasyona (ülke içi ve ülke dışı şehirler) ile gerçekleşen bir turizm çeşididir.

Türkiye’de turizm alanındaki ilk kongre, 31 Mayıs-5 Haziran 1930 tarihleri arasında Türkiye Turing Kulübünün ev sahipliğinde İstanbul’da düzenlenen Beynelmilel Turizm Kongresi’dir. Bu kongreye AIT (Alliance Internationale de Tourisme) üyesi olan 24 ayrı ülkeden katılım sağlanmıştır.

Kültürel ve toplumsal bir olgu olmasının yanı sıra yaşam tarzı temelinde alışveriş turizminin çeşitli faktörlerden etkilenebilmesi mümkündür. Bu faktörler genel olarak şu şekilde sıralanabilir;
• Yasal düzenlemeler: Satın alınan malların ülkeye alınmasına yönelik kısıtlamalar ve ülke sınırlarının geçirgenliği,

• Ekonomik faktörler: İkamet edilen yerde mallara ulaşılabilecek koşulların olması durumu,
• Komşu ülkelerin kültürel etkileri: Moda, alışkanlıklar, satın alınabilirlik, tüketim kültürü,
• Coğrafi konum: Destinasyonlar arası mesafe,
• Bireysel tercihler: Arzular, istekler, ihtiyaçlar.
Bu ifade edilenler arasında, yaşam tarzı temelli özel ilgi turizmi yaklaşımı çerçevesinde en fazla öne çıkan faktörün bireysel tercihler olduğu ifade edilebilir.

Türk Dil Kurumu kültürü, “tarihsel, toplumsal gelişme süreci içinde yaratılan bütün maddi ve manevi değerler ile bunları yaratmada, sonraki nesillere iletmede kulla­nılan, insanın doğal ve toplumsal çevresine egemenliğinin ölçüsünü gösteren araçların bütünü, hars, ekin” şeklinde tanımlamıştır. Kültürün tanımında sözü edilen maddi değerler kapsamında mimari anlayış, yeme içme alışkanlıkları gibi somut unsurlar manevi değerler kapsamında ise inanç, sanat, dil gibi soyut unsurlar yer almaktadır.

Du Cros ve McKercher (2015), gidilecek yere karar vermede kültürün rolüne ve aranan deneyimin derinliğine dayanarak bir kültür turisti tipolojisi geliştirmiştir. Çalışma sonucu ortaya çıkan matris, beş tip kültür turisti olduğunu iddia etmektedir: Bunlardan; Sıradan Kültür Turisti (Ilımlı Merkeziyet / Yüzeysel Deneyim): Kültür turizmi, ziyaret kararında sınırlı bir role sahiptir.

Kültür odaklı özel ilgi turizmi temelde iki alanı içermektedir: a) Turistin kendinden farklı bir kültürü veya yaşam tarzını ya da b) film, edebiyat, müzik gibi kültürel eserleri ve sanatsal ifadeleri anlama, öğrenme ve deneyimleme amacına yönelik olanlar. İlk sınıflama kapsamında Etnik Turizm, Miras Turizmi, Hüzün Turizmi ve İnanç Turizmi, ikinci sınıflamada ise Film Turizmi, Edebiyat Turizmi ve Müzik Turizmi yer alır.

Etnik turizm terimini ilk kez 1977 yılında “Hosts and Guests: The Anthropology of Tourism” adlı kitabında Valene L. Smith kullanmıştır.

Etnografik Turizm: Bir etnisite ya da etnik grubun, günlük yaşamları, örf-âdetleri, dili, folkloru, etnik yaratıcılıkları vb. üzerine odaklı özel ilgiye yönelik etnik turizm tipidir.

Maya kültürüne ait piramitler arkeoloji turizmi ya da arkeo-turizm ile ilgili önemli bir arkeolojik rota olarak sunulmaktadır.

Geleneksel Hac: Bir kişinin dinî aidiyeti nedeniyle kutsal bir yere çıktığı yolculuktur.

Göbekli tepe arkeolojik bir alandır. Edebiyat turizmi içerisinde yer almaz.

Kurgusal yerlerle ilgilenen edebiyat turizmi: Edebî turizmin bu türü yalnızca kurgu eser içerisindeki önemli mekânlarla ilgilenir ve bu nedenle yazara daha az odaklanır.

Bir etnisite, etnik grup ya da etnik bölgedeki insanların biyokültürel gelişiminin incelenmesi yönelik etnik turizm tipi Etnik ve Antropolojik Turizm’dir.