Özel Güvenlik Sektöründe İş Sağlığı ve Güvenliği

Türkiye’de bugün hemen her iş yerinde personel sayısı ve faaliyet alanına göre iş güvenliği uzmanı, iş sağlığı kurullarının kurulması yasa ile zorunlu hâle gelmiştir. 6331 sayılı Kanun ve 18.01.2013 tarih ve 28352 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kurullarının nasıl kurulacağı ve kimlerden oluşacağı açıkça belirtilmiştir.

Ülkemizde bu konuyla ilgili olarak 90’lı yıllarda aktif hâle gelmeye başlayan çalışmalar, 6331 sayılı yasa ile rayına oturmaya başlamıştır. Özellikle iş güvenliği uzmanların sayıları ve kategorileri artmaya başlamış, etkili kararlar alınarak sorunlar yerinde çözülmeye başlamıştır.

İş sağlığı ve güvenliği açısından oluşan risklerin başında, iş kazası ve meslek hastalıkları gelmektedir. Çalışanın maruz kaldığı bu riskli durumlar, etki derecesine göre kişiyi iş göremez hâle getirmektedir. Geçici veya kalıcı hasar bırakan sağlık sorunları, ölüm sebebiyle aile bölünmelerine neden olan, toplumsal hayatı derinden etkileyen sosyal bir sorundur. Bu süreçte kaybedilen iş gücü de ülke ekonomisinin zararı olarak görülmelidir.

Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)

1. Man (insan): Hatalara neden olan insan faktörüdür.

2. Machine (makine): Uygun olmayan kurucusuz makine ve donanım gibi fiziksel faktörler.

3. Media (ortam-çevre): Bilgi bilgilendirme, çalışma metotları ve çevresel faktörler.

4. Management (yönetim): Yönetimsel faktörler.

Kazaların insan kaynaklı üç temel nedeni bulunmaktadır. Bunlar;

1. Psikolojik nedenler: Unutkanlık, sıkıntı, çevre etkileri, istem dışı davranış, ihmal

2. Fiziksel nedenler: Yorgunluk, uykusuzluk, alkol, hastalık vb.

3. İş yeri nedenleri: İnsan ilişkileri, takım çalışması, iletişim vb.

Kazaların makinakaynaklı beş temel neden bulunmaktadır.

1. Hatalı makine ve donanım yerleşimi

2. Eksik veya kusurlu koruyucular

3. Yetersiz standardizasyon

4. Yetersiz kontrol ve bakım

5. Yetersiz mühendislik hizmetleri vb

Kazaların oluşumunda çevre kaynaklı üç temel neden bulunmaktadır.

1. Yetersiz çalışma bilgisi

2. Uygun olmayan çalışma metodu

3. Uygun olmayan çalışma yeri ve ortamı

Meslek hastalıklarına neden olan etkenleri dört ana gruba ayırabiliriz:

1. Kimyasal etkenler: Kimyasal etkenler, sanayi üretiminde kullanılan kimyasal maddelerin oluşturduğu hastalıklardır. Asit türü, kimyasal gazlardan çıkan buhar, toz, uçucu cila ve boya türündeki kimyasallardır. Genellikle üst solunum yolları, cilt hastalıkları, alerjiye neden olan deri rahatsızlıkları hastalıkların sebebidir.

2. Biyolojik etkenler: Genellikle hastane ortamları, laboratuvar ve gıda üretiminin yapıldığı tesislerde, temas ile bulaşan virüsler, bakteriler, biyolojik maddeler sonucu oluşan hastalıkların sebebidir.

3. Fiziksel etkenler: Yüksek gerilim hatlarının geçtiği trafolar, radyoaktif maddelerin bulunduğu tesisler, yüksek gürültülü çalışma ortamları, çimento, demir tozları, talaş, toz, duman vb. üretim tesislerinin atıklarının neticesinde oluşan hastalıkların sebebidir.

4. Sosyal ve psikolojik etkenler: Çalışılan ortamın koşulları, kişilerin tutumu, yönetici ve iş yeri sahiplerinin tutumlarının neticesinde ortaya çıkan davranış bozukluklarıdır. Düzensiz iş saatleri, düşük ücret, işten atılma kaygıları, psikolojik şiddet ve stresli ortamlar neticesinde oluşan hastalıkların sebebidir. 

İş sağlığı ve güvenliğinin korunması devletin, işverenin ve çalışanların ortak sorumluluğudur. Tarafların sorumlulukları 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda devletin görevleri, işverenin yükümlülükleri ve çalışanların hakları ve görevleri başlıkları altında tanımlanmıştır.

Ergonomik Tehlikeler

1. Fiziksel iş yükü; Çalışılan iş yeri neresi olursa olsun bütün güvenlik görevlilerini çeşitli biçimlerde etkileyen yaygın bir tehlikedir. Sürekli dolaşmak veya sürekli ayakta durmak, vardiyalı çalışma, gece çalışması, zorlayıcı veya uygun olmayan pozisyonlarda çalışmak bu tehlikeye yol açan etkenler arasında sayılabilir.

2. Sürekli oturmak: Güvenlik görevlileri ekrandan veya monitörden izleme yapılan güvenlik kontrol merkezlerinde, alarm kontrol merkezlerinde ve iş yeri girişlerindeki denetim noktalarında sürekli oturarak çalışmak zorunda kalabilirler.

3. Ayakta durmak: İş yeri girişlerinde, denetim noktalarında ve sabit izleme gibi etkinliklerde bu duruş bozukluğu ile sıklıkla karşılaşılır. Ayakta durmak insanın doğal duruşudur ve kuramsal olarak bir sağlık sorunu yaratmaz ama sürekli ve uzun süre ayakta çalışmak yorgunluğa ve sağlık sorunlarına yol açabilir.

Eylem planı ise öncelik sırasına göre şu şekilde olması gerekir:

1. Tehlikeyi ortadan kaldırmak

2. Tehlikeyi oluşturan sebep, daha az tehlike olanla değiştirmek

3. Tehlikeyi azaltacak teknik tedbirleri almak

4. Tehlikeden sakınmak

5. İş yerinde önlem almak

6. Kişisel koruyucu malzemeleri kullanmak

Düzeltilemeyen her tehlike riskinin sorumluluğu, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’na göre değerlendirilir.

Risk analizinde belirlenen önlemlerin alınması ise işveren sorumluluğudur.

Ramak kala durumlar ve olaylar; İş yerinde, risk teşkil eden fiziki ortamlarda, ölüme, yaralanmaya, sağlığın bozulmasına, hasar veya herhangi bir kayba sebep olmadan gerçekleşen durum ve olaylardır.

Kaza riski teşkil eden Olaylar = Kaza +Ramak kala olaylardır.

Tehlikelerde korunmak amacıyla yapılan risk değerlendirmelerinin yapılması gerekir. Risk değerlendirmeleri, iş süreçlerinde oluşan tehlikeleri, oluşabilecek risklerin, büyüklüğünü tahmin etme, kontrollerin yeterliğini dikkate alarak, risklerin kabul edilebilir olup olmadığına karar verme durumudur.

Risk değerlendirmeleri, iş süreçlerinde oluşan tehlikeleri, oluşabilecek risklerin, büyüklüğünü tahmin etme, kontrollerin yeterliğini dikkate alarak, risklerin kabul edilebilir olup olmadığına karar verme durumudur.

Kazaların oluşumunda yönetimden kaynaklı yedi temel neden bulunmaktadır. 1. Yetersiz yönetim organizasyonu

2. Tamamlanmamış kurallar ve talimatlar

3. Yetersiz güvenlik yönetim planı

4. Eğitim ve öğretim yetersizliği

5. Uygun olmayan nezaret, yönetim ve rehberlik

6. Uygun olmayan personel istihdamı

7. Yetersiz sağlık kontrolleri

İş kazaları

Türkiye’de bugün hemen her iş yerinde personel sayısı ve faaliyet alanına göre iş güvenliği uzmanı, iş sağlığı kurullarının kurulması yasa ile zorunlu hâle gelmiştir. 6331 sayılı Kanun ve 18.01.2013 tarih ve 28352 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kurullarının nasıl kurulacağı ve kimlerden oluşacağı açıkça belirtilmiştir.