ÖZEL GÜVENLİK MESLEK ETİĞİ - Deneme Sınavı - 6

Ahlak kurallarının özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:
• Belirli bir dönemde ve zamanda belirli bir insan topluluğu tarafından ortaklaşa benimsenmiş kurallardır.
• Ahlak insan davranışının kaynağını, eylemlerin iyi ya da kötü olmasını inceler.
• Bireyler arasındaki ilişkileri düzenler.
• Ahlak kurallarının ihlali sonucu ortaya çıkacak olan yaptırım vicdanidir. Ayıplama, kınama vb. Hukuk kurallarının ihlali ise maddi yaptırımlara bağlanmıştır.
• Ahlak, hukuk ile benzerlik göstermektedir. Fakat hukuk yazılı kurallardır, ahlak ise yazılı ve emredici olmayan kurallardır.
• Ahlak, insan vicdanının neyin iyi neyin kötü olduğuna karar vermesini sağlar. 

Görüldüğü gibi A seçeneğinde verilen bilgi yanlıştır. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

Etik ve ahlak arasındaki ilişkiyi aşağıdaki şekliyle maddeler halinde sıralayabiliriz:

• Ahlak, kültürel ve toplumsal değerlerle ilgili doğru ve yanlışları belirterek, günlük hayatımızda nasıl davranılması gerektiğini işaret eder. Etik ise ahlak kavramını araştırma konusu yapar ve soyut kavramlara dayanır.
• Ahlak kuralları, çeşitli dönemlerde ve toplumlarda farklılık gösterdiği için her zaman geçerli kabul görebilecek ortak ahlak kuralları yoktur. Etik, zamanla değişmeyen, evrensel kabul gören ilkelerin geliştirilmesi için çalışır.
• Ahlak, etiğin yaşam pratiğinde görülen kurallardır.
• Etik, ahlak kavramı üzerinde çalışmakla birlikte, etiğin sorduğu sorularla ahlakın sorduğu sorular birbirinden farklıdır. Ahlak bireysel sorgulamalar yapmakta iken, etik, ahlakiliği sorgulayan davranış kalıplarını incelemektedir.
• Etik ahlak üzerinde sistemli bir düşünce, irdeleme, araştırma ve tartışma ile ahlaki problemlerle ilgilenmektedir.

Görüldüğü gibi D seçeneğinde verilenler tam tersi biçimde doğrudur. Bu nedenle doğru yanıt D'dir.

Maddi kültür, binalar, yiyecek, içecek, araç, gereç, giysi vb. manevi kültür ise inanç, gelenek, norm, düşünce vb. Kültürün özellikleri ise şunlardır:
• Görelidir, her toplumun kendine özgü kültürü bulunmaktadır.
• Toplumsal bir üründür, öğrenilerek kazanılır.
• İnsanlar arası etkileşim sonucu doğup gelişir.
• Tarihseldir, geçmişten günümüze sürüp gelmektedir.
• Durağan değildir. Zaman içinde değişmektedir.
• İnsan eseridir, insanlar hem kültürü oluşturur hem de ondan etkilenir.

Görüldüğü gibi "Evrenseldir, insanlığın ortak mirasıdır" bilgisi yanlıştır. Bu nedenle doğru yanıtta I, II ve IV öncülleri birlikte aranmalıdır. Doğru yanıt B'dir.

Bireysel etik, insanların ailesi, arkadaş çevresi, eğitimi ve toplumsal hayatına ilişkin yetiştirilme şartları ele alınarak tanımlanmaktadır. Bu çerçevede bireysel etik, insanların doğru ve yanlışı, iyi ve kötüyü ayırt etmesini sağlayan, ilk olarak aile ve arkadaş çevresinin etkisinde gelişen, eğitim ve deneyimler sonucunda oluşan tutumlarının yönlendirdiği ve kararlarında vicdani olarak hareket etmesini sağlayan ilkelerdir. Bu nedenle doğru yanıt E'dir.

Etik kavramı, felsefenin bir alt disiplini olması sebebiyle toplumsal ve felsefi açılımlar noktasında üzerinde farklı tasnifler yapılmaktadır. Etiğin temel amacını, teorik ve felsefi boyutunu açıklayan Immanuel Kant’ın evrensel etiği, sonuç odaklı ve fayda kavramı üzerine odaklanan Jeremy Bentham ve John Stuart Mill’in faydacılık kuramı gibi sınıflandırmalar bulunmaktadır. Kant’ın etik anlayışı, insanların ödevleri ve yükümlülükleri ile ilgilidir. Kant etik davranışı, duygulardan arındırılmış eylem olarak ifade etmektedir. Görüldüğü gibi doğru yanıt C'dir.

Her meslek için önceden belirlenmiş ve düzenlenmiş bazı tanım ve ilkelerin herkesin bilgisine sunulması gerekmektedir. Bunlar: 

• Mesleğin ifadesi, özellikleri
• Görev alanları ve tanımları
• Kullanılan araç ve gereçler
• Çalışma ortamı ve çalışma koşulları
• Mesleki eğitimin kapsamı ve süresi
• Meslek için gerekli koşullar
• Kariyer imkânı
• Mesleki değerler, uygulama ilkeleri

Görüldüğü gibi "Meslek icraatından kazanılacak ortalama ücret" bunlardan biri değildir. Bu nedenle doğru yanıt A'dır.

İnsan ilişkileri üzerine kurulan mesleki etik ilkelerin temel işlevlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz :
• Meslek üyelerinin kişisel istek ve eğilimleri sınırlamak
• Yetersiz meslek üyelerini dışlamak
• Meslek içi ilişkileri ve diğer kurumlarla rekabeti düzenlemek
• Hizmet ilkelerinin benimsenmesini sağlamak ve bu ilkeleri korumak
• Belirlenen davranış ilkeleri doğrultusunda davranılmasını sağlamak

Görüldüğü gibi "Yetersiz meslek üyelerini eğitmek" öncülü yanlıştır. Bu nedenle II, III ve IV numaralı öncül birlikte aranmalıdır. Doğru yanıt D'dir.

Amaç ve misyona bağlılık; yöneticiler ve diğer çalışanlar, toplumun refahı ve kurumlarının idealleri çerçevesinde davranmalıdırlar. Hizmetler, kurumların belirlediği standartlar çerçevesinde yürütülmelidir. Halk ile ilişkilerde iletişime açık olunmalı ve halka aydınlatıcı bilgiler verilerek, gerekli açıklamalar yapılmalıdır. Görüldüğü gibi doğru yanıt E'dir.

İnsanlar için neyin iyi ya da kötü olduğunu söyleyen, insanların nasıl yaşamlarını gösteren, belirli durumlarda nasıl davranılması gerektiğini ifade eden normları ortaya koyan etik; normatif etik olarak tanımlanmaktadır.

Etik, insan davranışlarının kaynağını oluşturan temel dürtüler üzerinden hareket ederek bireysel, mesleki ve toplumsal mutluluğa ulaşmanın standartlarını belirlemektedir.

Davranış, insanların amaçları doğrultusunda ve kişisel değerleri çerçevesinde düşünüp değerlendirme yaparak, karar vermesi ve bu sürece bağlı kalarak bir eylemde bulunmasıdır.

Tutum bireylerin karşılaştıkları bir durum ya da eylem karşısında aldıkları tavırdır. Bireylerin tutumlarını; inançları, düşünceleri, dünyaya bakış açıları ve karşılaşılan eylemlerin bireysel çıkarlara yönelik olası etkileri üzerine yapılan kişisel değerlendirmeler oluşturmaktadır.

Emilie Durkheim’a göre meslekler, insanların sadece para kazanma ihtiyacını karşılamazlar. Bunun yanı sıra topluma ait farklı kültür ve değerlere ev sahipliği yaparlar ve hem toplumu etkiler hem de toplumdan etkilenirler. Bu kapsamda meslekler aynı zamanda ahlaki topluluklardır.

İnsan ilişkileri üzerine kurulan mesleki etik ilkelerin temel işlevlerini aşağıdaki gibi sıralanabilir:
• Meslek üyelerinin kişisel istek ve eğilimleri sınırlamak
• Yetersiz meslek üyelerini dışlamak
• Meslek içi ilişkileri ve diğer kurumlarla rekabeti düzenlemek
• Hizmet ilkelerinin benimsenmesini sağlamak ve bu ilkeleri korumak
• Belirlenen davranış ilkeleri doğrultusunda davranılmasını sağlamak.

Verilenlerin tümü mesleki etik davranış ilkeleri arasındadır.

Etik değerlere uygun olmayan davranış kalıplarını sergilemenin bireysel, mesleki ve toplumsal açıdan olumsuz sonuçları şu şekilde ifade edilebilir:
• Saygınlığı kaybetme
• Toplumdan dışlanma
• Güvenilirliğini kaybetme
• Mesleki ve toplumsal bağlılığın zayıflaması
• Çalışma arkadaşlarıyla ilişkilerin bozulması ve işini kaybetme
• Kendimize olan saygının yitirilmesi
• İş birliğinin zayıflaması
• Kurum içi iletişimin azalması
• Yozlaşmanın artması.

Ahlak, kültürel ve toplumsal değerlerle ilgili doğru ve yanlışları belirterek, günlük hayatımızda nasıl davranılması gerektiğini işaret eder. Etik ise ahlak kavramını araştırma konusu yapar ve soyut kavramlara dayanır.

Kültürün özellikleri şunlardır:
• Görelidir, her toplumun kendine özgü kültürü bulunmaktadır.
• Toplumsal bir üründür, öğrenilerek kazanılır.
• İnsanlar arası etkileşim sonucu doğup gelişir.
• Tarihseldir, geçmişten günümüze sürüp gelmektedir.
• Durağan değildir. Zaman içinde değişmektedir.
• İnsan eseridir, insanlar hem kültürü oluşturur hem de ondan etkilenir