ÖZEL GÜVENLİK MESLEK ETİĞİ - Deneme Sınavı - 12

Meslek etiği, belirli bir çalışma sahasına ilişkin olarak oluşturulan, meslek çalışanlarını belirli kurallar doğrultusunda davranmaya zorlayan, çalışanların kişisel eğilimlerini sınırlayan, yetersiz ve aykırı davranışlar sergileyen meslek çalışanlarını dışlayan, mesleki rekabeti düzenleyen ve meslek ideallerini koruyan ilkeler topluluğudur.

Meslek etiğinin temelinde mesleki faaliyetlerin etkili ve verimli bir şekilde yürütülmesi, hizmet su- nulan insanların beklentilerine cevap verebilmek, mesleki düzen ve disiplini sağlamak bulunmaktadır. Meslek yöneticileri ve diğer çalışanlar, kendi aralarında ve toplum ile olan ilişkilerinde mesleğin bekası ve toplumsal desteğin sağlanması için önceden belirlenmiş olan bu kurallara uymak zorundadırlar. İnsan ilişkileri üzerine kurulan mesleki etik ilkelerin temel işlevlerini aşağıdaki gibi sıralayabiliriz:

Meslek üyelerinin kişisel istek ve eğilimleri sınırlamak

Yetersiz meslek üyelerini dışlamak

Meslek içi ilişkileri ve diğer kurumlarla re- kabeti düzenlemek

Hizmet ilkelerinin benimsenmesini sağla- mak ve bu ilkeleri korumak

Belirlenen davranış ilkeleri doğrultusunda davranılmasını sağlamak

Meslek etiği, mesleki faaliyetlerin yürütüldüğü toplumun değerleri ve söz konusu meslekle ilgili evrensel geçerliliği olan ilkelerden oluşmaktadır. Birbirinden ayrı ne kadar meslek varsa, o kadar da meslek etiği olduğunu söylemek mümkündür. Küreselleşme süreci, bilimsel, teknolojik, sosyal ve kültürel gelişmelere bağlı olarak mesleklerde de değişimi tetiklemektedir.

İnsan hak ve özgürlükleri, insanların doğuştan sahip olduğu, vazgeçilemez ve devredilemez haklardır.

Kamu hizmetlerinin işlevselliği için etkili iç ve dış denetim mekanizmaları kurulmalıdır.

Kolluk görevlileri hizmetlerini yürütürken, adalet, eşitlik, tarafsızlık ve dürüstlük ilkeleri çerçevesinde hareket etmeli, yasal mevzuata uygun davranmalı ve insan hak ve özgürlüklerine tezat oluşturan ve bunları kısıtlayıcı davranışlardan kaçınmalıdır.

Kolluk görevlileri hizmetlerini yürütürken, adalet, eşitlik, tarafsızlık ve dürüstlük ilkeleri çerçevesinde hareket etmeli, yasal mevzuata uygun davranmalı ve insan hak ve özgürlüklerine tezat oluşturan ve bunları kısıtlayıcı davranışlardan kaçınmalıdır (Kavsıracı, 2018: 1871 ve Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik, Md. 9).

Profesyonellik tanımı çerçevesinde profesyonelliğin içerdiği temel özellikleri aşağıdaki şekliyle sıralayabiliriz (Kavsıracı, 2018: 1869):
• Mesleki tecrübe, teknik ve sistematik bilgi
• Bireysel menfaatler yerine kamu yararına yönelme
• Sahip olunan yetenekleri en iyi şekilde kullanma
• Bireysel duygu ve davranışların engellenmesi

Kurum ve kuruluşların faaliyetlerini yerine getirmesi çerçevesinde denetim ve hesap verebilirliğin etkili bir şekilde işletilebilmesi için gerekli olan temel
koşullar şunlardır (Tutar ve Altınöz, 2017: 241):
• Her kademede çalışanların yetki ve sorumlulukları açıkça belirtilmelidir.
• Performans ölçme ilkeleri belirlenmelidir.
• Görev tanımları anlaşılır ve net olmalıdır.
• Denetim ilkelerinin neleri içerdiği açıkça belirlenmelidir.
• Hukuka ve etik kurallara aykırı davranışlara
yönelik yaptırımlar açıkça belirlenmelidir.
• Denetim görevini yürüten kişiler, denetim
konusuyla ilgili her tür bilgiye sahip olmalıdır.

Güvenlik hizmetlerinde denetim ve hesap verebilirlik ilkeleri çerçevesinde kurum ve kuruluşlardan beklenen davranış ve faaliyetleri aşağıdaki şekliyle ifade edebiliriz:

Tüm çalışanlara yönelik olarak hizmetin kalitesinin arttırılması için performans denetim sistemi oluşturulmalıdır.

Karar alma süreçlerinde personelin görüşlerine değer verilmelidir.

Halkla ilişkiler, kamu ya da özel hukuk tüzel kişilerinin ilişkide bulunduğu kimselerin anlayış, güven ve desteğini kazanmak için sürekli olarak yaptıkları çalışmaların ortak ismidir.

Kolluk görevlilerinin daha iyi anlaşılması için üçlü bir ayrıma gidilecektir. Bu çerçevede ülkemizde kolluk görevlilerini, genel kolluk, özel kolluk ve yardımcı kolluk olmak üzere üç gruba ayırmak mümkündür.
• Genel Kolluk: Polis (Emniyet Genel Müdürlüğü), Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı
• Özel Kolluk: Gümrük Muhafaza ve Orman Muhafaza Genel Müdürlüğü, Belediye Zabıtaları
• Yardımcı Kolluk: Köy korucuları, Kır Bekçileri, Çarşı ve Mahalle Bekçileri, Gemi
Kaptanları ve Özel Güvenlik

Demokratik polislik anlayışının temel ilkelerini aşağıdaki şekliyle sıralamak mümkündür (AGİT, 2016: 15):
• Bireylerin huzurunu ve asayişini sağlamak,
• Temel hak ve özgürlükleri korumak, bireysel haklara saygı göstermek,
• Suç işlenmesinde önce gerekli önlemleri almak ve suç sonrası suçluların yakalanması için gerekli çalışmaları yürütmek,
• Halka yardım etmek ve kamu yararını gözeterek hizmet etmek,
• Halkın beklenti ve ihtiyaçlarını göz önünde bulundurmak,
• Devlet otoritesini halkın ihtiyaçları noktasında kullanmak

Polisin suç önleme ve suçun aydınlatılması için delil tespiti görevlerinin yanında 2559 sayılı PVSK’de ve yönetmeliklerde belirtilen diğer önemli görevleri aşağıda ifade edilmektedir:
• Durdurma ve kimlik sorma (PVSK md.4)
• Parmak izi ve fotoğrafların kayda alınması (PVSK md.5)
• Umuma açık istirahat ve eğlence yerlerinin denetimi (PVSK md.6)
• Adli ve Önleme araması (PVSK md.9, Adli ve Önleme Aramaları Yönetmeliği md.7)
• Zor ve Silah Kullanma (PVSK md.14)
• Yakalama, gözaltına alma ve muhafaza altına alma (PVSK md.2, Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliği md.5)

Genel kolluk içerisinde değerlendirilen kolluk birimlerinden bir diğeri jandarmadır. Polis şehir merkezlerinde hizmet sunarken, jandarma şehir merkezlerinin dışında değerlendirilen kırsal kesimlerde hizmet etmektedir. 2559 sayılı PVSK  madde 25, polis teşkilatının bulunmadığı il, ilçe ve bucaklarda, jandarmanın PVSK’da belirtilen yetkileri kullanacağını ifade etmektedir. 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu’nun 10. maddesi, Jandarmanın genel olarak görev ve sorumluluk alanını, polis görev sahasının dışında yer alan, il ve ilçe belediye sınırları dışı ya da polis teşkilatının bulunmadığı yerler olarak belirlemiştir. Jandarma Genel Komutanlığı İçişleri Bakanlığına bağlı olarak görevlerini yürütmektedir.

Jandarmanın da polislerde olduğu gibi adli ve idari görevleri bulunmaktadır. İdari yönden görevleri, toplumsal güvenliğin devamını sağlamak, kamu düzenini korumak, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve uygulamaktır.
Jandarma, polislerde olduğu gibi idari görevleri yönünden illerde vali, ilçelerde ise kaymakamlara bağlıdır. İşlenmiş suçlarla ilgili olarak suç delilleri ve suçluların tespiti konusuna ilişkin adli hizmetlerini yerine getirirken cumhuriyet savcılarının yetki ve gözetiminde hareket etmektedirler.

Asesbaşılar çarşı ve mahalle aralarında geceleri devriye atar ve nöbet tutarlardı. Suç işlenmesini önleme ve suç işleyenleri yakalama görevleri bulunmaktaydı. Asesbaşılar savaşlarda yeniçeriye katılır, barış zamanlarında da kolluk görevini yürütürlerdi.

Direnişin derecesine göre zor kullanma yetkisi üç kademede ve artan bir şekilde uygulanmalıdır. Bu üç kademeyi sırasıyla ve birbirini takip edecek şekilde aşağıdaki hâliyle sıralayabiliriz (PVSK md.16):
• Bedenî Güç: Direnen kişilere karşı veya eşya üzerinde doğrudan doğruya kullanılan bedenî kuvvettir.
• Maddi güç: Direnen kişilere karşı veya eşya üzerinde bedenî kuvvetin yeterli olmadığı durumlarda kullanılan, kelepçe, cop, basınçlı veya boyalı su, göz yaşartıcı gazlar veya tozlar, fiziki engeller, köpekler, atlar ile diğer hizmet araçlarıdır.
• Silah: Kanuni şartlar gerçekleştiğinde, bedenî kuvvet ve maddi güç kullanarak etkisiz hâle getirilemeyen direniş karşısında, sadece bu direnişi kırmak amacıyla ve kıracak ölçüde silah kullanılabilir.

• Silah: Kanuni şartlar gerçekleştiğinde, bedenî kuvvet ve maddi güç kullanarak etkisiz hâle getirilemeyen direniş karşısında, sadece bu direnişi kırmak amacıyla ve kıracak ölçüde silah kullanılabilir.