ÖZEL GÜVENLİK HUKUKU II

Hukuk devleti, kişilerin hukuki güvenlik içerisinde yaşadıkları, hak veya menfaat ihlalleri durumunda başvurabilecekleri hukuksal yolların varlığını zorunlu kılar.

5188 sayılı Kanun’un 15. Maddesinde özel güvenlik görevlilerinin mesleki zararları üç ihtimale göre ortaya çıkabilir . Mesleki zararı doğuran ve zararların tazmini sağlayan ihtimaller:

• Özel güvenlik görevlilerinin yaralanması

• Özel güvenlik görevlilerinin engelli hâle gelmesi

• Özel güvenlik görevlilerinin ölmesidir.

5188 sayılı Kanun’un 15. Maddesinde özel bir düzenlemeye yer vermiştir. Buna göre; özel güvenlik görevlisinin zararının tazmini için uğranılan zararın mutlaka özel güvenlik görevlisinin görevi sırasında olması şarttır. Özel güvenlik görevlisi, görevi alanı dışında ve görevli olmadığı bir zamanda herhangi bir zarara uğrarsa 5188 sayılı Kanun kapsamında tazminat hakkına sahip olamayacaktır. Konu ile ilgili Yargıtay 21. Hukuk Dairesi’nin 2015/16961 Esas sayılı kararında; “Davacının işyerinde gece nöbetçi olduğu saatte, güvenlik görevlisi olarak çalıştığı sırada, görevi başında iken aniden yere yığılarak vefat ettiği, yaptığı görevin niteliğine göre de ölüm nedeninin belirlenememesinin aleyhe değerlendirilemeyeceği ve yapılan işin davalıya ait işyerinde ve işverenin yürüttüğü işle ilgili olarak meydana geldiği açık olmasına rağmen davaya konu kazanın iş kazası olduğunun tespiti ile ölüm geliri açısından ise 5510 Sayılı Kanun’un 34. md ve ilgili maddelerindeki şartları değerlendirerek sonucuna göre karar vermek gerekir.” denilmiştir. Dolayısıyla Yargıtay da özel güvenlik görevlisinin uğradığı zararın “görev esnasında” olmasını aramakta, ölüm sebebi ile ilgili “görev kriterini” yeterli bulmaktadır.

Özel güvenlik görevlilerinin görev sırasında bedensel bütünlüğünde meydana gelen zararın tazmininde, 5188 sayılı Kanun öncelikle uygulanır. Nitekim Kanun’da, zararın tazminine ilişkin özel bir usul öngörülmüştür. Ödenecek tazminat miktarı belirlenirken ilk olarak, özel güvenlik görevlisi ile istihdam eden işveren arasındaki “iş sözleşmesi” esas alınır.

5188 sayılı Kanunun 15. Maddesinin 1. Fıkrasının son cümlesi, bir istisna hükmüdür. Buna göre: “...genel hükümlere göre daha yüksek miktarda tazminat ödenmesine mahkemelerce hükmedilmesi halinde, iş sözleşmesine veya toplu iş sözleşmesine dayanılarak ödenen tutarlar mahsup edilir.” Bu kural uyarınca; özel güvenlik görevlisinin hak ettiği tazminat miktarı genel hükümlere göre daha yüksek ise iş sözleşmesine veya toplu iş sözleşmesine dayanılarak ödenen tazminat mahsup edilecektir.

Danıştay 10. Dairesi’nin E.2011/37 ve K. 2011/1621 sayılı kararında; TCDD Genel Müdürlüğü’nde istihdam edilen bir özel güvenlik görevlisinin, görevi sırasında yaralanması nedeniyle kendisine ödenecek tazminatla ilgili görevlinin 2330 sayılı Kanun’a göre talebinin reddine karşı açılan davada, İdare Mahkemesi’nin aksine Danıştay, 5188 sayılı Kanun’a göre yorum yapmak suretiyle özel güvenlik görevlisine 2330 sayılı Kanun uyarınca tazminat ödenmesine hükmetmiştir

görevi sırasında X-ray cihazından geçirilen bir paketin patlaması nedeniyle yaralanan bir özel güvenlik görevlisinin uğradığı zarar, hem 5188 sayılı Kanun’a hem de 4857 sayılı İş Kanunu’na göre kendisine ödenir.

Koruma ve güvenliği sağlamak üzere kişileri duyarlı kapıdan geçirme, kişilerin üstlerini dedektörle arama, eşyaları X-ray cihazından geçirme, bazı hâllerde kişileri yakalama ve arama, yangın, deprem gibi hâllerde konutlara- işyerlerine girme, bazı hallerde eşyaları emanete alma, bazı hâllerde silah bulundurma yetkilerine sahip özel güvenlik görevlilerinin mesleki risk içerisinde oldukları açıktır.

5188 sayılı Kanun’un 15. Maddesi şöyledir: “Bu Kanunda yazılı görevleri yerine getirirken yaralanan, engelli hâle gelen özel güvenlik görevlilerine veya ölen özel güvenlik görevlisinin kanunî mirasçılarına, iş sözleşmesinde veya toplu iş sözleşmesinde belirlenen miktar ve esaslar çerçevesinde tazminat ödenir. Ancak, genel hükümlere göre daha yüksek miktarda tazminat ödenmesine mahkemelerce hükmedilmesi halinde, iş sözleşmesine veya toplu iş sözleşmesine dayanılarak ödenen tutarlar mahsup edilir.

5188 sayılı Kanun’un 15. Maddesinin son fıkrasında, kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan özel güvenlik görevlilerinin mesleki zararlarının tazmini için ayrı bir kurala yer verilmiştir. Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen ve 5188 sayılı Kanun’da yazılı görevleri yerine getirirken yaralanan, engelli hâle gelen özel güvenlik görevlilerine veya ölen özel güvenlik görevlilerinin kanunî mirasçılarına; iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi veya 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerinde belirtilen tazminat miktarlarından hangisi yüksek ise o miktar ödenir. Bir başka ifadeyle, mesleki zarar nedeniyle bedensel bütünlüğü bozulan veya ölen kamu kurum ve kuruluşlarında görevli özel güvenlik görevlilerine ödenecek tazminatın hesaplanmasında iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesinin yanında 2330 sayılı Kanun’daki hükümlerin de esas alınması kuraldır. 2330 sayılı Kanun, kolluk görevlileri için uygulanan bir Kanun’dur. Ancak 5180 sayılı Kanun’un 15. Maddesinin son fıkrası, kamuda çalışan özel güvenlik görevlilerinin zararlarının tazmininde, kolluk görevlilerine uygulanan 2330 sayılı Kanun hükümlerini esas almıştır. Danıştay 10. Dairesi’nin E.2011/37 ve K. 2011/1621 sayılı kararında; TCDD Genel Müdürlüğü’nde istihdam edilen bir özel güvenlik görevlisinin, görevi sırasında yaralanması nedeniyle kendisine ödenecek tazminatla ilgili görevlinin 2330 sayılı Kanun’a göre talebinin reddine karşı açılan davada, İdare Mahkemesi’nin aksine Danıştay, 5188 sayılı Kanun’a göre yorum yapmak suretiyle özel güvenlik görevlisine 2330 sayılı Kanun uyarınca tazminat ödenmesine hükmetmiştir

İstihdam edilen kişi veya kişilerin mesleklerinin icrası sırasında görevleri sebebiyle, görevli oldukları süre içerisinde uğradıkları zarar, mesleki zararolarak adlandırılır.

Özel güvenlik görevlilerinin mesleki zarara uğramaları hâlinde kendilerine tazminat ödenmesine yönelik kurallara 5188 sayılı Kanun’un 15. Maddesinde yer vermiştir.

Kanun koyucu, 5188 sayılı Kanun’un 15. Maddesinde özel bir düzenlemeye yer vermiştir. Buna göre; özel güvenlik görevlisinin zararının tazmini için uğranılan zararın mutlaka özel güvenlik görevlisinin görevi sırasında olması şarttır.

Özel güvenlik görevlilerinin hak kaybına uğramaması için 5188 sayılı Kanun’un 15. Maddesinin 2. Fıkrasında: “Birinci fıkra hükümleri gereğince ödenecek tazminat, 4857 sayılı İş Kanunu kapsamında ödenmesi gerekecek tazminatlarla ilişkilendirilemez.” kuralına yer verilmiştir.

Görevi sırasında X-ray cihazından geçirilen bir paketin patlaması nedeniyle yaralanan bir özel güvenlik görevlisinin uğradığı zarar, hem 5188 sayılı Kanun’a hem de 4857 sayılı İş Kanunu’na göre kendisine ödenir.

Kamu kurum ve kuruluşlarında istihdam edilen ve 5188 sayılı Kanun’da yazılı görevleri yerine getirirken yaralanan, engelli hâle gelen özel güvenlik görevlilerine veya ölen özel güvenlik görevlilerinin kanunî mirasçılarına; iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi veya 2330 sayılı Nakdi Tazminat ve Aylık Bağlanması Hakkında Kanun hükümlerinde belirtilen tazminat miktarlarından hangisi yüksek ise o miktar ödenir.

Mesleki zarar nedeniyle bedensel bütünlüğü bozulan veya ölen kamu kurum ve kuruluşlarında görevli özel güvenlik görevlilerine ödenecek tazminatın hesaplanmasında iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesinin yanında 2330 sayılı Kanun’daki hükümlerin de esas alınması kuraldır.

2330 sayılı Kanun, kolluk faaliyetlerini yürüten görevlilerin bu faaliyetler sırasında yaralanma, meslek hastalığı gibi hallerde kendilerine ödenecek tazminatın belirlenmesine yöneliktir.

Kamu kurum ve kuruluşlarında görevli özel güvenlik görevlilerinin mesleki zararları nedeniyle 2330 sayılı Kanun’un uygulanması, 5188 sayılı Kanun’un tercihidir.

Özel güvenlik görevlilerinin nerede görev yaptığına göre mesleki zararlarının tazmin usulü değişir. 5188 sayılı Kanun’un 15. Maddesinin iyi analiz edilerek öncelikle özel güvenlik görevlisinin kamu kurum ve kuruluşunda çalışıp çalışmadığı tespit edilmeli, daha sonra mesleki zararının hesaplanarak Kanun’un 15. Maddesine uygun ödeme yapılmalıdır.