ÖZEL GÜVENLİK HUKUKU II

Özel güvenlik görevlisi, mevzuata uygun talimatlar çerçevesinde faaliyet gösteren,
sadece görevli bulunduğu alanla sınırlı olmak üzere; can mal güvenliğini sağlayan, kamu düzenine ilişkin unsurların sağlanmasına yönelik hizmet sunan güvenlik elemanıdır.

Bu anlamda “özel güvenlik” hem bir kamu hizmeti türüdür hem de bir teşkilatı ifade eder. Bir başka ifadeyle özel güvenlik; kuruluşu ve faaliyeti yönünden incelenmesi gereken bir
idari faaliyettir.

Nitekim 5188
sayılı Kanun’un 1. Maddesinde “Bu Kanunun amacı, kamu güvenliğini tamamlayıcı mahiyetteki özel güvenlik hizmetlerinin yerine getirilmesine ilişkin esas ve
usulleri belirlemektir.” denilerek özel güvenlik hizmetlerinin “tamamlayıcılık” niteliği vurgulanmıştır.

Bilindiği gibi yetki kullanımı, hukuk devleti ilkesinin benimsendiği ülkelerde “denetimi” de beraberinde getirir.

Denetim, bir karşılaştırma faaliyetidir. Denetimin kim tarafından gerçekleştirildiği kadar, hangi amaçlarla yapıldığı da önemlidir. İdari faaliyetlerde denetimin
en önemli amaçları; keyfiliğin önlenmesi, orantısız kamu gücü kullanımının engellenmesi, temel hak ve özgürlüklerin korunması, hukuka uygunluğun sağlanması, kişisel menfaatlerin kamu yararından uzak tutulmasıdır.

Kamu hizmeti, idarenin bizzat kendisi tarafından veya idarenin yakın denetimi ve gözetimi ile özel kişiler tarafından yürütülen, nihai amacı kamu yararı olan
idari faaliyettir.

Hukuki anlamda yetki; çeşitli işlemler tesis edebilme, eylemde bulunabilme, karar alabilme, kararın uygulanabilmesine ilişkin ehliyeti de ifade eder.

Özel güvenlik hizmetlerinin kesin olarak yasal
dayanağa kavuşması, 2004 yılında 5188 sayılı Kanun ile mümkün olmuştur.

3. Maddesinde özel güvenlik
hizmetlerinin başlatılabilmesine dair “vali izni” usulünü içeren düzenlemeye yer
verilir. Bahsi geçen maddeye göre; “Kişilerin silahlı personel tarafından korunması,
kurum ve kuruluşlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulması veya güvenlik hizmetinin şirketlere gördürülmesi özel güvenlik komisyonunun kararı üzerine valinin
iznine bağlıdır.

Bu hususla ilgili İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğüne bağlı “Özel
Güvenlik Daire Başkanlığı’nın denetleme işlemlerinin kim veya kimler tarafından
gerçekleştirileceğini somut hale getirmiştir:
• İçişleri Bakanı adına Polis Başmüfettişleri denetim faaliyetini yerine getirmektedir.
• Valilikler adına taşra denetim birimleri tarafından yerine getirilmektedir.

Bu bağlamda, özel güvenlik hizmetlerinin “özel kişiler” tarafından sunulan ve kamu düzenini ile kamu güvenliğini sağlayan “tamamlayıcılık” özelliği ön plandadır.

Hukuki anlamda yetki; çeşitli işlemler tesis edebilme, eylemde bulunabilme, karar alabilme, kararın uygulanabilmesine ilişkin ehliyeti de ifade eder.

Uygulama Yönetmeliği’nin 43. Maddesine göre özel güvenlik hizmetleriyle ilgili denetim yapılacak yerler:

• Kişisel anlamda özel güvenlik hizmetlerinden yararlanan gerçek kişiler veya yerler (Örneğin; bir holding, çalışanlarının güvenliği açısından özel güvenlik hizmetlerinden yararlanabilir)

• Özel güvenlik şirketler

• Alarm izleme merkezleri

• Özel güvenlik birimleri

• Özel eğitim kurumlarıdır.

Hizmetin hangi .l.ütlere göre denetleneceğine ise Uygulama Yönetmeliği’nin 44. Maddesi yer vermektedir. Buna göre; denetim sırasında aşağıdaki hususlarla ilgili denetim yapılır:

• Faaliyet izninin ve personelin çalışma izinlerinin geçerli olup olmadığı;

• Özel güvenlik görevlileri için mali sorumluluk sigortasının yaptırılıp yaptırılmadığı;

• Üçüncü kişilere verilen koruma ve güvenlik hizmetlerine ilişkin sözleşmelerin

usulüne uygun düzenlenip düzenlenmediği;

• Üçüncü kişilere verilen koruma ve güvenlik hizmetlerine ilişkin sözleşmelerin

zamanında valiliğe bildirilip bildirilmediği;

• Görev alanına uyulup uyulmadığı;

• Silah ve teçhizatın ruhsatlı olup olmadığı ve bunların usulüne uygun korunup

korunmadığı;

• Kayıt ve defterlerin usulüne uygun tutulup tutulmadığı;

• Eğitim hizmetlerinin bu Yönetmelik hükümlerine uygun yürütülüp yürütülmediği,

• Kanun ve Uygulama Yönetmeliği’nin diğer hükümlerinin uygulanıp uygulanmadığı;

• Amaç dışında faaliyet gösterilip gösterilmediği.

Denetim sonucunda tespit edilen eksikliklerin tamamlanması için denetlenen yere en az 7 gün süre verilir.

Bu bağlamda Uygulama Yönetmeliği’nin 45. Maddesine göre: “Denetim sonucu düzenlenen raporun bir sureti denetlenen birimin dosyasında muhafaza edilir, diğer sureti valiliğe, ilgisine göre bir sureti de Bakanlığa sunulur.”

Bu halde denetleyen merciler, kanunilik, .l.ülülük, kazanılmış haklara saygı, hukukun üstünlüğü gibi temel ilkelerden taviz vermeksizin denetimlerini gerçekleştirecektir.

Diğer yandan 5188 sayılı Kanun’un 20. Maddesinde “idari para cezası veya yaptırım gerektiren fiiller” sayılmıştır:

“a) Özel güvenlik kimlik kartını başkasına kullandıran özel güvenlik yöneticisi ve görevlisine ü.bin Türk Lirası idari para cezası verilir ve bu kişilerin özel güvenlik kimlik kartı valilikçe iptal edilir. Bu kişiler bir daha özel güvenlik alanında çalışamazlar.

b) Diğer kişi, kurum ve kuruluşlara sağlanacak özel güvenlik hizmetini 5 inci maddede belirtilen süre içinde ilgili valiliğe bildirmeyen özel güvenlik şirketlerine her bildirim için ü.bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

c) 6 ncı madde uyarınca mülki idare amirlerince istenen ilave tedbirleri almayan kişi, kurum, kuruluş veya şirketlerin yöneticilerine altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

d) Mülki idare amirinin veya birlikte görev yapılan yetkili genel kolluk amirinin verdiği emirleri yerine getirmeyen veya bir suçun işlendiğini göreviyle bağlantılı olarak öğrenip de bu suç ile ilgili yetkili genel kolluğa bilgi vermeyen özel güvenlik yöneticisi ve görevlileri ile bu emrin yerine getirilmemesi eylemine sebep olan özel güvenlik yöneticisi ve görevlisinin bağlı oldukları kişi, kurum, kuruluş veya şirket yetkilileri bir yıl süreyle özel güvenlik alanında görev alamazlar.

e) Geçerli mazereti olmadan denetim esnasında güvenlik sorumlusunu veya yöneticiyi bulundurmayan, denetim kapsamındaki bilgi, belge ve kayıtları vermeyen kişi, kurum, kuruluş ve şirketlere beşbin Türk lirası, denetimlerde tespit edilip giderilmesi istenen eksiklikleri gidermeyen kişi, kurum, kuruluş veya şirketlerin yöneticilerine altıbin Türk Lirası idari para cezası verilir.

f) Özel güvenlik görevlisini koruma ve güvenlik hizmetleri dışında başka bir işte çalıştıran, üniforma giydirmeyen veya izin verilen dışında teçhizat giydirerek çalıştıran kişi, kurum ve kuruluşlara her tespit için ü.bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

g) 11 inci maddenin ikinci fıkrası ile 12 nci maddenin ü.üncü fıkrasında belirtilen bildirimleri süresinde yerine getirmeyenlere ü.bin Türk Lirası idari para cezası verilir.

h) Yetkili genel kolluk kuvvetlerine karşı görevini yapmasını engellemek amacıyla direnen veya cebir kullanan ya da tehdit eden özel güvenlik yöneticisi ve görevlisi ile ateşli silâhını bu Kanuna aykırı veya görev alanı dışında kullanan, görevi dışında üniforması ile toplantı ve gösteri yürüyüşlerine katıldığı tespit edilen özel güvenlik görevlilerinin özel güvenlik kimlik kartı valilikçe iptal edilir. Bu kişiler bir daha özel güvenlik alanında çalışamazlar.

ı) Grev yasağına uymayan özel güvenlik görevlileri altı ay süreyle özel güvenlik alanında görev alamazlar”.

Söz konusu para cezalarına sebep olan fiiller, suç unsuru taşımamaktadır Bu tür fiiller, düzeni bozucu nitelikte olup “kabahat” olarak adlandırılır.

Ancak Kabahatler Kanunu’ndaki özel hükümler gereğince, 5188 sayılı Kanun’a göre verilen idari para cezalarına karşı “idari para cezasının tefhimi veya tebliğinden itibaren 15 gün içinde sulh ceza mahkemesinde” dava yolu açıktır.