ÖZEL GÜVENLİK HUKUKU II

Yakalama, kişilerin hürriyet özgürlüğünü geçici süreliğine sınırlandıran bir koruma tedbiri olarak değerlendirilir. Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliğinin 4’üncü Maddesi uyarınca yakalamanın tanımı şu şekildedir:

“Madde 4: Yakalama: Kamu güvenliğine, kamu düzenine veya kişinin vücut veya hayatına yönelik var olan bir tehlikenin giderilmesi için denetim altına alınması gereken veya suç işlediği yönünde hakkında kuvvetli iz, eser, emare ve delil bulunan kişinin gözaltına veya muhafaza altına alma işlemlerinden önce özgürlüğünün geçici olarak ve fiilen kısıtlanarak denetim altına alınmasını ifade eder.

Yakalamanın hukuki anlamda dört farklı türü bulunmaktadır. Bunlar: Proaktif yakalama, Önleme yakalaması, Adli amaçlı yakalamanın iki türü (“Herkes Tarafından Yapılabilen Yakalama” ve “Kolluk Görevlilerince Yapılabilen Yakalama”).

Yakalama, Gözaltına Alma ve Muhafaza Altına Alma Yönetmeliğinin 5’inci Maddesi e bendi kapsamında kolluğun Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri alan, satan, bulunduran veya kullananları yakalama yetkisi bulunmaktadır. Bu yetki adli amaçlı yakalama kapsamında bulunan yetkidir.

Yakalama, Gözaltına Alma ve Muhafaza Altına Alma Yönetmeliğinin 5’inci Maddesi kapsamında Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri alan, satan, bulunduran veya kullananları yakalana yetkisi kolluğun adli yakalama yetkisi arasındadır. I, II ve IV özel güvenlik görevlilerinin yakalama yetkisi arasındadır.

Özel Güvenlik Görevlilerinin Silahla Çalıştırılamayacağı Yerler, Eğitim ve öğretim kurumları, Sağlık tesisleri, Talih oyunları işletmeleri, İçkili yerler, Özel toplantılar, Spor müsabakaları ve Sahne gösterileri ve benzeri etkinliklerin gerçekleştirildiği yerlerdir.

Yargıtay 8. Ceza Dairesi’nin 2005 yılında verdiği bir karara göre; “Özel güvenlik görevlisi olan sanığın, kendisine görev alanı için verilen silahı görev bitimi teslim etmeyip görev mahallinden ayrılıp başkasına ait evde bir gün süre ile bırakması idari para cezasını gerektiren bir eylemdir” (E.2003/6208, K.2005/2415). Özel güvenlik görevlilerinin silah taşıma yetkilerinin kolluk personeli (polis, jandarma) ile aynı derecede olamayacağına ilişkin 5188 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri yer almaktadır. Belirli yer ve zamanlarda silah taşıma yetkileri vardır. Aksi durumda, özel güvenlik görevlisinin cezai sorumluluğu ortaya çıkacaktır. 5188-Madde 25: Komisyonun kararı üzerine, özel güvenlik izni verilen kişi veya tesise valilikçe ateşli silah alma yetkisi verilir.

5188-Madde 26 Madde 26- Görevin niteliği uzun namlulu silah bulundurmayı ve taşımayı gerektiriyorsa, uzun namlulu silahın niteliği ve sayısı komisyonun kararı ve valinin onayı ile tayin edilir. Bu durumda II ve III. İfadeler doğrudur.

Özel güvenlik görevlilerinin 5188 sayılı Kanunun 9’uncu Maddesinde yer aldığı üzere sadece görev alanlarında çalıştırılmaları zorunlu olduğundan; sadece bu alanlar içerisinde bir suçla karşılaştıklarında;

Ayrıca özel güvenlik görevlileri, genel kolluğun olaya el koymasından itibaren de genel kolluğun talebi hâlinde araştırma ve delil toplama faaliyetinde genel kolluğa yardımcı olur.

Ek olarak bir özel güvenlik görevlisinin konuta ya da işyerine girmesi yangın, deprem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girme olarak sınırlandırılmıştır.

5188 sayılı kanunun altıncı maddesi Özel Güvenlik Komisyonunun görevlerini ele almaktadır. Madde 6, e fıkrasında Özel güvenlik komisyonu Görevleri arasında e )Koruma ve güvenlik hizmetinin yerine getirileceği alanı belirlemek ve zorunlu hallerde görev alanını genişletmek, yer almaktadır.

Özel güvenlik görevlileri 7 nci maddede sayılan yetkileri sadece görevli olduk ları süre içinde ve görev alanlarında kullanabilirler. İşlenmiş bir suçun sanığı veya suç işleyeceğinden kuvvetle şüphe edilen kişinin takibi, dışarıdan yapılan saldırılara karşı tedbir alınması, para ve değerli eşya nakli ve cenaze töreni gibi güzergâh ifade eden durumlarda güzergâh boyu görev alanı sayılır. Görev alanı, zorunlu hallerde Komisyon kararıyla genişletilebilir. Kişi korumasında çalışan özel güvenlik görevlilerinin görev alanı; koruduğu kişi ile birlikte olduğunda ülke geneli, koruduğu kişi olmaksızın kişi koruma izni verilen ilin sınırlarıdır. Özel güvenlik görevlileri silahlarını görev alanı dışına çıkaramazlar.

I, III, IV ve V özel güvenlik görevlilerinin yetkilerindendir. Eşyayı emanete alma yetkisi, 5188 sayılı Kanun’da özel güvenlik görevlilerinin kullandığı sınırlı ve süreli bir yetkidir. Oysa eşyaya el koyma, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda düzenlenen ve “zorla alma” yetkisini içeren ve bizzat kolluk tarafından kullanılması gereken bir yetkidir. Bu anlamda özel güvenlik görevlilerinin eşyaya el koyma yetkisi bulunmamaktadır.

Önleme Yakalaması: Kolluk görevlilerinin kamu düzenini ve güvenliğini tehlikeye atan durumlarda yerine getirdiği yakalama türüdür. Uzak bir tehlikenin önlenmesi için alınan tedbire önleme yakalaması kapsamında değerlendirilir. Kolluğun
önleme yakalaması yetkisi Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun 13’üncü Maddesinde düzenlenmiştir

Özel güvenlik görevlilerinin yakalama yetkisi 5188 sayılı Kanunun 7’nci Maddesinde düzenlenmiştir.
Özel güvenlik görevlilerinin yetkileri
Madde 7- Özel güvenlik görevlilerinin yetkileri şunlardır:
………………
c) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Ceza Muhakemesi Kanununun 90 ıncı maddesine göre yakalama.
d) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Görev alanında, haklarında yakalama emri
veya mahkûmiyet kararı bulunan kişileri yakalama ve arama
…………………..
ı) Kişinin vücudu veya sağlığı bakımından mevcut bir tehlikeden korunması amacıyla
yakalama.
j) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Olay yerini ve delilleri koruma, bu amaçla Ceza
Muhakemesi Kanununun 168 inci maddesine göre yakalama.
…………….
CMK 90 ıncı maddesinin birinci fıkrasında yer alan hususlar şunlardır:
Yakalama ve yakalanan kişi hakkında yapılacak işlemler

ZOR KULLANMA
Zor kullanma; kanunsuz olarak meydana gelen herhangi bir toplumsal olayın etkisiz hale
getirilmesi veya önlenmesi veya dağıtılması için toplu hareketin niteliğine veya bu esnada
meydana gelen cebir ve şiddet veya saldırı veya tehdit veya direnişin derecesine göre kademeli şekilde artan ölçüde bedeni kuvvet, maddi güç ve silah kullanılması halini ifade eder.
5188 sayılı Kanunun 7’nci Maddesinin (k) fıkrasına göre özel güvenlik görevlilerinin
zor kullanma yetkisi belirtilmiştir

5188 sayılı Kanunun 7’nci Maddesinin (k) fıkrasına göre özel güvenlik görevlilerinin
zor kullanma yetkisi belirtilmiştir.
Madde 7- (k) (Değişik: 23/1/2008 – 5728/544 md.) Türk Medeni Kanununun 981 inci
maddesine, Borçlar Kanununun 52 nci maddesine, Türk Ceza Kanununun 24 ve 25 inci
maddelerine göre zor kullanma

5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun 8’inci maddesi özel güvenlik
görevlilerinin silah bulundurma hallerini düzenlemektedir:

Özel Güvenlik Görevlilerinin Silahla Çalıştırılamayacağı Yerler
• Eğitim ve öğretim kurumları
• Sağlık tesisleri
• Talih oyunları işletmeleri
• İçkili yerler
• Özel toplantılar
• Spor müsabakaları
• Sahne gösterileri ve benzeri etkinlikler

Özel güvenlik görevlilerinin 5188 sayılı Kanunun 9’uncu Maddesinde yer aldığı üzere
sadece görev alanlarında çalıştırılmaları zorunlu olduğundan; sadece bu alanlar içerisinde
bir suçla karşılaştıklarında;
• Suça el koymak,
• Suçun devamını engellemek,
• Sanığı tespit ve yakalama işlemi yapmak,
• Suç delillerini muhafaza etmek ve bunları yetkili kolluğa teslim etmekle görevli ve
yetkilidirler

SUÇA EL KOYMA
Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 16’ncı
Maddesinde özel güvenlik görevlilerinin suça el koyma yetkisi düzenlenmiştir

Yakalamanın hukuki anlamda dört farklı türü bulunmaktadır. Bunlar kısaca aşağıda
açıklandığı şekildedir:
• Proaktif Yakalama: Henüz işlenmemiş bir suçun önlenmesi için alınan tedbire
proaktif yakalama adı verilmektedir.
• Önleme Yakalaması: Kolluk görevlilerinin kamu düzenini ve güvenliğini tehlikeye atan durumlarda yerine getirdiği yakalama türüdür. Uzak bir tehlikenin önlenmesi için alınan tedbire önleme yakalaması kapsamında değerlendirilir. Kolluğun
önleme yakalaması yetkisi Polis Vazife ve Salahiyet Kanununun 13’üncü Maddesinde düzenlenmiştir:

CMK 168 inci maddesinde yer alan hususlar ise şu şekildedir:
Adlî kolluğun olay yerinde aldığı tedbirlere uyulmaması halinde yetkisi
Madde 168 – (1) Olay yerinde görevine ait işlemlere başlayan adlî kolluk görevlisi, bunların yapılmasına engel olan veya yetkisi içinde aldığı tedbirlere aykırı davranan kişileri,
işlemler sonuçlanıncaya kadar ve gerektiğinde zor kullanarak bundan men eder