ÖZEL GÜVENLİK HUKUKU II - Deneme Sınavı - 5

Yakalama, kişilerin hürriyet özgürlüğünü geçici süreliğine sınırlandıran bir koruma tedbiri olarak değerlendirilir. Yakalama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetmeliğinin 4’üncü Maddesi uyarınca yakalamanın tanımı şu şekildedir:

“Madde 4: Yakalama: Kamu güvenliğine, kamu düzenine veya kişinin vücut veya hayatına yönelik var olan bir tehlikenin giderilmesi için denetim altına alınması gereken veya suç işlediği yönünde hakkında kuvvetli iz, eser, emare ve delil bulunan kişinin gözaltına veya muhafaza altına alma işlemlerinden önce özgürlüğünün geçici olarak ve fiilen kısıtlanarak denetim altına alınmasını ifade eder.

Yakalamanın hukuki anlamda dört farklı türü bulunmaktadır. Bunlar: Proaktif yakalama, Önleme yakalaması, Adli amaçlı yakalamanın iki türü (“Herkes Tarafından Yapılabilen Yakalama” ve “Kolluk Görevlilerince Yapılabilen Yakalama”).

Yakalama, Gözaltına Alma ve Muhafaza Altına Alma Yönetmeliğinin 5’inci Maddesi e bendi kapsamında kolluğun Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri alan, satan, bulunduran veya kullananları yakalama yetkisi bulunmaktadır. Bu yetki adli amaçlı yakalama kapsamında bulunan yetkidir.

Yakalama, Gözaltına Alma ve Muhafaza Altına Alma Yönetmeliğinin 5’inci Maddesi kapsamında Uyuşturucu ve uyarıcı maddeleri alan, satan, bulunduran veya kullananları yakalana yetkisi kolluğun adli yakalama yetkisi arasındadır. I, II ve IV özel güvenlik görevlilerinin yakalama yetkisi arasındadır.

Özel Güvenlik Görevlilerinin Silahla Çalıştırılamayacağı Yerler, Eğitim ve öğretim kurumları, Sağlık tesisleri, Talih oyunları işletmeleri, İçkili yerler, Özel toplantılar, Spor müsabakaları ve Sahne gösterileri ve benzeri etkinliklerin gerçekleştirildiği yerlerdir.

Yargıtay 8. Ceza Dairesi’nin 2005 yılında verdiği bir karara göre; “Özel güvenlik görevlisi olan sanığın, kendisine görev alanı için verilen silahı görev bitimi teslim etmeyip görev mahallinden ayrılıp başkasına ait evde bir gün süre ile bırakması idari para cezasını gerektiren bir eylemdir” (E.2003/6208, K.2005/2415). Özel güvenlik görevlilerinin silah taşıma yetkilerinin kolluk personeli (polis, jandarma) ile aynı derecede olamayacağına ilişkin 5188 sayılı Kanun’un ilgili hükümleri yer almaktadır. Belirli yer ve zamanlarda silah taşıma yetkileri vardır. Aksi durumda, özel güvenlik görevlisinin cezai sorumluluğu ortaya çıkacaktır. 5188-Madde 25: Komisyonun kararı üzerine, özel güvenlik izni verilen kişi veya tesise valilikçe ateşli silah alma yetkisi verilir.

5188-Madde 26 Madde 26- Görevin niteliği uzun namlulu silah bulundurmayı ve taşımayı gerektiriyorsa, uzun namlulu silahın niteliği ve sayısı komisyonun kararı ve valinin onayı ile tayin edilir. Bu durumda II ve III. İfadeler doğrudur.

Özel güvenlik görevlilerinin 5188 sayılı Kanunun 9’uncu Maddesinde yer aldığı üzere sadece görev alanlarında çalıştırılmaları zorunlu olduğundan; sadece bu alanlar içerisinde bir suçla karşılaştıklarında;

Ayrıca özel güvenlik görevlileri, genel kolluğun olaya el koymasından itibaren de genel kolluğun talebi hâlinde araştırma ve delil toplama faaliyetinde genel kolluğa yardımcı olur.

Ek olarak bir özel güvenlik görevlisinin konuta ya da işyerine girmesi yangın, deprem gibi tabiî afet durumlarında ve imdat istenmesi halinde görev alanındaki işyeri ve konutlara girme olarak sınırlandırılmıştır.

5188 sayılı kanunun altıncı maddesi Özel Güvenlik Komisyonunun görevlerini ele almaktadır. Madde 6, e fıkrasında Özel güvenlik komisyonu Görevleri arasında e )Koruma ve güvenlik hizmetinin yerine getirileceği alanı belirlemek ve zorunlu hallerde görev alanını genişletmek, yer almaktadır.

Özel güvenlik görevlileri 7 nci maddede sayılan yetkileri sadece görevli olduk ları süre içinde ve görev alanlarında kullanabilirler. İşlenmiş bir suçun sanığı veya suç işleyeceğinden kuvvetle şüphe edilen kişinin takibi, dışarıdan yapılan saldırılara karşı tedbir alınması, para ve değerli eşya nakli ve cenaze töreni gibi güzergâh ifade eden durumlarda güzergâh boyu görev alanı sayılır. Görev alanı, zorunlu hallerde Komisyon kararıyla genişletilebilir. Kişi korumasında çalışan özel güvenlik görevlilerinin görev alanı; koruduğu kişi ile birlikte olduğunda ülke geneli, koruduğu kişi olmaksızın kişi koruma izni verilen ilin sınırlarıdır. Özel güvenlik görevlileri silahlarını görev alanı dışına çıkaramazlar.

I, III, IV ve V özel güvenlik görevlilerinin yetkilerindendir. Eşyayı emanete alma yetkisi, 5188 sayılı Kanun’da özel güvenlik görevlilerinin kullandığı sınırlı ve süreli bir yetkidir. Oysa eşyaya el koyma, Ceza Muhakemesi Kanunu’nda düzenlenen ve “zorla alma” yetkisini içeren ve bizzat kolluk tarafından kullanılması gereken bir yetkidir. Bu anlamda özel güvenlik görevlilerinin eşyaya el koyma yetkisi bulunmamaktadır.

Özel güvenlik görevlisi, mevzuata uygun talimatlar çerçevesinde faaliyet gösteren,
sadece görevli bulunduğu alanla sınırlı olmak üzere; can mal güvenliğini sağlayan, kamu düzenine ilişkin unsurların sağlanmasına yönelik hizmet sunan güvenlik elemanıdır.

Bu anlamda “özel güvenlik” hem bir kamu hizmeti türüdür hem de bir teşkilatı ifade eder. Bir başka ifadeyle özel güvenlik; kuruluşu ve faaliyeti yönünden incelenmesi gereken bir
idari faaliyettir.

Nitekim 5188
sayılı Kanun’un 1. Maddesinde “Bu Kanunun amacı, kamu güvenliğini tamamlayıcı mahiyetteki özel güvenlik hizmetlerinin yerine getirilmesine ilişkin esas ve
usulleri belirlemektir.” denilerek özel güvenlik hizmetlerinin “tamamlayıcılık” niteliği vurgulanmıştır.

Bilindiği gibi yetki kullanımı, hukuk devleti ilkesinin benimsendiği ülkelerde “denetimi” de beraberinde getirir.

Denetim, bir karşılaştırma faaliyetidir. Denetimin kim tarafından gerçekleştirildiği kadar, hangi amaçlarla yapıldığı da önemlidir. İdari faaliyetlerde denetimin
en önemli amaçları; keyfiliğin önlenmesi, orantısız kamu gücü kullanımının engellenmesi, temel hak ve özgürlüklerin korunması, hukuka uygunluğun sağlanması, kişisel menfaatlerin kamu yararından uzak tutulmasıdır.

Kamu hizmeti, idarenin bizzat kendisi tarafından veya idarenin yakın denetimi ve gözetimi ile özel kişiler tarafından yürütülen, nihai amacı kamu yararı olan
idari faaliyettir.

Hukuki anlamda yetki; çeşitli işlemler tesis edebilme, eylemde bulunabilme, karar alabilme, kararın uygulanabilmesine ilişkin ehliyeti de ifade eder.

Özel güvenlik hizmetlerinin kesin olarak yasal
dayanağa kavuşması, 2004 yılında 5188 sayılı Kanun ile mümkün olmuştur.

3. Maddesinde özel güvenlik
hizmetlerinin başlatılabilmesine dair “vali izni” usulünü içeren düzenlemeye yer
verilir. Bahsi geçen maddeye göre; “Kişilerin silahlı personel tarafından korunması,
kurum ve kuruluşlar bünyesinde özel güvenlik birimi kurulması veya güvenlik hizmetinin şirketlere gördürülmesi özel güvenlik komisyonunun kararı üzerine valinin
iznine bağlıdır.

Bu hususla ilgili İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğüne bağlı “Özel
Güvenlik Daire Başkanlığı’nın denetleme işlemlerinin kim veya kimler tarafından
gerçekleştirileceğini somut hale getirmiştir:
• İçişleri Bakanı adına Polis Başmüfettişleri denetim faaliyetini yerine getirmektedir.
• Valilikler adına taşra denetim birimleri tarafından yerine getirilmektedir.