ÖZEL GÜVENLİK HUKUKU I

5188 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinde, özel güvenlik görevlisi olarak istihdam edilecekler ile özel güvenlik şirketlerinde, alarm izleme merkezlerinde ve özel güvenlik eğitimi verecek kurumlarda kurucu ve/veya yönetici olarak çalışacaklar hakkında valilikçe güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacağı hükmü yer almaktadır.

Kanun’un 14 üncü maddesinde belirtilen özel güvenlik temel eğitimini başarıyla bitirmiş olmak şartıyla, valilikçe 5 yıllığına çalışma izni verilir.

Kanunun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 17 nci maddesinde, özel güvenlik görevlisi çalışma izni için yapılacak başvurularda hangi belgelerin bulunması gerektiği sayılmaktadır. Buna göre, özel güvenlik görevlisi çalışma izni için yapılacak başvurulara; başvuru dilekçesi, dört adet vesikalık fotoğraf, temel eğitimden muaf olanlar için sağlık raporu ve öğrenim durumunu gösterir belge, güvenlik soruşturması ve arşiv araştırma formu eklenir.

5188 sayılı Kanun’un 7 nci maddesinde, özel güvenlik görevlilerine valilikçe verilen kimlik kartında görevlinin adı ve soyadı ile silahlı ya da silahsız olduğunun belirtileceği, kimlik kartının görev alanı ve süresi içerisinde herkes tarafından görülebilecek şekilde yakaya takılacağı ve üzerinde kimlik kartı olmayan özel güvenlik görevlileri Kanunun 7 nci maddesinde sayılan yetkileri kullanamayacakları ve herhangi bir sebeple görevinden ayrılan özel güvenlik görevlilerinin işveren tarafından 15gün içinde valiliğe bildirileceği hususları düzenlenmiştir.

Son olarak 5188 sayılı Kanun’un 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde, bu Kanunun 11 inci maddesine göre çalışma izni verilmeyen kişileri özel güvenlik görevlisi olarak istihdam eden kişi, kurum, kuruluş veya şirketlerin yetkililerinin, 3 aydan 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı, bu kişilerin silahlı olarak çalıştırılmış olması hâlinde, verilecek cezanın bir kat artırılacağı, bu suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde ayrıca bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacağı hususları düzenlenmektedir.

Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.

Özel güvenlik görevlilerine karşı görevleri dolayısıyla suç işleyenler kamu görevlisine karşı suç işlemiş gibi cezalandırılır.

5237 sayılı Kanun’un “Tanımlar” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde “Kamu görevlisi deyiminden; kamusal faaliyetin yürütülmesine atama veya seçilme yoluyla ya da herhangi bir surette sürekli, süreli veya geçici olarak katılan kişi,” nin anlaşılacağı hüküm altına alınmıştır.

5188 sayılı Kanun’un 23 üncü maddesi gereği özel güvenli görevlileri hakkında, kolluk vazifesini yerine getirmesinden dolayı görevi esnasında çıkabilecek uyuşmazlıklardan dolayı kamu hukukunun uygulanma imkânı var iken bunun dışındaki tüm durumlarda özel hukuk hükümleri geçerli olacaktır.

Bu durumda özel güvenlik görevlilerinin yerine getirdiği hizmetler de kamu hizmeti sayılsa da Anayasa’nın 128 inci maddesi gereğince kamu görevlileri tarafından yerine getirilen kamu hizmetlerinden sayılmayacaktır.

5188 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinde, özel güvenlik görevlisi olarak istihdam edilecekler ile özel güvenlik şirketlerinde, alarm izleme merkezlerinde ve özel güvenlik eğitimi
verecek kurumlarda kurucu ve/veya yönetici olarak çalışacaklar hakkında valilikçe güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılacağı hükmü yer almaktadır. Bahse konu soruşturma sonucu olumlu olanlara, Kanun’un 14 üncü maddesinde belirtilen özel güvenlik
temel eğitimini başarıyla bitirmiş olmak şartıyla, valilikçe 5 yıllığına çalışma izni verilir.
Daha önce de ifade ettiğimiz gibi özel güvenlik görevlisi çalışma izninin talep edildiği
anda Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak gerekir. Vatandaşlığın sonradan kaybedilmesi
çalışma izninin iptal sebebidir

5188 sayılı Kanun’un 7 nci maddesinde, özel güvenlik görevlilerine valilikçe verilen kimlik kartında
görevlinin adı ve soyadı ile silahlı ya da silahsız olduğunun belirtileceği, kimlik kartının
görev alanı ve süresi içerisinde herkes tarafından görülebilecek şekilde yakaya takılacağı ve
üzerinde kimlik kartı olmayan özel güvenlik görevlileri Kanunun 7 nci maddesinde sayılan
yetkileri kullanamayacakları ve herhangi bir sebeple görevinden ayrılan özel güvenlik görevlilerinin işveren tarafından 15gün içinde valiliğe bildirileceği hususları düzenlenmiştir.

Son olarak 5188 sayılı Kanun’un 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (c) bendinde,
bu Kanunun 11 inci maddesine göre çalışma izni verilmeyen kişileri özel güvenlik görevlisi olarak istihdam eden kişi, kurum, kuruluş veya şirketlerin yetkililerinin, 3aydan1
yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacağı, bu kişilerin silahlı olarak çalıştırılmış olması
hâlinde, verilecek cezanın bir kat artırılacağı, bu suçun bir tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde ayrıca bunlara özgü güvenlik tedbirlerine hükmolunacağı hususları düzenlenmektedir.

Ceza hukuku bakımından özel güvenlik görevlilerinin statüsü ile ilgili olarak; 5188
sayılı Kanun’un “Ceza Uygulaması” başlıklı 23 üncü maddesi, “Özel güvenlik görevlileri,
görevleriyle bağlantılı olarak işledikleri suçlardan dolayı kamu görevlisi gibi cezalandırılır.

Bir idare özel güvenlik personeli istihdam etmek istediğinde, ihaleyle bir özel güvenlik şirketinden bu hizmeti satın almaktadır. Her iki Kanun arasındaki istihdam farklılığı,
sözleşme ilişkisi çerçevesinde çalışan özel güvenlik görevlileri ile kamu görevlisi statüsünde çalışan ve aynı hizmeti veren özel güvenlik görevlileri arasında özlük hakları bakımından da farklara neden olmaktadır.

Netice itibariyle özel hukuk kişilerince istihdam edilen özel güvenlik görevlileri ile
özel güvenlik şirketlerinden hizmet alımı suretiyle kamuda çalıştırılan özel güvenlik görevlilerinin, hizmet sözleşmesi ile işçi statüsünde istihdam edilmeleri sebebiyle kamu görevlisi olarak kabul edilmeleri mümkün değildir

5188 sayılı Kanun’un, 2495 sayılı Kanun’dan en önemli farklarından biri de bu istihdam tipinin yapısıdır. Nitekim 5188 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılan 2495 sayılı Bazı Kurum ve Kuruluşların Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında
Kanun’da özel güvenlik görevlilerinin statü ve özlük hakları bakımından bağlı oldukları
kuruluşun mevzuatına tâbi olacaklarına ilişkin hüküm yer almakta idi.

1982 Anayasası’nın 128 inci maddesinin birinci fıkrası, “Devletin, kamu iktisadi teşebbüsleri ve diğer kamu tüzelkişilerinin genel idare esaslarına göre yürütmekle yükümlü oldukları
kamu hizmetlerinin gerektirdiği aslî ve sürekli görevler, memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle görülür.” hükmünü taşımaktadır. Görüldüğü üzere Anayasa’da kamu görevlisi
tanımı verilmemekte görevin niteliği belirtilmektedir. Kitabımızın ilk ünitelerinde özel
güvenliğin, devletin toplumda artan güvenlik ihtiyacını karşılamasına yardımcı olmak
üzere geliştirildiği, dolayısıyla kamu hizmeti sayıldığı ifade edilmişti. İşte toplumsal ihtiyaçlar doğrultusunda gerçekleşen güvenlik sektörünün gelişimi ve büyümesi özel güvenlik görevlilerinin hukuki statülerine yönelik gelişmeler ve değişiklikleri de beraberinde
getirmiştir. Bu nedenle Anayasa’da yer alan kamu hizmetlerinin gerektirdiği asli ve sürekli
görevlerin memurlar ve diğer kamu görevlileri eliyle yürütüleceği hükmü özel güvenlik
görevlilerinin hukuki statülerinin belirlenmesinde önem arz etmektedir.

Bundan başka 5188 sayılı Kanun’un 20 nci maddesinin
birinci fıkrasının (a) bendinde özel güvenlik kimlik kartını başkasına kullandıran özel
güvenlik yöneticisi ve görevlisine idari para cezası verileceği ve bu kişilerin özel güvenlik
kimlik kartının valilikçe iptal edileceği ayrıca bu kişilerin bir daha özel güvenlik alanında
çalışamayacakları hüküm altına alınmıştır.

Terör örgütlerine veya Milli Güvenlik Kurulunca Devletin milli güvenliğine karşı faaliyette bulunduğuna karar verilen yapı, oluşum veya gruplara iltisakı veya irtibatı olduğu tespit edilen kişiler, özel güvenlik alanında faaliyet yürüten şirket veya birimlerde çalışamazlar.