Kolluk Faaliyetleri

Özel güvenlik hizmeti veren özel güvenlik görevlileri de “mülkiyet, işletme ve yönetim, yaşam hakkı, zilyetlik” gibi hakları korumakla görevli kimseler oldukları için kolluk mensubu sayılmaktadır. Zira bu hakların korunması da kamu düzeninin gereklerindendir. Dolayısıyla özel güvenlik görevlerinin verdikleri hizmetin bir kolluk faaliyeti olduğu noktasında şüphe yoktur.

Kolluk faaliyetleri, idarenin tek taraflı işlemleri ile gerçekleştirilen devletin egemenliğe ilişkin faaliyetleri arasında yer almaktadır.

Kolluk faaliyetinin tek taraflı olma, devredilemez bir yetki olma, kullanılmasında zorunluluk bulunma, idarenin kamu gücü ayrıcalıklarına dayanma, hak yaratıcı olmama, kullanılması nedeniyle ortaya çıkan zararlardan idarenin ancak ağır kusuru var ise sorumlu olması gibi özellikleri bulunmaktadır. 

Kolluk, görev bakımından “adli kolluk” ve “idari kolluk”; idari kolluk da teşkilât bakımından “genel idari kolluk” ve “özel idari kolluk” şeklinde ayrımlara tabi tutulmaktadır.

İdari kolluk; görevleri ile ilgili olarak işledikleri suçlardan dolayı ı 4483 sayılı Memurlar ve Diğer Kamu Görevlilerinin Yargılanması Hakkında Kanun’a göre yargılanmaktadır. 

• İdari kolluğun kamu düzeninin korunması ve sağlanması amacıyla yaptırım uygulama yetkisi bulunmakta olup adli kolluğun bu şekilde bir yetkisi yoktur. Adli kolluğun yetkisi ele geçirilen suçlu ve delillerin yetkili makamlara iletilmesinden ibarettir.
• Adli kolluk sadece devlet tüzel kişiliği adına yerine getirilebilirken idari kolluk devlet tüzel kişiliği dışındaki kamu tüzel kişilerince de yerine getirilebilmektedir.

5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerin Dair Kanun’un 7 nci maddesinde özel güvenlik görevlilerine gerekli durumlarda yakalama, arama ve zor kullanma gibi adli kolluk yetkilerini içeren yetkiler tanınmıştır. 

5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerin Dair Kanun’un 7. maddesinde özel güvenlik görevlilerine tanınan idari kolluk yetkilerine "belirli şart ve alanlarda kimlik sorma, duyarlı kapıdan geçirme, bu kişilerin üstlerini detektörle arama" örnek verilebilir.

Genel kolluk, ülke genelinde kamu düzenini sağlamak, adli ve yönetsel gözetim ve izleme yapmak ve vatandaşların her türlü eylem ve işlemleri üzerinde yürütülen kolluk hizmetlerini anlatan bir kavram olarak kullanılmaktadır.

Adli polis Emniyet Genel Müdürlüğünce asgari tam teşekküllü polis karakolu bulunan yerlerde, adli işlerle uğraşmak üzere kadrodan ayrılan bir kısımdır.

Genel kolluk personelinin büyük bir kısmı polis ve jandarmadan meydana gelir. İl ve ilçede belediye sınırları içinde polis, bu sınırlar dışında jandarma yetkili kılınmıştır. Ancak bunlar dışında 09/07/1982 tarihli ve 2692 sayılı Sahil Güvenlik Komutanlığı Kanunu’nda 2018 yılında yapılan değişiklik sonucu Sahil Güvenlik Komutanlığı da silahlı bir genel kolluk kuvveti olarak sayılmış yani genel kolluk kavramı; Polis, Jandarma ve Sahil Güvenlik teşkilatlarını kapsayan bir kavram haline gelmiştir.

İçişleri Bakanı genel idari kolluğun başı olması sıfatıyla kolluk görev ve yetkilerinin yerine getirilmesi için mülki amirlere emir ve talimat verebilir.

Özel güvenlik hizmetleri  5188 sayılı Kanun ile dayanağını bulan temel haklara müdahale yetkilerini taşımakta ve kamu hizmeti prensiplerine uygun davranma zorunluluğu nedeniyle İçişleri Bakanlığı ile valiliklerin denetimine tabi olmaktadırlar.

08/05/2008 tarihli ve 26870 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 5757 sayılı “Emniyet Teşkilatı Kanunu, Devlet Memurları Kanunu ve Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile 3201 sayılı Kanun’da yapılan değişiklikle çarşı ve mahalle bekçileri de emniyet hizmetleri sınıfı içerisine dâhil edilmişlerdir.

Polisin genel amacı; suçun oluşmasının önüne geçmek, vatandaşların hayat ve mal varlıklarına yönelik tehlikelerin önlenmesini sağlamaktır. 

Jandarma adli görev ifa ederken Cumhuriyet savcısının emri altında çalışmaktadır.

Kolluk yetkisi, kamu düzeninin sağlanması amacıyla yürütülen ve kişilerin tutum ve davranışlarını denetleme ve gerektiğinde bunlara müdahale etme yetkisidir.

Kişilerin yasak olmayan faaliyetlerinin kamu düzeninin sağlanması amacıyla denetlenmesinde ise bu faaliyetlerin “kolluk usulleri” adı verilen belli kurallara tabi tutulması söz konusu olmaktadır ki bunlar; idarenin kişilerin belli faaliyetlerinden önce haberdar edilerek gerekirse tedbir alması amacına yönelik “bildirim usulü” ve idarenin kişilerin faaliyetlerini önceden denetleyebilmesi ve gerekirse engellemesi amacına yönelik "izin usulü"dür.

İdarenin kolluk işlemlerine uymayanlar hakkında adliye mahkemelerince para cezası, iş yerini kapatma gibi adli cezalar uygulanabilmektedir.

Anayasa’da temel hak ve özgürlüklerin kısıtlanması hususunda, genel sınırlamalar dışında bazı temel hak ve özgürlükler için kanun koyucu tarafından kaldırılamayacak ek güvenceler getirilmiş ve dolayısıyla idarenin de bu ek güvenceleri kaldırmaya yönelik kolluk faaliyetlerini engellemiş; bazı temel hak ve özgürlüklerin sınırlanmasını öngören kanunların uygulamasını ise yargı organlarına bırakarak idarenin bu gibi hak ve özgürlüklere müdahale etme yetkisini ortadan kaldırmıştır.